Morgunblaðið - 14.01.1990, Blaðsíða 2

2 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14. JANUAR 1990
BORN I KLOM FULLORDINNA
FÓRNARLQMBIN
eftir Jóhönnu Ingvarsdóttur/mynd: Ragnar Axelsson
Ar hvert berast opinberum
aðilum fjöldi tilkynninga um
misþyrmingar fullorðinna
gegn börnum. Slíkar mis-
þyrmingar taka ó sig ýmsar mynd-
ir, en hvers vegna skyldu fullorðnir
misþyrma varnarlausum börnum
sínum? Engar nákvæmar tölur liggja
fyrir um hversu algengar misþyrm-
ingarnar eru en þó má fullyrða að
þær tilkynningar, sem berast, segja
aðeins hálfa söguna. Lögum sam-
kvæmt eru misþyrmingar á börnum
ekkert einkamál heimilanna. Öllum
þeim, sem búa yfir vitneskju um
slíkt, ber að tilkynna það réttum
aðilum. Samkvæmt könnunum, sem
gerðar hafa verið á hinum Norður-
löndunum, lendir tíunda hvert barn
í því að vera misnotað kynferðislega
af fullorðnum. Þá er ekki með talið
líkamlegt og andlegt ofbeldi auk
vanrækslu, sem vissulega má einnig
telja til ofbeldis gegn börnum. í
fyrri grein um ofbeldi gegn börnum,
sem birtist sl. sunnudag, var rætt
við ýmsa opinbera aðila, sem láta
sig þessi mál varða svo sem Félags-
málastofnun Reykjavíkurborgar, lög-
regluna, Rannsóknarlögreglu ríkisins,
Unglingaathvarf Rauða Krossins og
Sifjaspellshópinn. í þessari síðari
grein um ofbeldi fullorðinna gegn
börnum er rætt við fórnarlömbin -
einstaklinga, sem orðið hafa fyrir
ofbeldisverkum fullorðinna í æsku
og leitað til sérfræðings um orsakir
ofbeldisverka gegn börnum og úr-
ræði í þeim efnum.
DCMIIM OFBEIDI
Ung stúlka, búsett úti á
landi, er misnotuð kyn-
ferðislega af föður
sínum. Hún opnar sig fyrir
vinkonu sinni. Vinkonan
fer til móður stúlkunnar
og segir frá. Konan siítur
sambúðinni. Maðurinn fer
af heimilinu. Konan kærir
samt ekki. Eftir nokkra
daga er hann aftur kominn
heim, én dótturinni komið
í fóstur hjá ömmu sinni og
afa.
Kona í litlum bæ úti á
landi hringir í Kvenna-
athvarfið. Segist hafa
komist að því að eigin-
maður hennarmisnoti börn
þeirra kynferðislega. Getur
hvorki farið með bömin til
læknisins í skoðun né til
lögregluyf irvalda þvi allir
þekki alla í bænum og slíkt
mál sé ekki gott afspurnar.
Auk þess væru faðirinn,
læknirinn og sýshamaður-
inn saman í spilaklúbbi.
Barn innan við tíu ára
hringir í neyðarsíma
Rauða Krossins um há-
nótt. Hróp og köll foreldr-
anna heyrast í gegn.
Líkamlegt ofbeldi á sér
stað. Allt í einu beinist at-
hygli föðursins að baminu,
sem er að tala við einhvem
í síma. Hvað ertu eiginlega
að gera í símanum, spyr
faðirinn barnið og rödd
hans nálgast símann.
Símtalinu er slitið án þess
að barnið hafi getað komið
því til skila hvar það er
niðurkomið.
Ung skólastúlka hringir
grátandi í félagsráð-
gjafa og segir að stjúpi
sinn haf i beitt sig kynferð-
islegu ofbeldi. Hún vill
samt ekki að neitt verði
gert í máiinu þar sem stjúp
inn er háttsettur maður í
bæjarfélaginu. Hún segir
að stjúpinn sé að mestu
hættur að áreita sig, en
hún eigi yngri systur, sem
hún haf i áhyggjur af. Hún
vakir á nóttunni til að gæta
hennar.
