Morgunblaðið - 04.08.1988, Page 25

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 4. ÁGÚST 1988
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 4. ÁGÚST 1988
25
24

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Afistoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
ÁgústlngiJónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 800 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 70 kr. eintakið.
Vinnustaðir og fólk
að er keppikefli flestra
einstaklinga, fjölskyldna
og samfélaga, að tryggja vel-
ferð fólks og öryggi, heilbrigði
þess bæði til sálar og líkama.
Utanaðkomandi áhrif móta að
hluta til lífsferil okkar og kjör
á sama hátt og veðurfar hefur
áhrif á gróður jarðar. Einstakl-
ingurinn ræður engu að síður
miklu um eigin heilbrigði með
lífsmáta sínum einum saman.
Að því leyti er hver og einn
sinnar gæfu smiður. I þessu
efni skiptir menntun, þekking,
næring, hreyfíng og lífsviðhorf
miklu máli.
Heimilið og vinnustaðurinn
eru þeir viðverustaðir, sem
mest áhrif hafa á daglegt líf
og líðan fólks sem er á vinnu-
aldri. Við dveljum flest dag-
langt á vinnustað, fímm af sjö
dögum vikunnar, allt árið, þeg-
ar umsamin ársfrí og hefð-
bundnir frídagar eru undan-
skildir. Vinnustaðurinn gegnir
því miklu hlutverki í lífi fólks,
heill þess og hamingju. Á sama
hátt hefur það mikil áhrif á
„vinnumóral" og vinnuafköst
að vinnustaðurinn sé aðlað-
andi, jákvæður og hvetjandi.
Vinnugleðin er mikilvæg
heilsuvemd, að mati sérhæfðs
fólks. Vinnuleiðinn hið gagn-
stæða.
Hólmfríður K. Gunnarsdótt-
ir, hjúkrunarfræðingur, skrifar
grein um vinnugleði og heilsu-
vemd á vinnustað í Morgun-
blaðið síðastliðinn fimmtudag.
Þar segir orðrétt:
„Verkefnin mega hvorki
vera of lítil né of mikil; erfíðið
verður að skila árangri. Fólki
má ekki fínnast það vera að
moka sandi í botnlausa tunnu.
Manneskjan þarfnast þess að
vera virt og metin af sjálfri
sér og öðmm. Starfíð og
árangur þess á stóran þátt í,
hvemig til tekst í þessu efni.
Líðan manna á vinnustað kem-
ur síðan fram á öðrum sviðum,
í einkalífí og í samskiptum við
aðra utan heimilis og vinnu.“
Greinarhöfundur segir að til
skamms tíma hafí verið
einblínt á tæknilegar öryggis-
ráðstafanir á vinnustað, svo
sem vélhlífar og hliðstæðar
slysavamir. I næstu framtíð
verði ekki síður horft til „sál-
rænna þátta og menntunar og
hvemig að verkum er staðið".
Horft verði í ríkara mæli til
starfsgleðinnar, en lykilatriði
hennar sé að fólk finni tilgang
í verkum sínum og fínni til
samkenndar með öðrum á
starfsvettvangi.
Enginn vafí er á því að
vinnustaðurinn, verkstjómin,
starfsandinn og Iaunin, það er
peningalegt mat viðkomandi
starfs, hafa ríkuleg áhrif á
starfsfólkið. Og fátt, ef nokk-
uð, er fyrirtæki meira virði en
sérhæft og ánægt starfsfólk,
sem vinnur því af trúnaði og
samvizkusemi. ÞaU sjónarmið
sem sett em fram í Morgun-
blaðsgrein hjúkrunarfræðings-
ins eru því allrar athygli verð.
Enginn vafí er á því að þau
eiga eftir að setja ríkari svip
á skipulag og stjórnun fyrir-
tækja hér eftir en hingað til.
„Náttúru-
meðul“
Kristín Ingólfsdóttir, lyfja-
fræðingur við Háskóla
Islands, fjallar í grein hér í
blaðinu um svokölluð náttúm-
meðöl. Hún bendir á að niður-
stöður vísindalegra rannsókna
sýni að lækningagildi „nátt-
úmmeðala og alþýðulyfja" séu
með þrennu móti. í fyrsta iagi
gagnsamar afurðir, sem stað-
ist hafi vísindalegar rannsókn-
ir. í annan stað samsetning,
sem ekki hefur tekizt að sanna
að hafí „gagnlegar líffræðileg-
ar verkanir í mönnum", en sé
skaðlaus. í þriðja lagi jurtir,
sem reynzt hafí innihalda eit-
urefni, sem ekki sé rheð nokkm
móti hægt að réttlæta notkun
á.
