Morgunblaðið - 03.03.1988, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, VDDSKDTI/AIVINNULÍF FIMMTUDAGUR 3. MARZ 1988
B 23
Bandaríkin
Viðskiptahalli Banda-
rúganna minni í desember
Vísitala helstu hagstærða lækkaði en pantanir í iðnaði
jukust í desember
Boston. Frá Óla Birni Kárasyni, fréttaritara Morgunblaðsins
VIÐSKIPTAHALLI Bandaríkjanna var 12,2 milljarðar dollara í des-
ember eða liðlega einum milljarði dollara lægri en í nóvember.
Hagfræðingar telja að batnandi viðskiptakjör gefi til kynna að vanda-
mál varðandi utanríkisverslun séu að leysast. Þrátt fyrir hagstæð-
ari viðskiptajöfnuð í desember var hallinn á utanríkisversluninni
171,2 milljarðar dollara á síðasta ári og hefur aldrei verið meiri.
'Upplýsingar um hagstæðari við-
skiptajöfnuð sýna að lægra gengi
dollarans hefur haft áhrif. En þrátt
fyrir lægri gengi dollarans, sem
veldur því að innfluttar vörur verða
dýrari, hefur ekki dregið úr inn-
flutningi, heldur hefur útflutningur
aukist. Innflutningur nam 37 millj-
örðum dollara í desember, og var
nær óbreyttur milli mánaða. Hins
vegar jókst útflutningur um 1 millj-
arð og nam í heild 24,8 milljörðum..
Innflutningur til Bandaríkjanna allt
síðasta ár nam alls 424,1 milljarði
dollara sem er 10,7% aukning frá
1986. Bandaríkjamenn fluttu út
vörur fyrir 252,9 milljarða dollara
1987 sem er 11,4% hækkun frá
fyrra ári.
Viðskiptajöfnuður Banda-
ríkjanna við Kanada og Evrópu lag-
aðist mikið á liðnu ári, en versnaði
lítillega (2,1%) við Japan. Það sem
veldur mörgum hins vegar áhyggj-
um er hve óhagstæð viðskipti við
Suður-Kóreu, Hong-Kong, Taiwan
og Singapore eru fyrir Bandaríkin.
Á síðasta ári jókst ójöfnuðurinn um
22,5% og nam 37,7 milljörðum doll-
ara. Árið 1986 var hallinn á við-
skiptum við þessi lönd 19,7% af
viðskiptahallanum en 1987 var
hlutfallið 22%.
Það eru fleiri ánægjulegar fréttir
af bandarísku efnahagslífi. Nýjar
pantanir í framleiðsluiðnaði í des-
ember hækkuðu um 5 milljarða
dollara eða 2,5%. í nóvember juk-
ust pantanir aðeins um 0,1%. Pant-
anir í iðnaði hafa ekki aukist jafn-
mikið í níu mánuði, eða frá því í
mars á síðasta ári.
Ef pantanir til varnarmála eru
undanskildar (en þær eru mjög
breytilegar frá einum mánuði til
annars) jukust pantanir í desember
um 2,7%.
Lægra gengi dollarans gagnvart
helstu gjaldmiðlum, er talin helsta
skýringin á meiri pöntunum og
auknum útflutningi. Bandarískir
Fréttastofur
Mikill
hagnaður
hjá Reuters
BREZKA fyrirtækið „Reuters
Holdings PLC“, sem rekur m. a.
Reuters-fréttastofuna, hefur til-
kynnt, að hagnaður þess fyrir
skatta hafi aukizt um 37% í fyrra
og að allar horfur séu á miklum
vexti og viðgangi fyrirtækisins á
þessu ári þrátt fyrir verðbréfa-
hrunið i október sl.
Á síðasta ári nam hagnaður fyrir-
tækisins fyrir skatta 178,8 millj.
punda (um 12.525 millj.isl. kr.), en
hann var 130,1 millj. pund árið þar
á undan. Nettótekjur uxu um 35%
og voru 108,8 millj. pund (um 7.060
millj. ísl. kr.), en þær voru 80,3
millj. pund 1986.
