Morgunblaðið - 12.05.1990, Side 10

10
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. MAI 1990
Þórarinn V. Þórarinsson, fram-
kvæmdastjóri VSÍ:
Hækkun raunvaxta ekki
brot á kjarasamningum
„Þetta er ekki brot á kjarasamn-
ingum. Það fyrirheit sem bank-
arnir gáfii við samningsgerðina
var að viðmiðun útreiknings
nafnvaxta yrði breytt, þannig að
snögg lækkun verðbólgu birtist
hratt í lækkun nafnvaxta," sagði
Þórarinn V. Þórarinsson, fram-
kvæmdastjóri Vinnuveitenda-
sambands íslands, aðspurður
hvort nýleg hækkun raunvaxta á
spariskýrteinum væri brot á
kjarasamningum.
Þórarinn sagði að sú lækkun
nafnvaxta sem að hefði verið stefnt
hefði gengið eftir. Þeir væru komn-
ir niður í 14%. „Það var hins vegar
ekki ætlunin með kjarasamningun-
um að lama hér lögmál efnahagsl-
ífsins um framboð og eftirspurn.
Okkur er engin launung á því að
við teljum mikilvægara að hamla
gegn ójafnvægi og innstreymi er-
lends lánsíjár með því að opinberir
aðilar, einkum ríkissjóður, fjár-
magni sig innanlands, þó það kosti
einhverja hækkun raunvaxta. Við
teljum að það sé flestu öðru mikil-
vægara að hamla gegn ójafnvægi
í efnahagsiífinu, því þó stöðugt
verðlag hafi verið í fáa mánuði er
það auðvitað markmiðið að það
verði varanlegt ástand,“ sagði Þór-
arinn.
Fyrirlestur á vegum Stofii-
unar Sigurðar Nordals
DR. Andrew Wawn, lektor við
enskudeild University of Leeds,
flytur opinberan fyrirlestur i boði
Stofhunar Sigurðar Nordals,
þriðjudaginn 15. mai nk. kl. 17.15
í stofu 101 í _Odda, hugvísinda-
húsi Háskóla íslands.
Fyrirlesturinn nefnist „The silk-
clad skaid: Þorleifur Repp, Færey-
inga saga and Nineteenth-Century
Britain" og verður fluttur á ensku.
Dr. Andrew Wawn er hér á landi
til að vinna að ritgerð um 19. aldar
fræðimanninn Þorleif Guðmunds-
son Repp og störf hans á Bretlands-
eyjum og mun hún birtast í ritröð-
inni Studia Islandica. Áður hefur
dr. Wawn birt margar greinar um
bókmennta- og menningartengsl
milli íslands og Bretlands á síðustu
öldum.
(Frétt frá Stofhun Sigurðar Nordals)
Timburhús í Hafnarfirði
Nýkomið í einkasölu gamalt hús við Austurgötu, hæð,
kjallari og ris, alls 100 fm. Tvær litlar íbúðir. Útihús.
Stór og góð lóð. Ekkert áhvílandi. Verð 4,5 millj.
Opið i dag Árni Gunnlaugsson hrl.,
frá kl. 12-17 Austurgötu 10, sími 50764.
Hafnarfjörður - Hringbraut
Nýkomin í elnkasölu góð 3ja herb. íbúð á neðri hæð í
tvíbýlishúsi. Sérhiti og sérinngangur. Mjög falleg lóð.
Ekkert áhv. Laus strax. Verð 5,2 millj.
Opið í dag Árni Gunnlaugsson hrl.,
frá kl. 12-17 Austurgötu 10, sími 50764.
21150-21370
LÁRUS Þ. VALDIMARSS0N framkvæmdastjori
KRISTINN SIGURJÓNSSON, HRL. iöggiltur fasteignasali
Til sölu á fasteignamarkaðinn eru að koma:
Úrvalsíbúð við Ofanleiti
Ný endaíbúð 4ra herb. 103,7 fm nettó án sameignar. JP-innr. Sér-
þvottahús. Tvennar svalir. Góður bílsk. Húsnæðislán kr. 1,3 millj.
Góð eign í gamla bænum
Einbhús í ágætu standi með 4ra-5 herb. íb. á tveimur hæðum um 120
fm. Verslunar- eða iðnaðarhúsn. um 41 fm fylgir auk kj. um 100 fm. Eign-
arlóð 400 fm með háum trjám. Skipti mögul. á góðri 2ja-3ja herb. íb.