Félagsráðgjafi tekur á
móti konu, sem segir
að maðurinn sinn beiti
barn þeirra líkamlegu of-
beldi. Félagsráðgjafinn er
í vafa hvort tilkynninga-
skyldan sé þagnarskyld-
unni æðri í þessu tilviki.
Kona kemur með bam
sitt til félagsráðgjafa.
Bamið er með bmnasár
á líkama. Faðirinn hafði
leikið sér að því að slökkva
í sígarettum á barninu.
Fjögurra mánaða gamalt
barn kemur á slysadeild
með alvarlega brunaá-
verka eftir heitt vatn sem
ekki fékkst viðhlítandi
skýring á. Bamið var eitt
með öðm foreldri sínu. Það
hefði ekki getað valdið
áverkanum sjálft. Áverk-
arnir hlutu að vera af
mannavöldum, samkvæmt
áliti lækna.
Þriggja ára gamall
drengur er bundinn of-
an f rimlarúm á öðrum
fæti og annarri hendi.
Hreinlæti er mjög ábóta-
vant. Barnapía, sem sjálf
er á bamsaldri, er að gæta
annarra barna í íbúðinni
og vissi ekki af barninu
inni í lokuðu herberginu
þar til hún uppgötvar barn-
ið síðar um kvöldið.
Eins árs gamalt barn er
í pössun. Það er með
mar á hálsi. Engin skýr-
ing finnst á marblettinum
önnur en sú að barninu
haf i verið lyft upp og hald-
ið á lofti á skyrtukraga.
Áverkinn passar við
skyrtukraga bamsins.
Tíu ára drengur býr við
stöðugar ógnanir,
svívirðingar og niður-
lægingu af hálfu stjúpa
síns. Ennfremur beitir
hann drenginn hörðu þann-
ig að sést hafa áverkar
eftir löðrunga.
Pabbi hefðl
getað verið
mer svo
gfiður faðir....
„H ANN VAR diiglegur bóndi,
sem breytti rýrðarkoti í eina
stærstu jörð sveitarinnar. Hann
var greindur og víðlesinn og vildi
hvers manns vandræði leysa.
Hann kunni ógrynni af ljóðum
og lausavísum og var svo vel
hagmæltur að ýmsir kölluðu
hann skáld. Hann var ágætur
frístundamálari. Þessi maður
notaði hvorki vín né tóbak. Hann
gerði ekki flugu mein. Eg var
mikið pabbabarn til sex ára ald-
urs. Svo mikið hefði hann getað
gefið mér en í staðinn þjáðist ég
af hræðslu og óöryggi. Það var
hvergi skjól enda var ég aldrei
barn og unglingsárin renna
framhjá i minningunni eins og
dimm þoka. Eg hugsaði oft um
að ljúka þessu auma lífi en ég
vildi ekki særa mömmu mína.
Sjálfseyðingin er stór þáttur í
lífssögu okkar þolendanna," seg-
ir rúmlega fímmtug kona, sem
varð i æsku fyrir kynferðislegu
ofbeldi íoður síns sem hún lýsir
hér að ofan.
Hún á eitt hjónaband að baki og
þrjú uppkomin börn. Faðir
hennar misnotaði hana kynferð-
islega í tvö ár, frá sex til átta ára
aldurs. Þau voru tvö systkinin, hún
og eldri bróðir, auk tveggja fóstur-
barna. Hún segist hafa lifað í
skugga í 42 ár án þess að minnast
orði á verknaðinn. Móðir hennar,
sem nú er látin, vissi aldrei neitt.
