Morgunblaðið - 04.08.1988, Síða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 4. ÁGÚST 1988
Módelsamtökin sýna ullarlinuna '88 i hádeginu alla (östu-
daga frá Rammagerðinni, Hildu, Ffnull, Álafossi
ásamt skartgripum frá
Jens Guðjónssyni gullsmið.
Vikingaskipið er hlaðið islenskum úrvalsréttum
alla dagaársins.
Sjávarréttahlaðborð á aðeins 995 kr.
Borðapantanir f síma 22321.
HÓTEL
LOFTLEIÐIR
FLUGLEIDA HÓTEL
Tískusýning
í Blómasal á morqun
á íslenskum fatnaði.
Tilraunabúið á Reykhólum:
Ræktunarstarfið
er í stórhættu
- segir dr. Stefán Aðalsteinsson
VEGNA ákvörðunar um breytingar á rekstri tilraunabúsins á Reyk-
hólum í Austur-Barðastrandarsýslu leitaði Morgunblaðið álits dr.
Stefáns Aðalsteinssonar, deildarstjóra búfjárdeiidar Rannsókna-
stofnunar landbúnaðarins og fyrrum ullarmatsformanns, en hann
hefur um þijátíu ára skeið haft með höndum stjórn á þeirri tilrauna-
starfssemi sem stunduð hefur verið á Reykhólum.
Ég tel það mjög mikilvægt ef
hægt hefði verið að halda þessu
starfí áfram samfelldu sem þarna
hefur verið unnið. Þarna hefur sér-
staklega verið unnið að því að
breyta fjárstofninum á þann hátt
að ná fram fé með alhvíta og mikla
ull, sem verksmiðjurnar hafa sóst
eftir, og tók ég þetta verkefni upp
er ég var ullarmatsformaður. Ullin
í landinu var áður öll meira og
minna með rauðgulum illhærum.
Auk þess hefur verið lögð mikil
áhersla á að auka frjósemi §árins
og lambaþunga, þannig að þetta
yrði alhliða hagkvæmt fé. Við rækt-
unina hafa verið notaðar kynbóta-
fræðilegar formúlur til að sameina
fijósemina, lambavænleika, ullar-
magn og ullarlit, og betur verið
tekið á því en í öðrum kynþótum í
landinu. Þetta hefur þannig verið
bæði rannsókna og tilraunaverk-
efni.“
Að sögn Stefáns hefur mjög mik-
ill árangur náðst í tilraunastarfínu
á Reykhólum, og á meðan fé í
landinu hefur almennt fengið neðan
við tvo í einkunn fyrir ullarlit hefur
Reykhólaféð fengið upp undir tíu í
einkunn, en það er sú einkunn sem
gefín er fyrir alhvíta ull. Þá hefur
einnig komið ákaflega mikil ull af
fénu, og jafnframt hefur það sýnt
sig að afurðasemin virðist geta orð-
ið mjög góð í þessu fé á landsmæli-
kvarða.
„Starfssemi af þessu tagi var
einnig áður á Skriðuklaustri og
Hólum í Hjaltadal. Búið á Skriðu-
klaustri var síðan leigt, og á fyrsta
ári eftir að við hættum að hafa
ákvörðunarvald um ásetning og
notkun á hrútum þar, þá fór ein-
kunn fyrir lit á lömbum úr 8,3 nið-
ur i 5,6. Það er þannig mjög fljót-
legt að spilla svona stofni, og alls
ekki einfalt mál að halda honum
við. Við þessar rekstrarbreytingar
á Reykhólum hlýtur ákvörðunar-
valdið að fara til þess sem er með
bústofninn, og ákvörðunarrétturinn
varðandi ræktunina er þar með far-
inn úr höndum þeirra sem þessar
rannsóknir hafa stundað.
