Morgunblaðið - 26.04.1992, Blaðsíða 16

16 C
MORGUNBLAÐIÐ MENNINGARSTRAUMAR SUNNUDAGUR 26. APRÍL 1992
SPILVERK þjóðanna var alla tíð nokkuð á skjön við
það sem helst var á seyði á mektarárum þess uppúr
miðjum áttunda áratugnum. Þekkasta plata sveitarinn-
ar, og að margra mati merkasta plata hennar, Sturla,
sem út kom 1977, var endurútgefin fyrir stuttu.
A
ISpilverkinu 1977 voru
Egill Ólafsson, Sigrún
„Diddú“ Hjálmtýsdóttir,
Sigurður Bjóla og Valgeir
Guðjónsson. Valgair segir
að lögin á Sturlu hafi sum
verið úr leikverkinu Græn-
jöxlu, og þaðan eigi allir
góðar minningar.
Var Sturla tímamóta-
plata á ferli Spilverksins?
„Fyrir Spilverkið, í það
minnsta okkur persónulega,
voru allar plötur tímamóta-
plötur,“ segir Valgeir og
bætir því við að fyrir stuttu
hafí karlpeningur sveit-
arinnar setið saman og
hlustað á Sturlu og orðið
hissa yfir því hvað hún var
einföld. „Okkur fannst
glettilega skemmtilegt að
hlusta plötuna, hún hefur
elst vel. Við vissum nokk
hvað við ætluðum að gera
þegar við fórum að vinna
hana, og við vorum ekki
lengi. Ég eiginlega dáist að
því hvað við vorum huguð,
hún er svo spartversk."
Sturla seldist afskaplega
vel, líklega best hljómplatna
Spilverksins. Þó er Valgeir
ekki á því að hún hafi verið
einhverskonar vendipunkt-
ur í sögu sveitarinnar.
„Tónlistarlega var meira
lagt undir á næstu plötu,
íslandi, en þá var Egill ekki
lengur með.“
Hvað heldur Sturlu
ferskri?
„Við vorum engir meist-
ara hljóðfæraleikarar og
þurftum því að leita þeirra
leiða sem voru færar á
hvetjum tíma og það var
ekki alltaf hringvegurinn,
enda ekki búið að opna
hann þá, en það gæti þó
verið rangt hjá mér.“
UTAN
ALFARALEIÐAR
AFRÍSK tónlist sækir enn
í sig veðrið, en jafnan er
vandkvæðum bundið að
komast yfir upptökur það-
an frá fyrri árum.
Fyrir stuttu kom á
markað geisladiskur, Les
merveilies du passé, þar
sem safnað er saman
nokkrum af helstu lögum
zaireskra frumheija í tón-
list, en tónlist frá Zaire
hefur haft geysileg áhrif
á tónlistarþróun í Afriku.
Á disknum, sem Sonodisk
gefur út, er fátt um upp-
iýsingar, eins og vanalega
frá Sonodisk, en tónlistin
talar sínu máli.
Á disknum eru átján lög
frá árunum 1957 fram til
1975, rúmur klukkutími
af tónlist með frumherjum
á við Kabasséle, sem allir
zaireskir tónlistarmenn
standa í skuld við, Franco
og O.K. Jazz-sveit hans,
Tabu Ley Rochereau og
Zaiko Langa Langa, svo
fáeinir flytjendur séu
nefndir; allt frá órafmagn-
aðri frumrúmbu í raf-
vædda lifandi danstónlist.
DÆGURTÓNUST
Gamalty já> en gottf
Löngu búlö Geislavirkir
Utangarðsmenn.
HORNSTEINAR
Nýjuagagirni
ÞAÐ fylltist margur eftir-
sjá þegar það spurðist að
Talking Heads væri öll.
Sveitin, sem skipuð var
listaspírum frá New York,
var ein áhrifamesta rokk-
sveit áttunda áratugarins
og fram á þann níunda
undir sljórn David Byrne,
sem haslað hefur sér völl
sem sólóstjarna, á meðan
forðum félögum hans hef-
ur ekki gengið sem best.
David Byme var hug-
myndasmiður sveitar-
innar, en tónlistargrunnurinn
kom að mestu frá félögum
hans. Eftir því
sem á leið sótti
Byrne þó í sig
veðrið og bar
æ meira á
nýjungagimi -
hans í tónlist.
Fyrir stuttu
kom svo frá
Byme sóló-
skífan Uh-Oh, þar sem Byme
sameinar það besta frá Talk-
ing Heads-árunum og þeirri
margbreytilegu tónlist sem
hann hefur fengist við síð-
ustu misseri.
David Byme hefur verið
iðinn við að kynna tónlist frá
Suður-Ameríku og gefið út á
eigin vegum nokkrar skífur
með tónlist frá Brasilíu og
Kúbu m.a., sem hafa selst
vel. Áhrifa frá þeim löndum
gætir og á Uh-Oh, en platan
ber ekki síður svipmót Talk-
ing Heads. Byme segir
reyndar að eftir að sú sveit
lagði upp laupana hafi hann
streist við að semja tónlist
sem væri sem ólíkust Talking
Heads, en síðan áttað sig á
að með því væri hann að
afneita hiuta af sjálfum sér.
