Morgunblaðið - 16.10.1987, Blaðsíða 1

80 SÍÐUR B/C
STOFNAÐ 1913
234. tbl. 75. árg.
FÖSTUDAGUR 16. OKTÓBER 1987
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Reuter
ÞJOÐNYTING MEÐ LOGREGL UVALDI
Hundruð óeirðalögregluþjóna umkringdu í gær
stærsta einkabanka Perú, Banco de Credito, og
brutu hurð hans með bryndreka eftir að hafa flæmt
bankastarfsmenn, sem eiga meirihluta hlutafjár
bankans, og hóp mótmælenda á brott með tára-
gasi. Þá gátu embættismenn efnahagsmálaráðu-
neytisins komist inn í bankann og hófu þegar
þjóðnýtingu hans.
Alan Garcia, forseti Perú, ákvað fyrir skömmu
að þjóðnýta fjármálastofnanir landsins. Bankaráð
Perú mótmælti þessari ákvörðun harðlega, sem
grófu stjórnarskrárbroti, en allt kom fyrir ekki.
Burkina Faso:
Forseta landsíns
steypt af stóli
Ahicijan á Fílabemgstrttndinni, Reuter.
HINÚM róttæka forseta Burkina
Faso, Thomas Sankara höfuðs-
manni, var í gær steypt af stóli
af næstráðanda sinum, Blaise
Compaore höfuðsmanni. Sankara
þótti vinstrisinnaður, en arftaki
hans er talinn enn róttækari.
Ríkisstjómin og hin ríkjandi
stjómmálahreyfíng landsins, bylt-
ingarsinnaða þjóðarráðið, vom leyst
upp að því er sagði í útvarpssending-
unni frá Ouagadougo, höfuðborg
landsins. Útgöngubann var sett á
frá sólsetri til dögunar og landamær-
um lokað.
Burkina Faso hét áður Efri-Volta
og er eitt fátækasta ríki heims. Það
er landlukt og búa þar um átta millj-
ónir manna. Herinn hefur verið við
völd undanfarið 21 ár og hafa bylt-
ingar verið tíðar. Sankara tók við
völdum árið 1983. Hann þótti vinstri
sinnaður og sótti í stjómarfari sínu
til Kúbu og Líbýu. Hann hafnaði þó
alla tíð alræði byltingarsinnaða þjóð-
arráðsins, barðist með góðum
árangri gegn spillingu og fjáraustri
Sri Lanka:
Indverjar hvetj a skæru-
liða tamíla til uppgjafar
Friðargæsluliðið þrengir hringinn um Jaffna
Colombo, Srí Lanka.
INDVERJAR hvöttu í gær skæruliða tamíla til uppgjafar í þann
mund sem friðargæslulið Indverja hægði á framsókn sinni að borg-
inni Jaffna. Hún er eitt helsta vígi tamíla. Að sögn indverska
sendiráðsins á Sri Lanka hafa 79 indverskir hermenn fallið, 17 eru
týndir og særðir um 260. Hins vegar hafa um 380 úr Uði tamíla falUð
i bardögum frá því í síðustu viku, en þá rufu tamilar vopnahlé það
sem ríkt hafði frá í júlilok.
verið dreift umhverfis borgina og í
henni sjálfri.
Á Sri Lanka em nú um 15.000
indverskir hermenn, sem gætt hafa
laga og reglu meðan deiluaðilar,
tamílar og sinhalesar, hafa reynt
að ráða fram úr málum sínum. í
síðustu viku sauð þó upp úr eftir
fjöldamorð tamfla á sinhalesum, en
þau sigldu í kjölfar sjálfsmorða
nokkurra tamfla, sem sátu í her-
fangelsi Indveija.
embættismanna og snerist gegn allri
persónudýrkun, sem fram að því
hafði verið landlæg. Compaore er á
hinn bóginn einarður kommúnisti og
hefur ekki farið leynt með það.
Reuter
Wilfried Martens.
Belgía:
Stjórnin
segir af sér
Brussel, Reuter.
Forsætisráð-
herra Belgiu,
Wilfried Martens,
gekk i gær á fund
Baldvins Belgiu-
konungs og baðst
lausnar fyrir sig
og ráðuneyti sitt.
Astæða afsagnar-
innar er tungu-
máladeila, sem
ekki hefur tekist
að greiða úr, þrátt
fyrir ítrekaðar tilraunir.
Belgar skiptast í tvo hópa, vallóna
og fíæmingja. Vallónar búa f suður-
hluta landsins og tala frönsku, en
flæmingjar eru aðallega nyrðra og
tala flæmsku, sem er náskyld holl-
ensku. Opinberir starfsmenn í Belgíu
þurfa að hafa báðar tungur á taktein-
um, en ástæða ofangreindrar deilu
er sú að vallónskur borgarstjóri, Jose
nokkur Happart, hefur neitað að
gangast undir próf þar sem reynt
skal á flæmskukunnáttu hans.
