Morgunblaðið - 05.06.1988, Blaðsíða 4

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 5. JÚNÍ 1988
4 B
REYKJAVIK:
ENNER ROIÐ
ÚTÁSVIÐ
Ætla má að landsmenn þekki höfuðborgina
Reykjavík. Ef ekki á annan hátt þá af
afspurn. En skyldu landsmenn þekkja jafn
vel útgerðarbæinn Reykjavík? Það er
algengara að nefna önnur bæjarfélög í sömu
andránni og útgerð skipa og sjósókn ber á
góma, en þrátt fyrir það er höfuðborgin á
meðal helstu útgerðarbæja landsins. í
Vesturhöfninni eru að jafnaði alls kyns skip
og bátar: Trillur, vertíðarbátar, togarar og
hvalbátar. Þar eru líka flutningaskip og
stundum koma seglskip í heimsókn.
Sundahöfnin er aðsetur flutningaskipa og
þangað koma skemmtiferðaskip með
ferðamenn. Borgarbúar sjást oft aka um
bryggjurnar og hafnarsvæðin og virða fyrir
sér athafnalífið. Það er kjörin afþreying, þar
er oftast eitthvað nýtt að sjá, eitthvað að
gerast. Skip að koma eða fara. Nýstárleg
skip frá framandi þjóðum. Dularfull
rannsóknarskip og herskip grá fyrir járnum.
Innan um risana skjótast litlar trillur.
Stundum er jafnvel hægt að vera svo heppinn
að sjá æfingu hjá Slysavamarfélaginu. Og
öll heita skipin eitthvað. Sum bera jafnvel
fleiri nöfn en eitt. Það má lesa söguna af
kinnungnum, þar sem nýmálað nafn er ofan
á upphleyptu eldra nafni: Þessi já, hann var
einu sinni fyrir vestan. Sá er breyttur, búið
að byggja yfir hann, komin ný brú.
Smiðjukarlar draga á eftir sér kapla og
slöngur, það neistar af þeim. Skipin taka á
sig nýja mynd í höndum þeirra. Olíubáturinn
leggur að síðu annars báts í sömu andránni
og Morgunblaðsmenn koma niður á
Grandann. Trilla kemur að landi með
dagsaflann, hann er koma utan af Sviði. Við
næstu bryggju er stór skuttogari að taka ís
og kassa um borð. Hann rær lengra en út á
Svið, það mið er geymt smábátunum.
Miklar breytingar
þegar gámamir komu
JÓN Gunnlaugsson er stýrimaður og fór einn túr með Öskju í af-
leysingu. Hann hefur annars verið hjá Eimskipum og er nýbyrjað-
ur að sigla sem stýrimaður. Hann segist hafa farið einn túr á tog-
ara og getur vel hugsað sér að prófa meira af því. Að öðru leyti
hefur hann stundað farmennskuna, lengst af í millilandasiglingum,
en er þó ekki ókunnur strandsiglingunum á Fossunum. Hann segir
ekki vera mikinn mun á þessum siglingum og þá spyijum við hann,
hvað sé best við farmennskuna.
„í siglingunum finnst mér það
vera að geta tekið sér góð frí inn
í milli. Þó að maður sé kannski
nokkra mánuði úti á sjó, kannski
lítið heima, þá gat maður verið
mánuð heima hjá sér. Það var ekki
endilega eins og aðrir í sumarfríi.
Þú ert kannski um hávetur í mánuð
í fríi. Þetta fannst mér alveg ág-
ætt.“
Hvað segir Jón Gunnlaugsson um
kjör farmanna? „Ég er ósáttur við
það að þurfa að vinna svona mikla
yfirvinnu til að hafa sæmilegar tekj-
ur. Mér finnst yfírvinna hafa verið
of mikil, en það er auðvitað mis-
jafnt eftir skipum."
Líður vel á sjó
Líður þér vel á sjó? er spurt og
Jón þarf ekki að hugsa sig um svar-
ið: „Já, manni líður nú ansi vel.
Best kannski í millilandasiglingun-
um þegar verið er að fara frá
landinu. Búið að lesta skipið og
verið að halda út, þá líður manni
vel.“
Löngum hafa sögur farið af æv-
intýrum farmanna, þeir sigla til
framandi landa og hafa komið í
ólíklegustu heimshom. Er ennþá
ævintýrablær yfir farmennskunni?
