Morgunblaðið - 05.01.1992, Side 31

m HAUWAi .€•'««!
MORGUNBLAÐIÐ
samsÆNÍK^
MSíAMWO OWOM
SUNNUDAGUR 5. JANÚAR 1992
1»
c
m
31
Gunnar Thoroddsen borgarsljóri, ásamt konu sinni
Völu og börnum þeirra, og norski sendiherrann,
Thorgeir Andersen-Rysst með dóttur sinni Rann-
veigu.
Norska jólatréð uppljómað á Austurvelli.
SÍMTALID...
ER VIÐ EIRÍK ÖRN ARNARSON SÁLFRÆÐING
SVEFNÁNLYFJA
688160
Lækninga- og sálfræðistofan
góðan dag.
- Góðan daginn, er Eiríkur Örn
Arnarson við?
Ég skal athuga það, augnablik.
Halló.
- Sæll Eiríkur, þetta er á Morg-
unblaðinu, Kristín Maija Baldurs-
dóttir.
Komdu sæl.
- Þú hélst erindi um svefn án
lyij'a hjá Náttúrulækningafélagi
Reykjavíkur núna i desember. Því
miður komst ég ekki en hafði
mikinn áhuga. Heldurðu að þú
verðir nokkuð aftur með þennan
fyrirlestur á næstunni?
Það er nú ekki á dagskrá.
- Ekki það, nei.
Hins vegar hef ég skrifað grein
um þetta efni sem birtist í tímarit-
inu „Heilbrigðismál" sem Krabba-
meinsfélag íslands gefur út,
sennilega í blaði frá 1980. Hún
heitir „Svefnleysi, úrræði án
lyfja“. Einnig kom á þessu ári út
þemahefti um svefn hjá Geðvernd,
sem hefur að geyma upplýsingar
um svefnröskun.
- Þetta er mjög áhugavert efni.
Hefurðu orðið
var við þetta
vandamál í
starfi þínu?
Ég verð það
nú iðulega.
Svefnleysi er
mjög algengt.
- Já, held-
urðu að það sé
algengara hér
en erlendis?.'
Nei, það er
ósköp áþekkt.
- Er ekki að-
alorsökin fyrir
svefnleysi
spenna?
Átt þú sjálf
við svefnleysi að
stríða?
- Ég? Já uss, oft.
Já. Eg hef líka fjallað um þetta
efni í fyrirlestrum í Háskólanum.
Svefnleysi er eitt af algengari
vandamálum sem menn eiga við
að stríða, og það eru til margar
aðrar aðferðir til að vinna bug á
því en að nota lyf. Það er vísast
fyrir þá sem vilja bæta svefninn
að glugga í þessar greinar. Þau
ráð sem ég tel upp hafa öll verið
reynd og rannsökuð.
- Ég man eftir einum sem gat
ekki sofið og læknirinn hans rak
hann út að ganga. Er það kannski
eitt af ráðunum við svefnieysi?
Það er vissulega gott ráð, kyrr-
seta er of mikil hjá fólki og þvi
verður það ekki líkamlega þreytt.
Reyndar er ekki hyggilegt að
ganga stuttu fyrir svefninn því
hreyfing hressir menn. Það er
hæfilegt að fá sér kvöldgöngu
eftir fréttirnar í sjónvarpinu.
- Einmitt. Einnig þarf að vara
sig á efnum sem eru örvandi, eins
og drykkjum sem innihalda kof-
fein, og síðan að reykja ekki eftir
kvöldmat.
- Einmitt. Nú? Reykja ekki eftir
kvöldmat?
Að sjálfsögðu
ekki. Nikótín er
mjög örvandi
efni. Rannsóknir
hafa leitt í ljós
að svefn er held-
ui' lakari hjá
þeim sem
reykja, en þeim
sem reykja ekki.
- Þetta ■ er
mjög fróðlegt.
Það er best að
ég nálgist þessar
greinar. Én ég
þakka þér, Ei-
ríkur Örn, kær-
lega fyrir upp-
lýsingarnar.
Það var lítið.
Eiríkur Örn Arnarson
FRÉTTIR í fyrstu blöðum á nýju ári af áramótaglaumi eru á seinni
árum fremur litlausar miðað við það sem var um árabil fyrir 45
árum. Fyrirsögnin af látunum í miðbænum 1946 var: „Miklar róstur
á gamlárskvöld. Lögreglan varð oft að beita kylfum.“ Og á gamlárs-
kvöld 1947: „Skrílslæti á gamlárskvöld. Eldar kveiktir, sprengjum
varpað og bilum velt.“ En á þeim árum söfnuðust borgarbúar gjarn-
an saman í miðbænum í stórhópum og strákum fannst sport í því
að sýna djörfung fyrir framan svo stóran áhorfendaskara og storka
lögreglunni með alls kyns uppátækjum.
Gamlárskvöld varð róstusamara
en verið hefur um mörg ár,
segir í upphafinu á fréttinni um
gamlárkvöld 1947. „Frá kl. 8 á
gamlárskvöld til kl. 4 um nóttina
átti lögreglan í látlausum átökum
við ófriðarseggi. Varð hún nokkr-
um sinnum að beita kylfum til þess
að koma í veg fyrir íkveikjur og
forða sjálfri sér.