í fyrra sagði Martens af sér vegna
sama máls, en tveimur dögum síðar
skipaði konungur honum að sitja
áfram ásamt ráðuneyti sínu. Á þessu
ári, sem liðið hefur, hefur Martens
hins vegar ekki tekist að sætta menn
f hinni fjögurra flokka samsteypu-
stjóm sinni, sem ekki eru á eitt sáttir
um lausn málsins.
í liði Indverja, sem sækir nú
gegn tamílum, eru um 6.000
manns, en auk þess njóta Indverjar
stuðnings vélaherdeilda og stór-
skotaliðs. Frá því á laugardag hafa
þeir sótt norður Jaffna-skaga og
orðið vel ágengt í að hrekja eða
afvopna skæruliða tamfla.
Samkvæmt indverskum útvarps-
stöðvum eru hersveitir Indverja nú
komnar fast að borgarmörkum
Jaffna, en mæta öflugri mótstöðu
skæruliða og ku nú vera „barist um
hvert hús“. Indverjar segja að
skæruliðar sæti nú harðri skothríð
stórskotaliðs, en jafnframt var sagt
að friðargæsluliðið geti enn ekki
lagt til lokaatlögu að Jaffna. Bæði
mun andstaðan vera of öflug og
einnig hafa Indverjar áhyggjur af
því að mannfall almennra borgara
verði gífurlegt verði hafíst handa
nú. Þá hefur jarðsprengjum víða
Svíþjóð:
Kynleg hjónabandsvandræði
Stokkliólmi, Reuter.
SÆNSKUR klæðskiptingur, sem
fyrir sjö árum tókst að fá sænsk
yfirvöld til þess að viðurkenna sig
sem kvenmann, hefur á ný hafið
baráttu gegn kerfinu. Nú vill
hann fá leyfi til þess að kvænast
konunni sem hann elskar.
Út frá líffræðilegu sjónarmiði er
klæðskiptingurinn karl. Lítið fer þó
fyrir karlmennskunni, enda hafa
sænsk stjómvöld litið á hann sem
konu frá árinu 1980. Þá tók hann
upp nafnið Britt.
Síðar á lífsins gönguför kynntist
hann kvenmanni að nafni Sonia. Þau
felldu hugi saman og tók hún bón-
orði hans þegar þar var komið sögu.
Yfírvöld hafa hins vegar neitað að
gefa þau saman, þar sem sænsk lög
banna hjónaband einstaklinga sama
kyns og Britt er frá lagalegum sjón-
arhóli kvenmaður. Stefnir nú allt í
að málið fari fyrir Evrópudómstólinn
í Strassborg.
Nóbelsverðlaunin í eðlis- og efnafræði:
Uppgötvanir sem marka
vatnaskil í vísindum
Stokkhólmi, Reuter.
Nóbelsverðlaunin í vísindum, sem skýrt var frá
í Stokkhólmi í fyrradag, eru hugsanlega fyrirboð-
ar byltingarkenndra framfara fyrir mannkyn aUt.
Rökstuðningur nóbelsnefndarinnar var mjög
fræðUegur en á bak við málskrúðið hillti þó und-
ir meiriháttar uppgötvanir í eðlis- og efnafræði.
Nóbelsverðlaunin í efnafræði, 340.000 dollara,
fengu að þessu sinni tveir Bandaríkjamenn, Charles
Pedersen og Donald Cram, og Frakkinn Jean-Marie
Lehn fyrir „sameindatengingu, sem líkir eftir mjög
mikilvægu, líffræðilegu ferli". Þeim tókst með öðrum
orðum að tengja saman sameindir, sem geta orðið
undirstaða nýrrar og hugsanlega óendanlegrar upp-
sprettu hreinnar orku.
„Starf þeirra vísar veginn til nýrra tíma í orkuöfl-
un, lýkur upp fyrir okkur hinni óþijótandi orkulind
sólarinnar," sagði Bo Malmström, sem situr í sænsku
vísindaakademíunni og hann bætti við, að með tilraun-
um hefði tekist að breyta orku sólarljóssins í vetni,
sem síðan var notað til að knýja sérsmíðaðan bíl.
Miklar vonir eru einnig bundnar við, að rannsóknir
verðlaunahafanna geti leitt til framleiðslu nýrra iðnað-
arefna, sem eru laus við öll eituráhrif.
Eðlisfræðingamir Georg Bednorz frá Vestur-
Þýskalandi og Alex Muller frá Sviss fengu Nóbelsverð-
launin fyrir „að finna efni, sem er ofurleiðandi við
12 gráðu hærri hita en áður þekktist". Uppfínning
þeirra var með öðrum orðum í því fólgin að einangra
keramikefni, sem leiðir rafstraum án nokkurs orku-
missis við mínus 238 gr. á Celcius. Erik Karlsson,
félagi í vísindaakademíunni, sagði, að aðrir vísinda-
menn ynnu að framhaldsrannsóknum á þessu sviði
og væri búist við, að þær leiddu til stóraukinnar
minnisgetu í tölvum og framleiðslu ofumákvæmra
mælitækja. Eðlisfræðiprófessor í Zurich sagði um
afrek þeirra Múllers og Bednorz, að það væri „upp-
götvun, sem rekur á fjörumar einu sinni á hálfri öld“.