Morgunblaðið - 03.03.1988, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, VmSKBPTI/MVINNULÍF FIMMTUDAGUR 3. MARZ 1988
B 11
Rannsóknir
Fyrirtækjum boðiðsam-
starf við Háskóla Islands
eftir Hellen M.
Gunnarsdóttur
Rannsóknaþjónustu Háskólans
var komið á fót á árinu 1986 sem
sjálfstæðri stofnun innan háskól-
ans. Markmið hennar er m.a. að
stuðla að nýtingu á þeirri þekkingu
sem til er við Háskóla íslands og
efla tengsl við atvinnulífið í því
sambandi.
Víða um lönd hefur vaxandi
áhugi verið á auknu samstarfi milli
háskóla og atvinnulífs. Samvinna
af þessu tagi hefur borið mikinn
árangur í Bandaríkjunum og sam-
starf atvinnulífs og háskóla færist
í vöxt í mörgum Evrópulöndum. í
mörgum háskólanna hafa verið
settar á fót sérstakar skrifstofur í
þvi augnamiði að efla tengsl at-
vinnulífsins og háskóla. Rann-
sóknaþjónusta Háskólans er
byggð upp með svipuðu sniði og í
þessum löndum. Henni er ætlað að
vera eins konar miðlun eða þjón-
usturammi fyrir rannsóknastarf-
semi innan háskólans. Markmið
Rannsóknaþjónustunnar eru
þrenns konar. í fyrsta lagi að kynna
sérfræðiþekkingu og rannsókna-
starfsemi fyrir aðilum utan háskól-
ans, í öðru lagi að aðstoða við gerð
rannsóknasamninga og í þriðja lagi
að tryggja stöðugt samband háskól-
ans við atvinnulífið.
Hagnýting rannsókna
í nútíma þjóðfélagi verða rann-
sóknir og tækninýjungar æ mikil-
vægari. Samkeppnisaðstaða og
hagur þjóðfélaga fer í meira mæli
að byggjast á öflugri rannsókna-
starfsemi og sérþekkingu og hag-
nýtingu hennar í atvinnustarfsemi.
Víða um lönd hefur mikil áhersla
verið lögð á að ýta undir ýmiskonar
rannsóknastarfsemi hjá háskólum,
sjálfstæðum rannsóknastofnunum
og atvinnuvegunum sjálfum. Sér-
stök áhersla hefur verið á samstarf
milli sérfræðinga háskóla og starfs-
manna fýrirtækja. Slíkt samstarf
ýtir undir að rannsóknastarfsemi
innan háskóla sé í meira samræmi
við þarfir atvinnulífs og ný þekking
sem verður til innan háskóians nýt-
ist fyrr en ella út í þjóðfélaginu.
Ein besta leiðin til að Háskóli
Islands geti aðlagað sig betur að
þörfum atvinnulífs, bæði hvað varð-
ar menntun og rannsóknastarf-
semi, eru aukin samskipti við aðila
atvinnulífs. Rannsóknir sem háskól-
inn vinnur með fyrirtækjum mun
skila sér mun fljótar og betur út í
atvinnulífíð. Einnig mun slíkt sam-
starf skila sér inn í menntunina í
formi nýrra rannsóknaniðurstaðna
og meiri möguleiki verður fyrir
nemendur að taka þátt í hagnýtum
rannsóknaverkefnum.
Kennarar og sérfræðingar Há-
skóla íslands hafa þegar unnið að
verkefnum í samvinnu við íslensk
ast grunnrannsóknum á eðlisfræði
málma. Þetta verkefni hefur því
verið báðum aðilum í hag, fyrirtæk-
inu sem þarf að fá lausn á sínum
vanda og stofnuninni sem um leið
fær þau tækifæri til að sinna rann-
sóknum sem hana skorti og fé eða
tæki til framkvæmda. Tvö rafeinda-
fyrirtæki eiga rætur að rekja til
tækjasmíði í Raunvísindastofnun.
Marel hf. sem framleiðir rafeinda-
vogir og tölvukerfi einkum fyrir
frystihús, og Hugrún hf. sem hefur
haslað sér völl við framleiðslu ýmis
konar skráningatækja. Enda þótt
þessi fyrirtæki starfi nú sjálfstætt
hafa þau haldið mikilvægum tengsl-
um við Raunvísindastofnun, báðum
til gagns. Sérfræðingar innan Fé-
lagsvísindastofnunar hafa unnið í
samstarfí við aðila utan háskólans.