Bjóðum ennfremur til sölu við:
Fálkagötu 4ra herb. íb. á 2. hæð 97 fm. Húsnlán kr. 2,2 millj.
Blikahóla 3ja herb. íb. á 3. hæð 86,8 fm. Suðurib. Húsnlán kr. 1,8 millj.
Stelkshóla 4ra herb. íb. á 3. hæð. Ágæt sameign. Útsýnisst.
Dunhaga 3ja herb. íb. á 3. hæð. Töluvert endurn. Ágæt sameign.
Sporhamra 3ja og 4ra herb. glæsil. íb. i smíðum. Sérþvh. Bílsk.
Nokkrar einstaklings og 2ja herb. íb. i gamla bænum og nágrenni á
mjög góðum kjörum.
Fjársterkir kaupendur óska eftir:
Sérhæð í borginni 120-150 fm.
3ja herb. íb. í lyftuhúsi t.d. við Þangbakka.
3ja-5 herb. íb. helst í Fossvogi eða nágrenni.
3ja herb. íb. í Heimum eða nágrenni á 1. hæð eða í lyftuhúsi.
2ja-3ja herb. íb. með bílsk. eða vinnuplássi.
Háar útb. í boði. Margir bjóða útb. á kaupverði fyrir rétta eign.
• • • _______________________________________
Opið í dag frá kl. 10-16.
Til sölu:
Einbýlishús á Rifi,
sumarhús á Hellu.
AIMENNA
FASTEIGNASALAN
LAUGAVEGI SIMAR 21150-21370
p
Metsölublad á hverjum degi!
Tfetengfrffc nmfin
Umsjónarmaður Gísli Jónsson 537. þáttur
„Blindað er, þegar jörð og
himinn er álíka snjóhvítt, dags-
ljósið svo dauft, að engir skugg-
ar sjást. í slíku veðri ganga
menn því fram af hengjum og
hrapa fyrir björg.“
Þetta er smáglepsa úr grein
eftir Jón Eyþórsson veðurfræð-
ing í Nættúrufræðingnum
1960.
í Blöndalsorðabók ber að
sama brunni. Þar er sérstaklega
gefið undir sögninni að blinda:
„ppn. blindað i Forb.: það er
blindað, der ligger et
Snædække overalt (saal. at man
vanskelig kan orientere sig el.
tage sig í Agt): Nú er blindað
til jarðarinnar ... Fyrst var
blindað að ganga, meðan leif-
ar næturinnar þvældust yfír
heiðinni".
Báðar þessar tilvitnanir eru
sagðar úr smásagnasafni Guð-
mundar Friðjónssonar Ur öllum
áttum, því sem út kom 1918.
Skammstöfunin ppn þýðir á
okkar máli lýsingarháttur þá-
tíðar í hvorugkyni (participium
praeteriti, neutrum).
í Orðabók Menningarsjóðs
er þá sagt blindað, þegar „snjór
liggur yfir öllu þannig að erfitt
er að átta sig“.
Þetta er hér rifjað upp vegna
þess að Bernharð Haraldsson á
Akureyri kom að máli við mig
og sagðist sakna orðsins blindað
í útvarpsfréttum. Þar væri þrá-
stagast á orðmyndinni blint um
vont skyggni að vetrarlagi.
Vissu fleiri, og þögðu þó hingað
til. Reyndar er ég ekki alveg
viss um nema fréttamenn noti
orðið „blint“ í víðari merkingu
en lýst er hér í innganginum,
að sé merking orðsins blindað.
Látum það vera í bili.
Nú datt mér í hug að hér
gæti verið að einhvetju leyti um
mállýskumun eftir landshlutum
að ræða. Ég leitaði því til Orða-
bókar Háskólans og fékk þar
jafngóðar viðtökur og vant er.
Flest eða öll dæmi Orðabókar-
innar úr prentuðu máli um orð-
myndina blindað í títt nefndri
merkingu stöfuðu reyndar frá
mönnum af Norðurlandi eða
Norð-Austurlandi. Auk Jóns
Eyþórssonar, sem fyrr var
nefndur, voru það Pálmi Hann-
esson, Theódór Friðriksson,
Guðfinna Þorsteinsdóttir (Erla)
og Guðmundur á Sandi, sbr.
Blöndal.
í talmálssafninu hafði Orða-
bókin hins vegar eitt dæmi úr
Árnessýslu um blint, að því er
virtist í sömu merkingu og
blindað.