Ein skýringin á þessum breyting-
um er sú að sameina eigi áherslur
í sauðfjárræktinni á einn stað, og
þá á tilraunabúinu á Hesti í Borgar-
fírði, og rætt hefur verið um að
flytja hluta af Reykhólastofninum
þangað. Það er góðra gjalda vert
að taka hann inn í samanburðartil-
raunir á því búi, en þar hefur ekki
verið lögð áhersla á ullarmagn eða
ullargæði, heldur eingöngu á kjöt-
gæði. Ef stofninn verður fluttur frá
Reykhólum og látinn eiga sig þar
og lofað að deyja út, þá er engin
trygging fyrir því að sérkenni hans
haldist, ef hann er tekinn inn á
annan stað í tilraunaskyni. Aðra
ástæðu tel ég vera þá, að þessi
starfsemi sem unnin hefur verið á
Reykhólum hefur ekki fallið að
stefnu Búnaðarfélags Islands í
sauðfjárrækt. Það byggingarlag
sem krafist er samkvæmt reglum
Búnaðarfélagsins leiðir til þess að
skrokkamir verða of feitir, en á
Reykhólafénu hefur það verið talinn
galli að féð er grófbyggt og frekar
háfætt, en það verður þungt og
safnar seint fítu, sem nú þykir kost-
ur. Kjötneysla hefur farið minnk-
andi upp á síðkastið meðal annars
vegna þess að fólki finnst kjötið
vera of feitt. Það er því ankanna-
legt að það eigi að falla að gömlum
reglum frá Búnaðarfélaginu hvem-
ig fé eigi að vera lagað, þegar
markaðskröfur em að breytast og
fólk vill magrara kjöt.
Ég er sannfærður um það að
þetta fé á erindi út um land, og það
VEISLA
í jeppa á íjalli
eða í sumarhúsinu.
Ekkert mál ef þú hefur
G-þeytirjómann meðferðis.
Skál og gaffall duga til að þeyt'ann.
Hvort þú snarar svo fram heilli
rjómatertu eða írsku kaffí
fer eftir tifefhinu.

Lvt*# geymsluþolinn
þeytiriomi
G-ÞE YTIRJÓMI!
- dulbúin ferðaveisla
Stjórnarnefnd Háskóla íslands
eftir Jón Kristvin
Margeirsson
í ágætri grein eftir dr. Gunnlaug
Þórðarson í Morgunblaðinu nýverið
(21.7.1988) kemst hann m.a. svo
að orði eftir að hafa rakið nokkuð
mál Eiríks Jónssonar, sem lagði
fram ritgerð til doktorsvamar við
Háskóla Islands, að „ágætt doktors-
efni var hrakið frá Háskóla íslands
með lævíslegum vinnubrögð-
um ...“. Það mál og ekki síður lekt-
orsmálið í félagsvísindadeild leiðir
hugann að því, að einhverrar skipu-
lagsbreytingar sé þörf við Háskóla
íslands og ég legg hér með fram
hugmynd þar að lútandi.
Yfír Háskólann ætti að setja
stjómarnefnd kjöma af Alþingi,-
sem sinnti tilteknum verkefnum
varðandi stjóm skólans og hefði
alhliða eftirlit með stjómsýslu hans
jafnframt því að marka skólanum
stefnu. Ég hef áður sett fram í
blaðagrein hugmynd um stjómar-
nefnd heimspekideildar, en eftir
atburði sumarsins virðist mér tíma-
bært að leggja til að komið verði á
stjómamefnd Háskóla íslands.
Þessi stjómamefnd ætti að sinna
verkefnum, sem sumpart fá ekki
afgreiðslu samkvæmt núverandi
kerfi. Hún ætti að sinna kærum á
kennara Háskólans, sem misbeita
valdi sínu. Stjórnamefndin ætti að
líta eftir tilnefningum deilda í Há-
skólanum í dómnefndir um stöður.
Til hennar ættu umsækjendur um
stöður að beina kvörtunum sínum,
og hún ætti í vissum tilvikum að
hafa vald til að skipa nýja dóm-
nefnd, ef henni þættu kvartanir
umsækjenda á rökum reistar.