Sem dæmi um hið síðast-
talda nefnir lyfjafræðingurinn
hóffífíl, sem víða vex hér á
landi og nýttur hefur verið
gegn ýmsum kvillum, m.a.
kvefí. 'Rannsóknir sýna að „í
þessari plöntu er að fínna efni
sem geta valdið alvarlegum
lifrarsjúkdómi og jafnvel lifr-
arkrabbameini".
Sum náttúmmeðöl, svoköll-
uð, geta og haft hliðarverkan-
ir, sem ekki em fullrannsakað-
ar. Af þeim ástæðum leggur
lyfjafræðingurinn áherzlu á
það, „að náttúmefni teljist
ekki öll til hollustuefna og
æskilegt sé að upplýsingar um
verkanir og aukaverkanir nátt-
úmmeðala liggi fyrir áður en
fólk er hvatt til að neyta
þeirra“. Undir þessi aðvör-
unarorð sérfræðingsins skal
tekið.
Norræna kvennaþingið í Osló
v
w
Morgunblaðið/Jón P. Petrusson NTB
Danslist og sópransöngur
KONUR hafast ólíkt að á norr-
æna kvennaþinginu í Osló og
finnst raunar flestum erfitt að
velja og hafna dagskrárliðum.
Sumar sitja hvern fyrirlesturinn
af öðrum, meðan aðrar rölta
milli húsa og virða fyrir sér kven-
mergðina. Stór hópur virti fyrir
sér magadans finnskrar dans-
meyjar í Samkomuhúsi Oslóborg-
ar í fyrrakvöld, en aðrar hlýddu
á söng Guðrúnar Friðbjöms-
dóttur sópransöngkonu við
píanólundirleik Einars Steen
Nökkberg. Þetta var þó aðeins
brot af þeim fjölmörgu listatrið-
um sem boðið er upp á hvern dag
á þinginu.
Morgunblaðið/Ól. K. Magnússon
Framsóknarkonur fóru út á torgið fyrir framan fundarstað sinn eftir dagskrána og tóku lagið.
Framsóknarkonur fluttu
erindi og buðu til veislu
KVIKMYNDASÝNING, tísku-
sýning og ljóðalestur vom meðal
atriða í dagskrá framsóknar-
kvenna á þinginu i Osló í gær.
Dagskránni lauk í hádeginu með
íslenskri matarveislu þar sem
meðal annars vora á borðum söl,
harðfiskur og flatkökur sem
konurnar bökuðu í fyrradag.
Tæplega sjötíu konur úr lands-
sambandi framsóknarkvenna eru á
þinginu. Hefur undirbúningur far-
arinnar staðið frá því í fyrrahaust
að sögn Unnar Stefánsdóttur.
Næstum þriðjungur hópsins klædd-
ist íslenskum búningi við setningar-
athöfn þingsins á laugardag og
vakti töluverða athygli. Á þriðju-
dagskvöldið fóru framsóknarkonur
í bátsferð og héldu kvöldvöku en
höfðu litlar áhyggjur af syfju á
kynningardagskránni daginn eftir.
Á dagskránni flutti Áslaug
Brynjólfsdóttir fræslustjóri í
Reykjavík kvæði sem hún orti fyrir
kvennaþingið. Haldin var tískusýn-
ing á íslenskum ullarvörum, prjón-
uðum og unnum af konum í hópn-.
um. Þá voru á dagskrá framsóknar-
kvenna erindi um þróun í störfum
dreifbýliskvenna, framtíðarhorfur
kvenna í sveitum og um íslenska
matvælaframleiðslu.
Dagskráin er liður í sameiginlegu
verkefni miðjukvenna á Norðurl-
öndum sem ber yfirskriftina „Konur
og störf I dreifbýli“. Konur úr öðrum
stjómmálaflokkum hafa einnig
sameiginlega dagskrá með skoð-
anasystrum sínum af öðrum Norð-
urlöndum.
Revía BSRB
kvennanna
endurtekin
BSRB konur endurtóku í gær
revíu þeirra um vinnutíma sem
framflutt var á mánudag á
kvennaþinginu. Sýningin fór
fram á torgi sem er á miðju ráð-
stefnusvæði þingsins. Söngleik-
urinn vakti mikla athygli og fékk
góðar undirtektir. Revían fjallar
um vinnutíma kvenna í fjórar
kynslóðir, allt frá bændasam-
félagi til tölvusamfélags. Bryiy'a
Benediktsdóttir setti revíuna
saman en Guðrún Alfreðsdóttir
hefur stjórnað æfingum.