„Það eru alltaf einhverjar uppákom-
ur,“ segir Jón. Hann hugsar sig um
svolitla stund og segir svo: „Nei,
þetta er auðvitað ekki eins og það
var. Nú er miklu meira stress. Það
urðu miklar breytingar þegar gám-
amir komu. Tíminn í höfnum stytt-
ist niður í ekki neitt. Það er í mesta
lagi að menn komast í land nokkra
klukkutíma í erlendum höfnum."
Ekki hefur allt breyst
„Þó hefur ekki allt breyst," held-
ur Jón áfram. „Ég var í vetur í
síldarflutningum til Múrmansk. Þar
fengum við alveg átta til níu daga
stopp. Það em svona siglingar sem
maður getur fengið almennileg
stopp í.“
Hvemig var að vera í Múrmansk?
„Það var svona í lagi. Það er allt
orðið miklu frjálslegra þama úti í
Sovétríkjunum. Ég kom þama
síðast ’83 og maður finnur þama
mikla breytingu, á öllu. Gorbatsjov
virðist svona vera að hræra upp í
þessu. Þama er verið að vinna allan
tímann, allan sólarhringinn. Menn
standa vaktir. Það geta þó komið
stopp í milli og þá gátu menn
skroppið í land að viðra sig.“
Jón Gunnlaugsson
Svavar Ágústsson á Rúnu RE.
Morgunblaðið/Þorkell
Kvótinn er allt-
afoftitill
ÞAÐ ER verið að setja olíu á Rúnu RE, þeir þekkjast og gera að
gamni sinu karlarnir á oliubátnum og Rúnumenn. Búið að landa og
spúla. Smám saman færist ró yfir bátinn. Við stigum inn í stýris-
húsið og setjumst að Svavari Ágústssyni skipstjóra. Báturinn er
orðinn 16 ára, fyrsti báturinn sem smíðaður var hjá Vör á Akureyri.
í stýrishúsinu er skjöldur með nafni báts, smíðastöðvar og ártali.
Þá var nafnið Sjöfn og einkennisstafimir ÞH. Þetta er 26 tonna
bátur og í stýrishúsinu er þröngt, það gera tækin. Svavar hefur
tekið tæknina i sina þjónustu, þaraa era litamælar og lorantæki,
skjáir sem koma ókunnuglega fyrir sjónir þeirra sem ekki hafa stund-
að sjóinn eða kynnt sér búnað báta. Við spyrjum Svavar hvernig
sjómennskan hafi byijað hjá honum.
„Ætli ég hafi ekki byijað á grá-
sleppubát heima svona ellefu, tólf
ára. SÍðan fór ég hingað suður, ég
átti þá heima úti í sveit, norður í
Steingrímsfirði. Ég var fjórtán ára
gamall þegar ég kom suður. Þá
byrjaði ég á síld með bræðrum
mínum á sumrin. Síðan hélt þetta
áfram og ég hef verið á sjó síðan."
Komnir með 250 tonn
Leiðin hefur legið frá gráslepp-
utrillu norður í Steingrímsfírði upp
í skipstjórastól á Reykjavíkurbát, á
hann bátinn sjálfur?
„Við eigum hann ég og vélstjór-
inn,“ segir Svavar og við snúum
talinu að því hvemig gangi með
útgerðina. Þeir hafa átt bátinn í
átta ár og gengið yfirleitt vel.
Hvemig veiðist? „Við emm á netum
núna. Það var fremur léleg vertíð
framan af, en hefur verið ágætt
núna þennan mánuð, mjög góð
veiði. Við sækjum héma norður í
flóa, svona miðjan flóa, þijá tíma
rnikið."
Hvemig koma þeir út úr kvóta-
Hér á ströndinni er tölu-
vert mikil yfirvinna
STRANDFERÐASKIPIÐ Askja
liggur við bryggju og starfsmenn
Ríkisskipa ferma hana af miklum
móð. Grétar Þorsteinsson háseti
er í kaffi og við tyllum okkur
hjá honum. Skipið ómar af vinnu.
Þungir dynkir þegar gámar
hlassa sér niður í sæti sín, snark
í labbrabb tækjum, lyftari dynur
í lestinni. Askja fylgir strangri
áætlun og þá þýðir ekki að vera
með neinn seinagang við hleðsl-
una.
