Morgunblaðið - 16.10.1987, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 16. OKTÓBER 1987
29
Ormar í fiski eru fyrst
og fremst útlitsgalli
- segir dr. Hannes Hafsteinsson hjá Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna
BANDARÍSKA dagblaðið The
New York Times birti grein sl.
miðvikudag um sníkla í fiski, sem
seldur er i Bandaríkjunum. í til-
efni af því hafði blaðið samband
við þá dr. Hannes Hafsteinsson,
matvælaverkfræðing hjá Sölu-
miðstöð hraðfrystihúsanna og
Erling Hauksson, starfsmann
Hringormanefndar.
Dr. Hannes Hafsteinsson varði
doktorsritgerð sína í matvælaverk-
fræði við Cornellháskólann í
Bandaríkjunum sl. sumar en hún
fjallaði einmitt um ormaleit í fiski.
Dr. Hannes sagði að ormar í fiski
væru fyrst og fremst útlitsgalii.
Plestir vísindamenn, sem rannsakað
hafi orma í fiski, séu sammála um
að ormar í fiski séu það lítið heilsu-
farslegt vandamál að ekki sé ásæða
til stóraðgerða varðandi þá.
„Seint á sjöunda áratugnum
höfðu vísindamenn áhyggjur af
ormum í fiski, með tilliti til heilsu
manna, en þeir komust að þeirri
niðurstöðu að heilsufarsleg vanda-
mál varðandi selorm væru hverf-
andi lítil og koma mætti í veg fyrir
heilsutjón af völdum síldarorms með
frystingu og hitun.
I greinaskrifum setja menn yfir-
leitt undir sama hatt allar tegundir
af hringormum. Það er mikill mun-
ur á selormi og síldarormi en
selormurinn er stærsta vandamálið
hjá okkur.
í Bandaríkjunum er einungis vit-
að um eitt tilfelli, frá árinu 1972,
um að selormur hafa grafið sig inn
í magavegg manns. I öllum öðrum
tilfellum, þar sem menn hafa orðið
varir við lifandi selorm í fólki, hefur
hann ekki verið neitt heilsufarslegt
vandamál. I fyrra voru 14 skráð
slík tilfelli í Bandaríkjunum frá
upphafi. Það er því rangt sem
stendur í grein The New york Ti-
mes að vitað sé um 50 slík tilfelli
í Bandaríkjunum. Með tilliti til mik-
illar fiskneyslu Bandaríkjamanna,
og mikillar aukningar hennar und-
anfarin ár, er ekki hægt að tala
um neina hættu af selormasýkingu.
Síldarormurinn er aftur á móti
varhugaverðari og getur valdið
kvillum, ef hann er lifandi þegar
hans er neytt, en í fyrra voru þann-
ig tilfelli í Bandaríkjunum einungis
þrjú skráð frá upphafi.
Bæði selormurinn og síldarorm-
urinn dreþast við frystingu og alla
hefðbundna matargerð, svo sem
soðningu, djúpsteikingu og bökun.
Síldarormurinn er mun viðkvæmari
en selormurinn og þarf minni fryst-
ingu og hitun til að drepast. Það
er ekki vitað til þess að dauðir orm-
ar valdi kvillum í fólki“, sagði dr.
Hannes.
Byggðaröskun og
fjölgun sela
Erlingur Hauksson, starfsmaður
Hringormanefndar, sagði að hring-
ormum í íslenskum fiski hefði
fjölgað mjög mikið, allt frá árinu
1960, vegna aukins fjölda útsela
hér við land.
„Enda þótt útselir séu mun færri
en landselir hér við land þá eru
þeir jafn miklir skaðvaldar hvað
hringorm varðar því að meðaltali
eru um tvö til þrjú þúsund hring-
ormar í útsel en einungis nokkur
hundruð í landsel.