Þessi hagstæða niðurstaða fór
fram úr þeim útreikningum, sem
sérfræðingar höfðu gert fyrirfram
og varð til þess að hlutabréf Reut-
ers hækkuðu mjög í kauphöllinni í
London. Margir höfðu búizt við mun
lakari útkomu fyrirtækisins og þá
einkum og sér í lagi vegna verð-
bréfahrunsins í október sl.
framleiðendur eru samkeppnis-
hæfari við erlenda keppinauta óg
lægri dollar ætti að hjálpa til við
að minnka krónískan viðskipta-
halla.
Ef litið er á allt árið 1987 jukust
pantanir á iðnaðarvörum um 7,3%
en árið á undan minnkuðu þær.
Pantanir hafa ekki aukist eins mik-
ið frá 1984.
Þessar tölur eru uppörvandi fyrir
Ronald Reagan, Bandaríkjaforseta
og Repúblikanaflokkinn, sem hafa
vonað að ekki kæmi til samdráttar
í efnahagslífinu á kosningaári.
Fréttir um að vísitala helstu efna-
hagsstærða hefði lækkað í desem-
ber, þriðja mánuðinn í röð, gáfu til
kynna að bandarískt efnahagslíf
væri á leið inn í samdráttartímabil.
Upplýsingar um pantanir í iðnaði
og hagstæðari viðskiptajöfnuður
hafa dregið úr þessum áhyggjum.
Þegar tölur um vísitölu helstu
hagstærða voru birtar bentu marg-
ir hagfræðingar á að yfirleitt þýddi
lækkun þijá mánuði í röð efnahags-
lægð. Þetta var í 13da skipti frá
lokum síðari heimsstyijaldar sem
vísitalan lækkar þijá mánuði í röð.
Átta sinnum fylgdi efnahagsleg
lægð í kjölfarið. Þó hagfræðinga
hafi greint á um gildi lækkunarinn-
ar nú voru þeir yfirleitt sammála
um að eftir góðan hagvöxt í sex
ár væri farið að hægja á efna-
hagslífinu. Á síðasta ári var hag-
vöxtur um 4,2% en búist er við að
hann verði um 2,4% á þessu ári,
eða rúmlega 1%-stigi minni en ríkis-
stjórnin gerði ráð fyrir seint á
síðasta ári.
Allir helstu bankar í Banda-
ríkjunum lækkuðu bestukjaravexti
(prime rate) um 0,25%-stig úr 8,75
í 8,5% þegar tilkynnt var um lækk-
un vísitölu helstu hagstærða, Vext-
ir hafa ekki verið eins lágir í 19
mánuði. Lægri vextir ættu að öðru
óbreyttu að örva hagvöxt.
Bankamir lækkuðu vextina eftir
að ljóst var að vísitala helstu hag-
stæðra hefði lækkað í desember,
þriðja mánuðinn í röð. Hagfræðing-
ar telja margir að lækkun vísi-
tölunnar sé merki um hugsanlega
kreppu eða lægð í efnahagslífinu.
Vísitalan lækkaði um 0,2% í des-
ember, eftir að hafa lækkað um
1,2% í nóvember og 0,1% í október.
Fæstir hagfræðingar virðast hins
vegar tilbúnir að spá efnahagslægð
á þessu ári, enda benda upplýsingar
um pantanir í framleiðsluiðnaði til
annars.
VIÐSKIPTI — Það veldur mörgum áhyggjum hversu óhagstæð
viðskipti við Suður-Kóreu, Hong-Kong, Taiwan og Singapore eru fyr-
ir Bandaríkin.