Sem dæmi um þessi verkefni má
nefna samstarf Félagsvísindastofn-
unar við Fasteignamat ríkisins um
könnun á fasteignamarkaði. Þessi
könnun miðaði m.a. að því að áætla
fjármagnsþörf húsnæðiskerfisins
og vægi einstakra fjármögnunar-
þátta við húsnæðiskaup.
Innan Háskóla Islands fara fram
grunnrannsóknir á hinum ólíkleg-
ustu sviðum. Þannig verður til sér-
fræðiþekking sem finnst ekki ann-
ars staðar í þjóðfélaginu. Yfirleitt
er talið að slfkar rannsóknir hafi
lítið hagnýtt gildi en til eru dæmi
um hið gagnstæða. Rannsóknir á
lífefnafræðilegri starfsemi hjartans
leiddi t.d. til samstarfs milli sér-
fræðings háskólans og fyrirtækis,
en úr því samstarfí var þróuð ný
afurð sem fyrirtækið hefur markað-
sett með góðum árangri. Á
Líffræðistofnun hafa verið stundað-
ar rannsóknir á sameindalíffræði
og erfðafræði án þess að bein hag-
nýting væri höfð að leiðarljósi. En
nú er útlit fyrir að sú færni, sem
tekist hefur að byggja upp á þessum
sviðum, muni nýtast í líftækni.
Hægt væri að taka til fjölmörg
dæmi um rannsóknir og hvemig
þær hafa nýst atvinnuvegunum.
Ljóst er að öflug rannsóknastarf-
semi fer fram innan Háskóla ís-
lands og mikilvægt er að henni sé
miðlað að einhveiju leyti til atvinnu-
lífsins.
Stöðugt samband við
atvinnulífið
Eins og fram kom hér að framan
er Rannsóknaþjónustan sett á fót
að erlendri fyrirmynd. Benda má á
að slíkar skrifstofiir hafa þurft að
glíma við ýmis vandamál sem varða
tengsl háskóla og atvinnulífs. Oft
telja háskólakennarar og sérfræð-
ingar að rannsóknamarkmið at-
vinnulífs séu skammæ og þröngsýn.
Á sama hátt eru framkvæmdastjór-
ar fyrirtækja efins um að fræði-
menn geti skilað af sér hagnýtum
rannsóknum eftir ákveðinni áætlun.
„Flestir kennarar
og/eða sérfræðingar
(80%) sem sendu listann
til baka sögðust hafa
mikinn eða nokkurn
áhuga á að vinna að
rannsóknum fyrir at-
vinnulífið. Hins vegar
sögðust aðeins 20%
hafa lítinn eða engan
áhuga á slíku. Háskóla-
menn hafa þannig sýnt
að þeir hafa vilja til að
auka samskipti sín við
aðila atvinnulífsins.“
Það hefur verið rejmsla Rannsókna-
þjónustu Háskólans að slík viðhorf
verða einungis til vegna þess að
samskipti háskóla og forsvars-
manna fyrirtækja eru ekki nægjan-
lega mikil og opin.
Það sem komið hefur öðrum þjóð-
um vel við að efla þessi samskipti
er m.a. þau að háskólinn sjálfur
leggur sig fram við að auka skilning
á einkennum og þörfum atvinnulífs-
ins. Einnig hafa verið settar á fót
tæknimiðstöðvar eða tæknigarðar
með þátttöku fyrirtækja þar sem
háskólamenn og starfsmenn mis-
munandi fyrirtækja í atvinnulífinu
vinna saman að ýmsum rannsókna-
verkefnum. Fyrirtæki hafa á hinn
bóginn komið sér upp sérstökum
vinnureglum eða starfsmönnum
sem fylgjast með því nýjasta sem
verið er að gera innan háskólanna,
sérstaklega til að flýta fyrir þvi að
ný þekking og tækni nýtist fyrir-
tækjum sem fyrst. Við þetta má
bæta að aukin persónuleg tengsl
milli háskólamanna og forsvars-
manna fyrirtækja hafa reynst mikil-
væg til að auka á skilning og sam-
vinnu milli þessara hópa.
Áður en Rannsóknaþjónusta Há-
skólans hóf starfsemi sína var gerð
könnun innan háskólans á viðhorf-
um kennara og sérfræðinga háskól-
ans til þjónusturannsókna fyrir at-
vinnulífið. Meirihluti þeirra sem
þátt tóku í könnuninni hafði áhuga
á að taka þátt í verkefnum í sam-
starfi við aðila atvinnulífsins. Tæp-
lega 300 spumingalistar voru send-
ir út, en um 200 voru endursendir
(70%). Flestir kennarar og/eða sér-
fræðingar (80%) sem sendu listann
til baka sögðust hafa mikinn eða
nokkum áhuga á að vinna að rann-
sóknum fyrir atvinnulífið. Hins veg-
ar sögðust aðeins 20% hafa lítinn
eða engan áhuga á slíku. Háskóla-
menn hafa þannig sýnt að þeir hafa
vilja til að auka samskipti sín við
aðila atvinnulífsins. Þess vegna fór
Rannsóknaþjónustan af stað með
kynningu á sérfræðiþekkingu sem
ertil staðar innan Háskóla íslands.