Geysilegur mannfjöldi safnaðist
þegar um kl. 8 í Austurstræti og
Pósthússtræti og hófust brátt
sprengingar miklar. Voru þama
mestmegnis unglingar innan við
tvítugt. Unglingarnir reyndu alls
staðar þar sem við varð komið að
kveikja í rusli. Við hús Fiskifélags-
ins við Ingólfsstræti var kveikt
mikið bál, en lögreglunni tókst að
slökkva áður en eldsvoði varð af.
Logandi kassar voru víða dregnir
út á götur og margar atrennur
gerðar til að kveikja í jólatrénu á
Austurvelli. Við nýbyggingu Bún-
aðarbankans í Austurstræti kom
til allmikilla átaka við lögregluna.
Nokkrir piltar klifu upp vinnu-
grindur utan á húsinu og eltu þá
þrír lögregluþjónar til þess að reka
þá niður. Einn drengjanna fór alla
leið upp á þak hússins, og þar tók
lögreglan hann. Var bundinn kað-
all um snáða og átti að láta hann
síga niður í böndum. Þegar hann
var kominn á móts við neðsta vinn-
upallinn, skar einhver á sigtaugina
og féll sigmaðurinn niður á timbur-
hrúgu. Kom hann undir sig fótum
og gat strokið frá lögi-eglunni með
spottann um mittið. En lögreglu-
þjónn náði honum þó brátt.
En í þann mund er sigmaðurinn
var handsamaður, gerði mannfjöld-
inn heiftarlega árás á lögregluna
og urðu átök hörð. Beittu þá lög-
reglumenn kylfum og brast brátt
flótti í árásarliðið. Lögreglan hafði
afmarkað athafnasvæði framan við
lögreglustöðina. Um miðnætti, er
ólætin keyrðu úr hófi fram, var
skorið á kaðalinn og mikill flokkur
unglinga réðist á lögreglustöðina
með gijótkasti. Brotnuðu átta rúð-
ur í húsinu. Var einnig varpað
þama stórum sprengjum og brotn-
uðu rúður af sprengjuþrýstingi.
Lögreglan hafði stofnað fimm út-
rásarsveitir og höfðu þær bifreiðar
til umráða. Urðu þessar sveitir að
fara nokkrum sinnum út og koma
í veg fyrir skemmdir og dreifa
mannfjölda. Lögreglan beitti ekki
táragasi í þetta sinn, en kvað þó
hafa verið til þess æma ástæðu.
Ekki var þó öll nótt úti enn.
Víða brotnuðu rúður af gijótkasti
og sprengjukasti, svo sem í Alþing-
ishúsinu og Stjórnarráðshúsinu.
Klukkan að ganga fjögur um nótt-
w
FRÉTTALJÓS
ÚR
FORTÍÐ
Gamlárs-
kvöld
ígamla
daga
ina var enn mikill mannfjöldi á
götunum. Utan við verzlunina Vísi
neðst á Laugavegi kveiktu óróa-
seggir í kössum og spýtnabraki og
köstuðu logandi kyndlum fyrir bif-
reiðar, sem um götuna fóru. Er
bifreiðar námu staðar, réðust þeir
á þær og reyndu að hvolfa þeim.
Einnig reyndu þeir að kveikja í
þeim með því að kveikja á sprengj-
um við benzíngeyma þeirra. Átta
lögregluþjónar komu þarna á vett-
vang og reyndu að dreifa mann-
fjöldanum og varð þar að grípa
rösklega til kylfanna og tókst þá
dreifingin.
Ekki urðu lætin minni árið eftir,
ágamlárkvöld 1947. Um það segir:
„Aköf skrílslæti voru höfð í frammi
á gamlárskvöld, og munu sjaldan
eða aldrei hafa verið gerðar fleiri
tilraunir til skemmdai'verka. Eitt
alvarlegasta skemmdarverkið var
tilraun til að kveikja í skúr við olíu-
port Shell, þar sem geymt var
sprengiefni og olíur. Slökkviliðinu
tókst að kæfa eldinn áður en stór-
tjón hlytist af, en þarna lá við borð
að yrði ægileg sprenging og mikill
eldsvoði. Sprengju var varpað að
Hótel Borg og sprungu margar
rúður í veitingasalnum. Einn maður
fékk sprengju í andlitið og sprakk
hún við munn hans, svo að vörin
rifnaði. Bílum var velt og tilraunir
gerðar til að stöðva umferð um
aðalgötur bæjarins með því að bera
á þær tunnur og rusl. Hópur stráka
og unglinga fóru með öskrum og
óhljóðum um göturnar og jafnvel
guðsþjónusta í Dómkirkjunni var
trufluð af hávaðaseggjum. Ein rúða
sprakk í kirkjunnier „kínveija" var
kastað í gluggann."
Ólafur K. Magnússon hafði þetta
haust ráðist ljósmyndari tii Morg-
unblaðsins. Hann segir að lætin
hafi verið svo mikil að engin að-
staða hafi verið til myndatöku og
menn ógjarnan hætt dýrmætri
myndavél sinni. Sjálfur var hann á
dansleik úti í Tívoli, stillti mynda-
vélinni sinni opinni úti og lét hana
safna á filmuna flugeldunum sem
skotið var upp yfir Reykjavík, eins
og sést á þessari mynd hans frá
1947.