Fiskveiðar
Nýr kraftmælir
við möskvamælingar
SÍVAXANDI eftirlit með réttri
möskvastærð og æ fleiri lögá-
kveðnar möskvastærðir urðu
danska fyrirtækinu N. P. Utzon
hvatning til þess fyrir nokkrum
Bílar
Bíltegundin getur skipt
máli í óhöppum
Boston. Frá Óla Birni Kárasyni, fréttaritara Morgunblaðsins
LÍKLEGA hafa flestir eigendur
bifreiða einhvern tíma rekið
stuðarann utan í staur, annan
bíl eða jafnvel vegg. Og það
getur skipt máli á hvaða bíl
viðkomandi er í þegar hann
lendir í smáóhappi. The In-
surance Institute for Highway
Satety í Bandaríkjunum hefur
birt athuganir á viðgerðar-
kostnaði einstakra bifreiðateg-
unda eftir árekstur á liðlega 8
kílómetra hraða.
Samkvæmt niðurstöðum trygg-
ingarfélagsins er best að eiga
Ford Escort EXP en Honda CRX
HF er dýrust þegar kemur að við-
gerðum. Talsmaður stofnunarinn-
ar segir að framleiðendur Ford,
General Motors og Toyota virðist
taka tillit til óhappa á litlum hraða
og útbúa bflana með góðum stuð-
urum.
Allt fram til 1981 urðu fram-
leiðendur, samkvæmt banda-
rískum lögum, að setja á bíla stuð-
ara sem þola árekstur á allt að 8
kílómetra hraða, án þess að
skemmast. Þessu var breytt og
nú þarf stuðarinn aðeins að veija
bílinn sjálfan á helmingi minni
hraða.
Tryggingarfélagið gerir árlega
athuganir á einstökum gerðum
bifreiða og í þetta sinn náði skoð-
unin til tveggja dyra smábíla.
Bflarnir voru prófaðir með femum
hætti. I fyrsta lagi var bílunum
keyrt beint á hindrun, í öðru lagi
bakkað beint á hindrun, þar næst
bakkað beint á staur og loks var
hom stuðaranna prófað (30 gráðu
horn).
Niðurstöðumar eru birtar hér
til hliðar.
Viðgerðarkostnaður vegna árekstra smábíla
Viðgerðarkostnaður nokkurra smábíla sem skemmdust í árekstri á
u.þ.b. 8 km hraða (5 mph). Kostnaðurinn getur numið 1.366 dollurum
(53.800 kr.) samkvæmt könnun sem bandaríska tryggingaeftirlitið lét
gera. Stofnunin lét kanna 31 2ja dyra smábíl sem lent hafði í árekstri
og raðaði þeim síðan niður eftir heildartjóninu miðað við 4 árekstra.
Keyrt á Keyrt á Hornið Bakkað Heildar-
Tegundoggerð að framan að aftan aðframan á staur tjón
Ford Escort EXP 0$ 10$ 53$ 319$ 382$
Ford Escort Pony 0$ 0$ 216$ 191$ 407$
Chevrolet Spectrum 0$ 100$ 312$ 0$ 412$
Toyota Corolla 0$ 0$ 227$ 214$ 441$
Toyota CelicaST 0$ 0$ 213$ 357$ 570$
Toyota Corolla FX 0$ 0$ 234$ 479$ 713$
Hyundai Excel GL 0$ 36$ 372$ 359$ 767$
ToyotaTercel EZ 0$ 0$ 493$ 384$ 877$
Mazda 323 0$ . 0$ 504$ 374$ 878$
Subaru DL, 3 dyr 0$ 0$ 411$ 518$ 929$
Chevrolet Sprint 0$ 147$ 465$ 415$ 1.027$
Subaru XT GL 2wd 0$ 39$ 605$ 466$ 1.110$
Nissan Pulsar NX XE 44$ 167$ 558$ 421$ 1.190$
Mitsubishi Cordia 155$ 0$ 654$ 384$ 1.193$