Faðir hennar lést árið 1970. „Ég
grét. Ég var fegin. Svona eru
blendnar tilfinningar. Þegar ég fór
að átta mig betur á tilfinningum
mínum í garð föður míns, þá held
ég að ég hafi aðallega grátið það
sem hefði getað orðið. Hann hefði
getað verið mér svo góður faðir.
Hann átti svo mikið að gefa. I stað-
inn hef ég þurft að lifa með þess-
ari skömm og niðurlægingu."
Ottast im systklii mín
begai pabbl sleppur it
HÚN ER 75% öryrki í dag aðeins 24 ára gömul. Á síðustu tíu árum
hefur hún farið í fimmtán aðgerðir, aðallega á fótum. Faðir hennar
misnotaði hana kynferðislega í þrettán ár, frá 6 til 19 ára aldurs.
Hann braut líka í henni mjaðmaliði, hnéliði og annan handlegginn
á meðan á athæfínu stóð. Tveimur árum eftir að faðir hennar hætti
að misnota hana, kom hún að honum með systur sinni 8 ára gamalli
og þá var henni nóg boðið. Hún kærðiog málið fór fyrir Rannsóknar-
lögreglu ríkisins. Faðirinn var dæmdur til fjögurra og hálfs árs fanga-
vistar í undirrétti og eftir að hafa áfrýjað til Hæstaréttar var dómur-
inn mildaður um tvö ár. Hann var dæmdur til tveggja og hálfs árs
fangavistar fyrir kynferðisafbrot gagnvart þeirri dóttur sinni sem
hér segir frá, en sýknaður af kynferðisofbeldi gagnvart þremur
yngri börnum sínum, þar af einum syni. Faðirinn hefúr nú setið á
bak við lás og slá í tæpt ár. Til stóð að hann fengi frelsi sitt á ný
skömmu fyrir jól vegna góðrar hegðunar. „Mamma var að fara yfír
um á taugum. Með hjálp góðra manna var náðuninni frestað og
vonast fjölskyldan til að frelsið fáist ekki fyrr en í maí, eins og
áætlað er. Þessir menn þurfa aldrei að afplána nema helmingin af
refsingunni," segir hún.
Þegar ég opnaði fyrst málið, ætl-
aðist ég ekki til Jþess að pabbi
færi í fangelsi. Eg ætlaðist til
þess að hann leitaði sér hjálpar og
læknaðist af þessari geðveiki. Til
dæmis átti hann það til að lemja
okkur öll ef hann vildi ekki mat,
sem mamma hafði útbúið. Mamma
og pabbi skildu að tilhlutan Félags-
málastofnunar þegar hann fékk
dóminn. Ég veit samt að hann ætl-
ar sér aftur til hennar þegar hann
sleppur út. Ég vona bara að mamma
verði nógu sterk til að segja nei.
Ég óttast niest um systkini mín tvö
sem enn búa heima. Þau eru tíu
og tólf ára. Ég veit að hann heldur
þessu áfram. Ég veit til dæmis með
vissu að hann misnotaði yngstu

systur mína þegar hann beið eftir
að afplánun.
Mamma var alltaf að vinna úti
og hann átti að vera að passa okk-
ur krakkana þegar hann misnotaði
okkur. Það hefur verið mikið stríð
á milli okkar mömmu siðan ég fór
út í að kæra hann. Síðar kom í ljós
að hún vissi ekki nema um eitt slíkt
tilfelli. Pabbi játaði fyrir henni þeg-
ar ég var níu ára að hafa misnotað
mig kynferðislega aðeins einu sinni
og lofaði auðvitað öllu fögru eftir
það. Hún varð því fyrir miklu and-
legu áfalli þegar hún uppgötvaði
hvað hafði verið að gerast í öll þessi
ár innan veggja heimilisins, hversu
oft og lengi hann hafði stundað
þetta. Henni fannst að ég ásakaði
sig í leiðinni og auðvitað gerði ég
það í byijun.“