Það ætti og að vera meðal verk-
efna stjómarnefndarinnar að líta
eftir vinnubrögðum dómnefnda um
framlagðar doktorsritgerðir til þess
að tryggja, að slíkar dómnefndir
misbeittu ekki valdi sínu eins og
ein siík, en vinnubrögðum hennar
var lýst þannig í blaðagrein: „Dóm-
nefndin hefur í stuttu máli farið
rangt með það sem stendur í rit-
gerðinni og gefur sér síðan rang-
færslurnar sem forsendur. Með
Jón Kristvin Margeirsson
„Yfir Háskólann ætti
að setja stjórnarnefnd
kjörna af Alþingi, sem
sinnti tilteknum verk-
efnum varðandi stjórn
skólans o g hefði alhliða
eftirlit með sljórnsýslu
hans jafnframt því að
marka skólanum
stefnu.“
þessum hætti hefur hún fyllt síðu
eftir síðu í dómnefndarálitinu."
Það liggur í augum uppi, að slík
vinnubrögð í Háskóla íslands kalla
á aukið eftirlit með þessari stofnun
og stjómamefnd skipuð mönnum
utan Háskólans væri hér heppilegur
aðili til eftirlits. Stjórnarnefndin
ætti, eftir að dómnefnd um doktors-
ritgerð hefur skilað áliti sínu, að
taka við kvörtunum frá doktorsefni
og fara yfir málið. Ef stjórnarnefnd -
inni þætti vinnubrögð dómnefndar-
innar óforsvaranleg, t.d. beinar
falsanir á framlögðum texta eða
óheiðarleg á annan hátt, ætti stjóm-
amefndin að hafa vald til þess að
skipa nýja dómnefnd um framlagða
ritgerð. Núverandi kerfí í sambandi
við doktorspróf veitir óvönduðum
mönnum tækifæri til valdníðslu,
sem þeir ættu ekki að hafa, og eins
og reynslan sýnir þýðir ekki í slíku
tilviki að snúa sér til háskólaráðs.
Af þessari ástæðu einni, þótt ekki
væru aðrar ástæður, er það aðkall-
andi að slíkri stjórnarnefnd verði
komið á fót.
Það ætti að vera í verkahring
umræddrar stjórnarnefndar að
greiða atkvæði um umsækjendur
um stöður í Háskóla íslands rétt
eins og deildirnar gera nú, og ef
einhver umsækjandi hlyti meiri-
hluta atkvæða í stjórnarnefndinni
ætti menntamálaráðherra að vera
heimilt að skipa hann í prófessor-
stöðu eða lektors, enda þótt dóm-
nefnd hefði úrskurðað hann óhæf-
an. Með þessum hætti væri hægt
að veita framúrskarandi mönnum
utan Háskólans tækifæri til að
hljóta stöðu, sem annars væri sam-
kvæmt auglýsingu klæðskerasniðin
á tiltekinn mann innan einhverrar
háskóladeildarinnar í þeim tilgangi
að koma óhæfnistimpli á aðra um-
sækjendur.
Sjálfstjóm Háskólans í núverandi
formi er tímaskekkja. Háskólinn er
eign allrar þjóðarinnar en sjálfs-
stjómarform háskóla á Vesturlönd-
um er mnnið úr allt öðmm jarð-
vegi. í skjóli sjálfsstjórnarformsins
hafa kennarar Háskóla íslands
tækifæri til að misbeita valdi sínu
og þessu þurfa kjömir fulltrúar eig-
andans að breyta. Alþingi þarf að
setja nýjar reglur og setning stjóm-
arnefndar yfir háskólann mundi
vera heppileg aðferð til að lagfæra
misfellur á stjórn þessarar stofnun-
ar, sem blasa við mönnum utan
háskólans, þótt vera megi að kenn-
arar hans sjái slíkt ekki, kannski
vegna þess að freistingin að trúa
því að maður sé óskeikull virðist
vera aðgangsharðari við prófessora
en aðra.
Þá hugmynd, sem hér hefur ver-
ið reifuð, mætti að sjálfsögðu út-
færa meira, en það verður ekki
gert að sinni.
Höfundur cr fil. lic. í sagnfræði
ojr skjala vörður í Þjóðskjulusafni
Islands.