Og þá held ég að ekki sé ann-
að eftir en biðja fréttamenn,
a.m.k. þá sem eru norðlenskir,
að nota ekki alltaf blint fyrir
blindað, enda virðist það orða-
lag hafa verið miklu sjaldgæ-
fara, að minnsta kosti á bókum.
★
I 534. þætti bað ég um íslensk
orð í stað dönsku orðanna tvær-
faglig og tværpolitisk. í ensku
er haft inter-disciplinary um
það fyrrnefnda. Þá auglýsti
Mörður Árnason í minnisstæð-
um útvarpsþætti eftir orðum um
sömu hugtök, og frá Birni Stef-
ánssyni bárust honum orðin
íjölfaglegur og breiðpólitísk-
ur. Mér líst vel á þau bæði, en
fleira mætti heyrast og sjást,
enda er löngum gott að eiga til
skiptanna.
★
Þjóðrekur þaðan kvað:
Kom Kemódus frá Bostan Mass.
vel birgur með seðla og hass,
heimskonur seiddi
og hreindýrin veiddi
og skaut (mér) svo ref (fyrir rass).
Daníel er hebreska og merkir
„guð er dómari (minn)“. Daníel
var sonur Abígaelar og Davíðs
konungs. Daníel (409-493) var
dýrlingur, pílagrímur. Messu-
dagur hans er 11. desember.
Nafnið Daníel var tekið upp
hér á landi á 15. öld, og enn fyrr
í Noregi. Tveir voru Daníelar
1703, annar í Mýrasýslu, hinn í
Norður-Múlasýslu. En svo tók
að fjölga, og voru orðnir 49 á
landinu öllu 1801. Alla nítjándu
öldina fjölgaði svo íslendingum
með þessu nafni, en nokkurt
bakslag kom á fyrri hluta okkar
aldar. I þjóðskrá 1982 heita þó
svo að fyrra eða einu nafni 201.
En nú hefur eitthvað gerst.
Síðustu árin hefur nafnið komist
í tísku: Árið 1976 skírðir 12,
1982 tvöföld sú tala, og 1985
hvorki fleiri né færri en 37 (20.
sæti karla). Á sama tíma hefur
nokkrum öðrum biblíunöfnum
fjölgað til muna (t.d Aron,
Davíð, Eva, Rut og Sara).
★
„Og vér getum hvorki unað
því að fylla málið af erlendum
orðum, sem falla ekki að hljóð-
kerfi þess og beygingakerfi, né
láta það dragast svo aftur úr,
að vér getum ekki talað á því
né ritað nema sumt af því, sem
vér hugsum og vitum. Vér verð-
um að gera íslenskuna að nú-
tíðarmenningarmáli, án þess að
slíta hana af sínum fornu rótum.
Það er erfitt verk, en það verður
að gera það, og það er verið að
gera það.“
(Sigurður Nordal (1886-
1974) í Morgunblaðinu 12. jan.
1935.)
Ur fréttabréfi frá Nikulási
norðan:
Verksígjörn kona með haga hönd
og hljómvís til muna og lagavönd
var Heggstaða-Núma
sem hálfa öld rúma
lét ljósið sitt skína á Skagaströnd.
★
Lítilsháttar orðaleikur:
Hefurðu séð kúrekastígvél?
Eða: Hefurðu séð kú reka
stígvél? Hefurðu séð bremsu-
borða? Eða: Hefurðu séð bremsu
borða? Hefurðu séð sólbeija-
runna?. . .
Lífsvon er, meðan ungt fólk
leikur sér svona.
Nú um helgina sýnum við
glæsilegt fullbúið einbýlishús
við Stakkhamra.
Húsiö er fullbúiö meö öllum innréttingum og heimilistækjum, s.s. eldavél, uppþvottavél, þvottavél
og þurrkara. Komiö og skoöiö þetta frábæra einbýlishús nú um helgina.
Húsiö ertil sýnis viö Stakkhamra 11 í Grafarvogi frá kl. 10 til 18.
Nánari upplýsingar veita eftirfarandi fasteignasölur: Ás, sími 652790, Eignamiölunin, sími 679090.
Fasteignamarkaöurlnn, sími 11540, Kjöreign, sími 685009, Stakfell, sími 687633 og Þingholt,
sími 680666.
■■■'■■■"I AÐALGEIR FINNSSON HF.
I /A\ I BYGGINGAVERKTAKI & TRÉSMIÐJA
L/A\J FURUVÖLLUM 5, PÓSTHOLF 209
»7/—\Xl SÍMAR 96 21332 & 21552
L__U 602 AKUREYRI.
lii