Opinber ráðstefna um jafnrétti:
Svipmyndir frá
setningarathöfn
Kvennaþingið í Osló hófst á laugar-
dag með setningarathöfn að við-
stöddum þúsundum kvenna frá öll-
um Norðurlöndunum auk fjöl-
margra karla. Hvert þátttökuland-
anna hafði eitthvert atriði fram að
færa sem sýnd voru á fjórum pöllum
á hátíðarsvæðinu. Ljósmyndari
Morgunblaðsins Ólafur K. Magnús-
son tók þessar svipmyndir af áhorf-
endum við athöfnina.
Hugarfar sbr eytingu
þarf til að störf kvenna
séu metin að verðleikum
- sagði Guðrún Agnarsdóttir í enndi
Osló, frá Þórunni Þórsdóttur, blaðamanni Morgunblaðsins.
OPINBER ráðstefna um jafnrétt-
ismál á yegum Norrænu ráð-
herranefndarinnar og Norður-
landaráðs hófst í Osló í gær og
er hún haldin í tengslum við
norrænt kvennaþing sem nú
stendur yfir. Á ráðstefnunni er
fjallað um hlutverk kvenna í þró-
un efnahagsmála og tengsl fjöl-
skyldu- og atvinnulífs. Um sömu
efni fjallar framkvæmdaáætlun
sem ráðherranefndin mun leggja
fram á næsta þingi Norðurlanda-
ráðs í mars 1989.
Ávörp í upphafi ráðstefnunnar
fluttu Ingela Thalén, atvinnu- og
jafnréttismálaráðherra Svía, Jan P.
Syse, forseti Norðurlandaráðs, og
Grete Knudsen, fulltrúi undirbún-
ingshóps norræna kvennaþingsins.
Eftir hádegishlé voru haldin fjög-
ur framsöguerindi er öll tengjast
þætti kvenna í efnahagslífinu. Guð-
rún Agnarsdóttir, alþingismaður,
hélt eitt þeirra og ræddi hvers
vegna launajafnrétti kemst ekki á
þegar allir segjast vilja það. Höfuð-
orsökina taldi hún vera vanmat á
gildi hefðbundiri'na kvennastarfa,
sá grundvallarmisskilningur að
greiða beri hærri laun fyrir vörslu
peninga og véla heldur en gæslu
barna. Guðrún sagði að til að breyta
þessu dygði ekki lagasetning eða
skipanir, hugarfarsbreytingu þyrfti
til.
Að loknum framsöguerindum í
gær voru fyrirspurnir og umræður
en í dag verður rætt um hvernig
hægt sé að samræma fyölskyldulíf
og atvinnuþátttöku. Þá heldur ann-
ar fulltrúi frá íslaridi á ráðstefn-
unni, Helga Jónsdóttir, aðstoðar-
maður utanríkisráðherra, erindi um
rétt foreldra sem launþega.
Opinberu ráðstefnuna sitja um
130 fulltrúar; þingmenn, embættis-
og fræðimenn, auk fulltrúa Norður-
landaráðs og ýmissa norrænna
kvennasamtaka. Ráðstefnunni lýk-
ur á morgun með pallborðsumræð-
um jafnréttisráðherra um fram-
kvæmdaáætlun fyrir norrænt sam-
starf á sviði jafnréttismála.
Forystumenn svara um jafnfrétti á vinnumarkaði:
Karlar tala mikið um jafn-
rétti en skortir kraftinn
Leikhópurinn Perlan í blíðunni á kvennaþingi í Osló á þriðjudag. Morgunbiaðið/ói. K. Magnusson
Fæni komust að en vildu
að sjá „Síðasta blómið“
FRIÐARHREYFINGAR kvenna
á Norðurlöndum standa að frið-
arhúsi á norrænu kvennaþingi í
Osló. íslenskar konur vora
ábyrgar fyrir því sem gerðist í
friðarhúsinu á þriðjudag en þá
heimsóttu flestir húsið að sögn
Gerðar Steinþórsdóttur sem þátt
tók i undirbúningi. Yfirskrift
dagsins var „Börn, friður,
framtíð“ og segir Gerður að
stærsta framlagið hafi verið frá
leikklúbbnum Perlunni sem flutti
„Síðasta blómið í heimi“.
Perlan er leikklúbbur fatlaðra og
hefur hún áður túlkað dæmisöguna
Flugeldar í
garði konungs
FJÖLBREYTTRI dagskrá
kvennaþingsins í gærkvöldi lauk
með flugeldasýningu við konungs-
höllina í Osló. Að sögn Guðrúnar
Ágústsdóttur er þetta I fyrsta skipti
í 30 ár sem Ólafur konungur leyfir
slík hátíðahöld í garði sínum.
um „Síðasta blómið í heimi“ sem
Magnús Ásgeirsson þýddi úr prósa
Englendingsins James Thurber.