Grétar hefur verið tæp þijú ár
hjá Ríkisskipum. „Sennilega tæp
fimmtán ár í það heila á sjó, á fragt-
skipum og á Þór.“ Hvemig líkar
honum þetta starf? „Ja, sæmilega
vel bara. Maður er náttúrulega aldr-
ei fyllilega ánægður með kjörin, þau
mega alltaf vera betri."
Þar sem Grétar hefur verið í
millilandasiglingum líka, fýsir okk-
ur að vita hveiju munar að vera í
strandsiglingum við ísland. Er það
betra? „Já, að því leyti til, að þetta
Grétar Þorsteinsson
em mun styttri túrar, svona kring
um vika. Maður kemur alltaf heim
og stoppar í einn til einn og hálfan
sólarhring, það er svolítið breyti-
legt. Svo em alveg föst frí. Siglum
þetta ijóra túra og svo einn í fríi.
Maður er miklu meira heima og
fyrir fjölskyldumenn er þetta mun
betra. Og hér á ströndinni er tölu-
vert mikil yfirvinna. Tekjumar nást
töluvert góðar.“
Býst hann við að verða lengi í
þessu starfi? „Ja, ég þori nú ekki
að segja um það hvað ég verð lengi.
Ég hef ekki hugsað mér neitt til
hreyfings ennþá að minnsta kosti.
Og þetta er gott skip, hefur reynst
ágætlega."
Grétar hefur ákveðna skoðun á
gildi sjómannadagsins fyrir stétt-
ina: „Sjómannadagurinn er mikil-
vægur,“ segir hann. „Þetta er dag-
ur okkar sjómanna og á þessum
degi minnumst við félaga okkar sem
hafa farist og við heiðrum gamla
sjómenn sem hafa lagt allt sitt
ævistarf í sjómennsku, kannski fjör-
utíu til fimmtíu ár. Þeir hafa skilað
miklu þeir menn og það er ekki of
mikið að taka einn dag á ári til
þess að halda hátíðlegan í nafni
sjómanna."
dæminu? „Ja, hann er alltaf of lítill
fyrir okkur. Við þurfum alltaf að
kaupa annað eins eða fiska fyrir
aðra. Við erum líklega með 350
tonna kvóta núna, með ýsunni og
erum líklega komnir með rúm 250
tonn núna.við höfum fengið þetta
fimm, sex hundruð tonn á ári,“
segir Svavar og er á honum að
skilja, að hann sé ekki alls kostar
ánaégður með þær skorður, sem
kvóti setur honum. Þeir eru á netum
og við spyijum um áframhaldið.
Settir út á kantinn
„Við verðum eitthvað fram í
næsta mánuð á netum. Síðan förum
við á snurvoð eitthvað, en við erum
nú illa settir þar því að við fáum
ekki að vera hér í flóanum. Það eru
bará alltaf sömu bátamir sem fá
það leyfi. Við erum bara settir út
á kantinn í þeim málum. Við verðum
að vera fyrir utan línu sem er dreg-
in frá Garðsskaga í Gölt, sem sagt
með suðurströndinni og vestur á
Breiðafjörð. Þar er lítið að hafa
fyrir þessa báta þegar komið er
fram í júlí.“
Við spyijum Svavar hvort afkom-
an sé önnur nú en fyrir átta árum
þegar þeir keyptu bátinn. „Þetta
hefur verið mjög svipað á þessum
tíma. Við áttum fyrst tólf tonna
bát. Það gekk ágætlega á hann líka.
Maður fær meiri afla á bát af þess-
ari stærð."
Hve margir eru í áhöfn báts af
þessari stærð? „Við erum fimm á
núna, vorum sex þegar við byijuð-
um með bátinn. En eftir að kvótinn
kom á, þá fækkuðum við um einn.“
Siglum beint að baujunni í
svartamyrkri
Tækin í stýrishúsinu vekja at-
hygli okkar, hafa þau mikið að
segja? „Já, það er sérstaklega lit-
mælirinn, hann hefur breytt miklu.
Hann hjálpar okkur að eltast við
fiskinn. Og loraninn, hann hefur
miklu breytt. Hann er tengdur við
plotterinn hérna. Við getum stað-
sett miðin það nákvæmlega, að
þegar við þurfum að finna net í
sjó, þá getum við siglt í svarta-
myrkri að baujunni, alveg upp á
metra. Það er mikill munur frá því
sem var.“
Að lokum er Svavar spurður um
sjómannadaginn, hvaða þýðingu
hefur slíkur dagur í hans augum?
„Þetta er það sem við lifum af, því
ekki að halda upp á það?“