Það eru einkum tvær skýringar
á fjölgun útsela hér við land. Önnur
er hyggðaröskunin, fóiki hefur til
dæmis fækkað mjög í Skaftafells-
sýslum og á Ströndum en þar kæpir
nú útselurinn á eyjum og skeijum
og jafnvel uppi á fastalandinu.
Hin skýringin er sú að minna er
nú veitt af sel en áður var. í seinni
heimsstyijöldinni misstu íslending-
ar áhuga á útselskópum til átu.
Fram til ársins 1976 voru um sex
þúsund landselsskópar veiddir ár-
lega vegna skinnsins sem af þeim
fékkst.
Vegna áróðurs selfriðunarmanna
setti Efnahagsbandalag Evrópu
innflutningsbann á selskinn árið
1981 og iokaðist þá markaður ís-
lendinga fyrir skinnin. Hringorma-
nefnd var sett á laggirnar árið 1979
og 1982 hóf hún að greiða verðlaun
fyrir sel sem veiddur er hér við land
Nú greiðir nefndin 22 krónur
fyrir kílóið af sel. Frá 1982 til 1986
hafa um 5.500 selir verið veiddir
árlega, þar af um 2.300 landsels-
kópar, um 1.100 útselskópar og um
2.100 fullorðin dýr, þar af um 800
útselir.
Hér við land er mjög lítið um
síldarorm en hvalir eru lokahýslar
hans. Ég hef aldrei fundið kyn-
þroska síldarorm í útsel hér við land
en hann hefur hins vegar fundist í
litlum mæli í útsel við strendur
Skotlands", sagði Erlingur.
Morgunblaðið/Theodór Kr. Þórðarson
Rjúpur
í húsa-
görðum
Borgarnesi.
Rjúpnaveiðitíminn er hafin og
rjúpurnar eru að verða al-
hvítar. Þessi rjúpnahópur
hefur að undanförnu verið að
flögra um á milli húsagarða
í Borgarnesi íbúum til augna-
yndis en veiðimenn hafa
fengið fiðring í gikkfingurinn.
AFS á Islandi 30 ára:
Hátíðarfundur í Nor-
ræna húsinu á morgun
FÉLAGIÐ Alþjóðleg fræðsla og
samskipti á Islandi heldur upp á
Ólafur Stefán Sveinsson, kaupfélagsstjóri, ávarpar gesti við opnunina. Morgunbiaðið/Ámi Sæbcrg
• •
Onnur hæð Kaupstað-
ar í Mjódd opnuð
Verslunin Kaupstaður í Mjódd-
inni opnaði aðra hæð verslunar-
hússins í gær að viðstöddum
um 400 gestum. Framkvæmdir
við aðra og þriðju hæð verslun-
arinnar hófust í mars á þessu
ári og er húsið um 8 þúsund
fermetrar, sem skiptast í versl-
unar- og skrifstofuhúsnæði,
kjötvinnslu, lagera og starfs-
mannaaðstöðu.
Við opnunina sagði Ólafur Stef-
án Sveinsson, kaupfélagsstjóri, að
verslunin legði áherslu á góðar
og vandaðar merkjavörur og
framsetningu þeirra, auk góðrar
þjónustu sérþjálfaðs starfsfólks.
Hann sagðist ekki hafa áhyggjur
af samkeppni verslana á höfuð-
borgarsvæðinu, enda taldi hann
staðsetningu verslunarinnar góða
vegna nálægðar við mannmörg
hverfi og bæjarfélög.
Auk matvörudeildar og kjöt-
vinnslu, sem framreiðir heitan
mat fyrir fyrirtæki og stofnanir,
erí þjónustusvæði á fyrstu hæð
Kaupstaðar. Þar er meðal annars
upplýsingaþjónusta, hraðfram-
köllun, skyndibitastaður og
brauðafgreiðsla þar sem kökur og
vínarbrauð eru bökuð á staðnum.