Kynningarátak
Rannsóknaþjónustu
Háskólans
í janúar síðastliðnum hófst kynn-
ingarátak Rannsóknaþjónustunnar
með þvi að fyrirtrekjum og félögum
voru sendir bæklingar um helstu
stofnanir Háskóla íslands. For-
svarsmönnum fyrirtækja í ólíkum
greinum atvinnulífs fengu þessa
bæklinga og þeim boðið samstarf
og samvinna við Háskóla íslands.
Aðstandendur Rannsóknaþjón-
ustunnar hafa einnig sótt fyrirtæki
heim og kynnt þjónustu sína og
starfsemi. Einnig hefur verið hald-
inn kynningarfundur fyrir aðila at-
vinnulífs og sérfræðinga háskólans.
Með tilkomu Rannsóknaþjónustu
Háskóla íslands ættu samskipti sér-
fræðinga háskólans og forsvars-
manna fyrirtækja að eflast. Nýr
aðili er kominn inni í myndina sem
sérstaklega er ætlað að vinna við
að halda stöðugum tengslum milli
atvinnulífs og háskóla. Auk þess
er Rannsóknaþjónustunni ætlað að
aðstoða fyrirtæki og rannsókna-
menn háskólans við að gera samn-
inga.
Háskóli Islands hefur þegar sýnt
vilja sinn í að efla tengsl sín við
íslenskt atvinnulíf. Hvemig til tekst
mun tíminn leiða í ljós, en vilji for-
svarsmanna íslenskra fyrirtækja til
að starfa með sérfræðingum há-
skólans mun skipa sköpum. Þegar
frá líður mun árangur þjónustu-
rannsókna sjálfra vitna um ágæti
samstarfs atvinnulífs og æðstu
menntastofnunar íslands.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Rannsóknaþjónustu Háskóla ís-
lands.

LISTUNARÁfETLUN
Skip Sambandsins munu
ferma til íslands á næstunni
sem hér segir:
AARHUS:
Alla þriðjudaga.
SVENDBORG:
Annan hvern þriðjud.
KAUPMANNAHÓFN:
Alla fimmtudaga.
GAUTABORG:
Alla föstudaga.
VARBERG
Annan hvern laugard.
MOSS:
Annap hvern laugard.
LARVIK:
Alla laugardaga.
HULL:
Alla mánudaga.
ANTWERPEN:
Alla þriðjudaga.
ROTTERDAM:
Alla þriðjudaga.
HAMBORG:
Alla miðvikudaga.
HELSINKI:
Tim S 12. mars
GLOUCESTER:
Jökulfell 16. mars.
Jökulfell 6. apríl.
NEW YORK:
Jökulfell 18. mars.
Jökulfell 8. apríl
PORTSMOUTH:
Jökulfell 18. mars.
Jökulfell 8. apríl.
Ug* SKIPADEILD
^&KSAMBANDSINS
LINDARGÖTU 9A • 101 REYKJAVÍK
SlMI 698100
. X X X XA X J
TÁKN TRAUSTRA FLUTNINGA

"^^uglýsinga-
síminn er 2 24 80
fyrirtæki og stofnanir. Eins og eftir-
farandi dæmi gefa til kynna eru
ýmsar leiðir til við hagnýtingu rann-
sókna í þágu atvinnuveganna.
Gæðastýrikerfi var þróað fyrir
Sambandsfrystihúsin af vélaverk-
fræðiprófessor við Háskóla íslands.
Þetta verkefni var unnið í samvinnu
við Sjávarafurðadeild Sambandsins
og Þróun, verk- og kerfisfræðistof-
una. Þessi samvinna leiddi til þess
að gæðaeftirlit er mun markvissara,
einfaldara og árangursríkara. Til-
koma þessa kerfis er einnig talið
hafa haft áhrif á gæðaeftirlit hjá
öðrum frystihúsum. Sérfræðingar í
þéttefnisfræði á eðlisfræðistofu
Háskóla íslands hafa unnið við
rannsóknir á kísijjámi fyrir fslenska
jámblendifélagið. Það má benda á
það hér að þessar rannsóknir tengj-