Dodge Daytona 327$ 524$ 246$ 192$ 1.289$
Nissan Sentra E 0$ 0$ 447$ 871$ 1.318$
Mazda MX-6 DX 0$ 29$ 205$ 1.168$ 1.402$
SubaruJusty DL 154$ 113$ 579$ 589$ 1.435$
Plymouth Sundance 86$ 131$ 614$ 622$ 1.453$
MercuryTracer 0$ 0$ 685$ 829$ 1.514$
Volkswagen Golf 160$ 283$ 308$ 846$ 1.597$
Acura Integra LS 83$ 0$ 766$ 808$ 1.657$
Volkswagen Fox 118$ 548$ 315$ 724$ 1.705$
Ford Festiva L Plus 328$ 132$ 657$ 635$ 1.752$
Subaru GL hb 2wd 0$ 0$ 646$ 1.154$ 1.800$
Pontiac Fiero 0$ 138$ 659$ 1.138$ 1.935$
Honda Civic 0$ 591$ 547$ 822$ 1.960$
Volkswagen Jetta 220$ 395$ 571$ 780$ 1.966$
Pontiac LeMans 277$ 45$ 777$ 1.022$ 2.121$
YogoGV 312$ 537$ 863$ 1.044$ 2.756$
Honda Civic CRX 176$ 922$ 676$ 1.366$ 3.140$
Heimild: Insurance Institute for Highway Safety.
árum að hefja framleiðslu á
möskvamæli úr áli. Hefur eftir-
spum eftir þessum mæli, sem
viðurkenndur er af Evrópu-
bandalaginu, reynzt mjög mikil. -
Nú er þetta sama fyrirtæki byij-
að að framleiða sérstakan kraft-
mæli, sem unnt er að festa við
möskvamælinn, þannig að hann
sýnir þrýstinginn á möskvamæl-
inn.
Með þessum nýja kraftmæli á
að vera unnt að mæla möskvastærð
á mun auðveldari og nákvæmari
hátt, sem á að verða bæði sjómönn-
um og eftirlitsmönnum til hagræð-
is. Kraftmælirinn hefur þegar verið
tekinn í notkun í Danmörku, Grænl-
andi og á íslandi. Fiskimálayfirvöld
í Evrópubandalaginu hagnýta sér
einnig þennan kraftmæli og hann
er viðurkenndur af íslenzum yfir-
völdum til notkunar hér við land.
Það getur reynzt mjög dýrkeypt
að veiða með of smáum möskvum.
Með þessum nýja kraftmæli er
fundið tæki, sem á að geta mælt
hratt og nákvæmlega möskva í
veiðarfærum, svo að unnt verði að
komast að raun um, hvort þeir séu
löglegir. Ávinningur sjómanna felst
í því, að þeir geta hagnýtt sér sama
tæki og yfirvöld til þess að kanna
veiðarfæri sín í sama tilgangi.
Ferðaþjónusta
Gistiheimilið
Bjargtilsölu
FERÐAMÁLASJÓÐUR hefur
auglýst eftir tilboðum í gistiheim-
ili í Búðardal, sem áður var rekið
undir nöfnunum Gistiheimilið
Bjarg og Hótel Búðardalur.
Ferðamálasjóður eignaðist gisti-
heimilið á uppboði i desember.
Snorri Ólafsson hjá Framkvæmda-
sjóði segir að Ferðamálasjóður hafi
átt 2,9 milljóna króna veðkröfu á
eigninni en verið slegin hún á 2 millj-
ónir á uppboðinu. Hann sagði að
reynt yrði að koma þessu fyrirtæki '
aftur af stað og væri þess vegna
verið að auglýsa eftir tilboðum í eign-
imar. Frestur til að skila tilboðum
er til 7. mars næstkomandi.
Gistiheimilið er 930 rúmmetrar að
stærð. í því em 9 tveggja manna
gistiherbergi og 1 fjögurra manna
auk lítils veitingasalar og eldhúss.
Þá er 5 húsinu tveggja herbergja íbúð.