Morgunblaðið - 10.07.1988, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. JÚLÍ 1988
H
AEFUR
BREZHNEVS
Perestrojka í skugga langrar stöðnunar
MÍKHAÍL Gorbatsjov aðalritari ítrekaði ásakanir sínar
í garð fyrirrennara síns, Leoníds I. Brezhnevs,
valdamesta manns Sovétríkjanna 1964-1982, á sovézku
flokksráðstefnunni á dögunum. Aðrir ræðumenn tóku
undir gagnrýni hans og sovézk blöð halda áfram að skýra
frá spillingu og stöðnun í valdatíð Brezhnevs. Slíkar
umræður eru ekki að skapi leiðtoga, sem Brezhnev kom
til valda á sínum tíma.
HÉ8

mm m
LEONID I.
BREZHNEV:
Fallinn af stalli.

Vladímir Melnikov frá
sjálf stjórnarlýðveldinu
Komi í Síberíu krafðist
þess jafnvel að Andrej
Gromyko forseti,
Míkhaíl Solomentsev og fleiri valda-
menn frá „stöðnunarskeiði" Brez-
hnevs segðu af sér. Hörð gagnrýni
á Brezhnev kom líka fram í ræðum
leiðtoga flokksdeildanna í Úzbekíst-
an, Kazakhstan og Moldavíu, þar
sem Brezhnev hafði sterk ítök og
mikil spilling gróf um sig.
Óvíða var spillingin meiri en í
Úzbekístan, sem liggur að Afgan-
istan. Flokksleiðtoginn þar, Sharaf
Rashidov, sem var náinn vinur
Brezhnevs, mun hafa fyrirfarið sér
skömmu eftir að rannsókn á spill-
ingunni hófst 1983 og tugir emb-
ættismanna hafa verið ákærðir. Lík
Rashidovs var flutt úr grafhýsi í
höfuðborginni Tashkent 1985 og
grafið annars staðar. Hann var
sviptur öllum heiðursmerkjum og
titlum eftir að hann lézt og 24 ára
valdaskeiði hans er Iýst sem spill-
ingartíma.
Glæpamafía
VINURINN STSJOLOKOV:
Skaut sig til bana.
Pravda og fleiri blöð hafa sagt
að a.m.k. ijórum milljörðum rúblna
hafi verið stolið í Úzbekístan á
Brezhnev-tímanum. „Glæpamafía"
spilltra embættismanna réð þar lög-
um og lofum, hafði einkaher, leigu-
morðingja og þúsundir vinnuþræla
þjónustu sinni, skipulagði eitur-
lyfjasölu, stjórnaði vændi og rak
spilavíti. Lögreglan var á mála hjá
henni og hún teygði anga sína inn
í innsta hring Brezhnevs.
Á hvetju ári tilkynnti Rashidov
að baðmullar-uppskeran hefði
aukizt, þótt hún minnkaði stöðugt.
Mafían tryggði sér hluta hagnaðar-
ins og Rashidov jók áhrif sín í
Moskvu. Akhmadzhan Adylov, sem
Rashidov gerði að yfírmanni þriggja
ríkisbúa með 30.000 verkamönnum,
ríkti með harðri hendi og minnti á
stigamannabarón frá miðöldum.
Hann varpaði öllum, sem buðu hon-
um birginn, í dýflissu, sumir verka-
menn voru brennimerktir og barns-
hafandi konur barðar með svipu.
Mál hans er enn í rannsókn.
Mafían gerði allt sem hún gat
til að hindra rannsókn lögreglu-
manna frá Moskvu á spillingunni
1983; reyndi að múta þeim, hafði
í hótunum við þá og sá þá aldrei í
friði. í hvert skipti sem þeir hand-
tóku einhvern embættismann
skiptu þeir um bílnúmer, svo að
þeir yrðu ekki sjálfir handteknir.
Þræðir mafíunnar í Úzbekístan
lágu til 52 ára tengdasonar Brezhn-
evs, Yuri Tsjúrbanovs hershöfð-
ingja. Hann hafði stjórnað baráttu
lögreglunnar gegn fjársvikum áður
en hann varð aðstoðarráðherra Nik-
olajs Stsjolokovs innanríkisráð-
herra, eins bezta vinar Brezhnevs.
Öll lögregla Sovétríkjanna heyrði
undir hann og Það kom m.a. í hans
hlut að samþykkja stöðuhækkanir
lögregluforingja og annarra emb-
ættismanna í Úzbekístan.
Skömmu eftir að Brezhnev lézt
var Tsjúrbanov fengið valdalítið
embætti í Síberíu. Hann var hand-
tekinn í janúar 1987, gefið að sök
að hafa þegið 650.000 rúblna mút-
ur — laun verkamanns í 270 ár —
aðallega frá Úzbekístan. Hann hef-
ur einnig verið bendlaður við
hneyksli í Volgograd.
Rannsókn í máli Tsjúrbanov er

TENGDASONURINN KIO: Náin
tengsl við sirkuslíf.
nýlokið. Það verður bráðlega tekið
fyrir í hstarétti, um leið og mál
fimm fv. lögreglustjóra í Úzbekíst-
an, fv. innanríkisráðherra lýðveldis-
ins og tveggja undirmanna hans.
Þeir eru ákærðir fyrir að hafa mút-
að Tsjúrbanov og hann kann að
eiga dauðadóm yfir höfði sér.
Hundruð embættismanna í Úz-
bekístan hafa verið ákærðir fyrir
mútuþægni og þrír hafa framið
sjálfsmorð.
Óhóf og spilling
Yfírmaður Tsjúrbanovs, Stsjol-
okov innanríkisráðherra, skaut sig
til bana 13. desember 1984, þegar
kannaðar voru kærur um að hann
hefði dregið sér 700.000 rúblur á
16 ára ráðherraferli. Hann hafði
verið sviptur herforingjatign rúm-
um mánuði áður og ráðherradómi
1983. Kona hans stökk út um
glugga á íbúð þeirra og beið bana.
Stsjolokov hafði kynnzt Brezhn-
ev á námsarum þeirra í Dnéprop-
etrovsk í Úkraínu og starfað með
honum í Moldavíu. Samkvæmt
sovézkum blaðafréttum í vor notaði
Stsjolokov ráðuneytisfé til að kaupa
Mercedes-bíla handa sér, syni
sínum, dóttur og tengdadóttur,
BMW handa konu sinni og ijórar
aðrar bifreiðir. Hann notaði einnig
opinbert fé til að kaupa 62 lampa-
hjálma úr kristal erlendis og lét
ráðuneytið taka á leigu íbúðir handa
einkaklæðskera sínum, einkatann-
lækni, ættingjum, vinum og undir-
mönnum.
Auk þess hafði Stsjolokov I sinni
þjónustu einkaljósmyndara, einka-
arkitekt, einkanuddara, einkamat-
reiðslumann og einkaævisögurit-
ara. Hann lét jafnvel gera kvikmynd
um ævi sína (í einu eintaki) fyrir
hálfa milljón rúblna, sem ríkið
greiddi. Hið opinbera borgaði einnig
36.000 rúblur fyrir blóm handa