Friðarhúsið troðfylltist þegar leik-
þátturinn var sýndur og þurftu all-
margir frá að hverfa. Sigríður Ey-
þórsdóttir leikkona sem verið hefur
leiðbeinandi klúbbsins í sex ár seg-
ir að hugmyndin um leikförina á
Kvennnaþingið hafí kviknað fljót-
lega í undirbúningi íslenska friðar-
hópsins. Þá fari Perlan til Banda-
ríkjanna á næsta ári og taki þátt í
listahátíðinni „A very special art“
í Washington DC. Tónlist við verkið
er eftir bróður Sigríðar, Eyþór Am-
alds.
Perlan flutti annað leikrit, „Só-
lina og vindinn", í friðarhúsinu
síðastliðinn þriðjudag. Þá var sung-
ið og fyrirlestar haldnir um friðar-
uppeldi, gegn stríðsleikföngum og
um mismunandi uppeldi bama eftir
kynferði þeirra.
Að sögn Gerðar Steinþórsdóttur
hefur verið rætt um í friðarhúsinu
hvort mynda eigi net friðarhreyf-
inga á Norðurlöndum í framhaldi
af starfínu á norrænu kvennaþingi.
Segir hún vilja vera á að þingið
verði að minnsta kosti skref í áttina.
- sagði Ragnhildur Guðmundsdóttir
Forystumenn stærstu laun-
þegasamtaka á Norðurlöndum
fluttu ræður á norræna kvenna-
þinginu í Osló í gær um jafn-
rétti kvenna og karla á vinnu-
markaði — nú og í framtiðinni.
Frá íslandi komu þeir Ásmund-
ur Stefánsson, forseti ASÍ, og
Krislján Thorlacius, formaður
BSRB, en um það bil helmingur
ræðumanna var karlmenn. Að
loknum ræðunum voru leyfðar
fyrirspurnir en nokkur óánægja
virtist ríkja meðal kvenna á
fundinum með hve lítil og dauf-
leg umræðan varð.
„Ég hjó einna helst eftir því sem
sagt var um finnsku konurnar,
þær væru tiltölulega stutt á veg
komnar í jafnréttisbaráttunni og
atvinnuleysi hefði komið hart nið-
ur á þeim,“ sagði Ragnhildur Guð-
mundsdóttir, formaður Félags
íslenskra símamanna, í samtali
eftir fundinn. „Þá finnst mér áber-
andi að karlar tala mikið um að
þeir vilji jafnrétti, en virðist oftlega
skorta slagkraftinn til að breyta
hlutuhum. Karlarnir á þessum
fundi töluðu fallega um jafnréttið
og auðvitað vonum við allar að
þetta séu ekki orðin ein. Mér finnst
vert að íhuga hvort konur ættu
að stofna eigin verkalýðshreyf-
ingu.“
„Nei, svoleiðis skipting þætti
mér hreinasta hörmung," sagði
þá Sigríður Skarphéðinsdóttir,
sem er atvinnulaus saumakona,
og Þorbjörg Samúelsdóttir, verka-
kona, tók í sama streng.
Konurnar þrjár voru hins vegar
sammála um að enginn vafi léki
á að norræna kvennaþingið hefði
þjappað konum enn betur saman
og myndi vera þeim mikill styrk-
ur. „Við höfum safnað heilmiklu
í sarpinn hér á þinginu og vonandi
tekst okkur að vinna úr þessu og
miðla til kvenna heima,“ sagði
Þorbjörg Samúelsdóttir.
Ragnhildur Guðmundsdóttir
kvaðst telja að leggja þyrfti mun
ríkari áherslu á mannlega þáttinn
í atvinnulífinu. Gefa konum — og
starfsfólki almennt — kost á að
taka þátt í umræðu innan fyrir-
tækja eða stofnana. Jafnframt
yrðu konur að vera óhræddar við
þátttöku í atvinnumálaumræðu,
en sænsk forystukona, sem talað
hafði á fundinum, endaði einmitt
ræðu sína á hvatningu til kvenna
að skorast ekki undan slíkri þátt-
töku, hræðast ekki ábyrgð.
Ólætí á fundi
ÞEGAR ræðu Kristjáns Thorlacius-
ar formanns BSRB á umræðufund-
inum með forystumönnum laun-
þegahreyfinga á Norðurlöndum var
nærri lokið ruddist hópur kvenna í
salinn. Höfðu þær uppi háreysti og
hrópaði forystukona hópsins í
sífellu: „Við viljum sex, við viljum
sex, við viljum sex tíma vinnudag.“
Hér mun hafa verið hópur norskra
vinstri kvenna á ferð sem krefjast
styttingar vinnuvikunnar. Þegar
þær hurfu af vettvangi fyrir beiðni
viðstaddra lauk Kristján ræðunni.