Á annari hæðinni er fatadeild
þar sem seldur er fatnaður á alla
fjölskylduna, en þar er einnig skó-
deild, snyrtivöru-, tísku- og
sportvörudeild. Heimilisvörudeild
er einnig á annari hæð og þar er
meðal annars boðið upp á búsá-
höld, gjafavörur, raftæki, ljós-
myndavörur og bækur. Kaffitería
fyrir 70 manns er í norðaustur
enda hæðarinnar, barnahorn og
svið fyrir sýningar og kynningar.
Kaupstaður er í eigu Kaup-
félags Reykjavíkur og nágrennis
og var keyptur af versluninni Víði
1. október 1986. Arkitekt hússins
er Kjartan Sveinsson, en Kjartan
Á. Kjartansson, innanhússarki-
tekt og Gunnar Guðnason, arki-
tekt, störfuðu við uppbyggingu
annarar og þriðju hæðar. A þriðju
hæðinni verður skrifstofuhús-
næði.
30 ára afmæli sitt nú í haust. í
tilefni þess verður haldinn hátí-
ðarfundur í Norræna húsinu á
morgun, laugardaginn 17. októ-
ber, og hefst hann ki. 16.30.
Hátíðarfundurinn hefst á ávarpi
Birgis ísleifs Gunnarssonar
menntamálaráðherra, en síðan
verða flutt fræðsluerindi um starf-
semi AFS. Viðstaddur verður
forseti alþjóðasamtakanna AFS,
Rick Haynes yngri. Þetta er í fyi-sta
sinn sem hann heimsækir íslands,
en hann tók við starfinu á síðasta
ári. í tilefni afmælisins kemur einn-
ig Philip den Ouden, varaforseti
AFS fyrir Evrópu, Afríku og Mið-
austurlönd, í heimsókn hingað til
lands. .
í fréttatilkynningu frá AFS á
Islandi segir að á þessu ári séu lið-
in 40 ár frá því AFS tók til við
meginverkefni sitt, nemendaskipti
milli landa, og marki þetta ár því
tímamót í sögu samtakanna.
o
INNLENT
Jeppasýning í Reið-
höllinni um helgina
FERÐAKLUBBURINN 4x4 held-
ur jeppasýningu í Reiðhöllinni í
Víðidal helgina 16. til 18. októ-
ber. Um 50 torfærubílar auk
nýrra jeppa verða á sýningunni
og sýndur verður aukabúnaður
fyrir jeppana ásamt öðru sem
tengist ferðalögum, svo sem fatn-
aður, kort og leiðsögutæki.
Einnig verða sýndar myndbands-
og slidesmyndir frá ferðum félags-
manna þar sem sýnt er hvernig nota
má torfærutækin í ám, snjó og ann-
ari ófærð. Sérstakri torfærubraut
með fjarstýrðum rafmagnsjeppum
verður komið fyrir og geta sýningar-
gestir fengið að spreyta sig á
torfæruakstri. Þá reyna íslands-
meistarar í torfæruakstri með sér á
rafmagnsjeppunum tvisvar á dag.
Sýningin hefst klukkan 16 á
föstudag og er opin alla helgina.
Miði á sýninguna kostar 300 krónur
en frítt verður inn fyrir börn yngri
en 12 ára í fylgd fullorðinna.
Kvennadeild Borg-
firðingafélagsins
heldur kaffisölu
BORGFIRÐIN G AFÉL AGIÐ í
Reykjavík hóf vetrarstarfið 10.
þessa mánaðar með haustfagn-
aði, en siðan verður spiluð
félagsvist þrjá sunnudaga.
Eldri og yngri borgurum gefst
tækifæri til að hittast og spjalla
saman næsta sunnudag í Hreyfils-
salnum við Grensásveg því kvenna-
deild félagsins verður þar með sína
árlegu kaffísölu og happdrætti.
Deildin reynir einnig að gleðja aldr-
aða um jólin og hlynnir auk þess
að sumarhúsi Borgfirðingafélagsins
í Borgarseli.