Gagnrýnendur hafa tekið
Uh-Oh fagnandi og em á
einu máli um að þar sé kom-
in besta sólóskífa Bymes
fram til þessa, en enn eimir
eftir af því hjá mörgum að
þeir eiga erfitt með að fyrir-
gefa honum að hafa lagt af
Talkin Heads.
Utan vega Spilverk þjóðanna, Egill, Valgeir, Diddú og Bjólan.
SPILVERKIÐ
OG STURLA
Geislavirkir á geisladisk
ÞETTA rokkár ætlar að
verða endurútgáfuár líkt
og það síðasta, þvi stóru
útgáfurnar munu kepp-
ast við að endurútgefa
grúa hljómplatna frá
fyrri árum á geisladisk-
um. Umfangsmest verð-
ur þessi útgáfa eðliiega
hjá Steinum hf., því fyrir-
tækið ræður yfir þorran-
um af dægurtónlist sið-
ustu áratuga. Úr þvi
safni hefur sitthvað kom-
ið út nú þegar, en á þessu
ári bætast um fjörutíu
titlar við; alit frá Guð-
mundi Jónssyni í Utan-
garðsmenn. Umsjónar-
maður þessarar útgáfu,
sem Steinamenn kalla
Homsteina íslenskrar
tónlistar, er Jónatan
Garðarsson.
eftir Árno
Motthíosson
Jónatan sagði nafnið til
komið þegar leitað var
að samheiti yfir alla út-
gáfuröðina. „Fyrst í stað
reynum við að velja útgáfur
sem hafa
markað
einhver
spor, þó
misdjúp
séu og
hjá
niismun-
andi hóp-
um, en
einnig -
förum við
töluvert eftir fyrirspumum,
en gríðarmargar fyrir-
spumir hafa borist um
sumar plötur. Til að mynda
er plata Spilverksins,
Sturla, alls ekki fyrsta eða
síðasta plata Spiiverksins;
hún er einfaldlega sú sem
mest var beðið um.
Undir Hornsteina falla
fyrst og fremst plötur sem
við erum að gefa út
óbreyttar, og þá ekki með
neinum bónuslögum, nema
þau 8éu í samhengi. Með
því á ég við að t.a.m. er
rökrétt að á fyrstu Trúbrot-
plötunni, sem gefin verður
ágreiningur, það var alltaf
ágreiningur. Á Geislavirkum
var rifist um pólítíska texta.
Félagar mínir vildu helst
ekki spila undir svo pólitíska
texta, en ég gat sannfært
þá með því að benda á að
sveitir eins og Clash væru
ekkert sérstakar ef ekki væri
fyrir textana." Bubbi gerir
lítið úr pönkáhrifum á sveit-
ina, þrátt fyrir dálæti þeirra
félaga á slík. „Við vorum í
raun bara rytmablúsband
með reggí- og skaáhrifum.
Að vísu spiluðum við aðeins
hraðar en gengur og gerist
og með meiri hráleika, en við
vorum í raun bara Rolling
Stones á góðum kókdegi."
Bubbi segir að það hafi
komið upp vangaveltur um
að vinna plötuna upp, „en
meðlimir hljómsveitarinnar
eru út um allar jarðir og sum-
ir talast ekki við. Kannski er
það ágætt að það sé' ekki
gert, enda er hætt við að ef
allir koma saman byiji tilboð-
in um að sveitin komin saman
aftur, en það verður aldrei.
Þetta er löngu búið.“
Hornsteinar Heimir og Jónas fyrir sunnan Fríkirkjuna.
út 17. júnf, verða sex auka-
lög, fimm af smáskífum og
eitt sem- tekið var upp um
leið og platan, en hefur
aldrei komið út. Þessi auk-
alög eru öll með sveitinni
eins og hún var skipuð þeg-
ar platan var gerð og því
eðlilegt að nýta þau á hana
endurútgefna, frekar en að
geyma þau á einhveija
safnplötu." Jónatan sagði
að Steinamenn væru ekki
að horfa á stundargróða,
„við hugsum þetta sem
þjónustuatriði ekki síst, og
ef við náum í útgáfukostn-
að á þremur til fjórum
árum, þá erum við ánægð-
ir. Við leggjum eins mikið
í þetta og þarf til að gera
útgáfuna veglega, bætum
við nauðsynlegum upplýs-
ingum, ef þær vantar og
látum textablöð fylgja með
hafi þau einhvemtímann
verið til staðar."
Eins og áður segir er
útgáfan komin af stað, en
út em komnar Sturla með
Spilverki þjóðanna, fyrsta
piata Hins islenska þursa-
flokks samnefnd sveitinni,
Fyrir sunnan Fríkirkjuna
með Heimi og
Jónasi, fyrsta plata Sav-
anna tríósins, Geislavirkir
með Utangarðsmönnum, í
mynd með Egó, Leyndar-
mál með Grafík og á Þjóð-
legum nótum með Ríó.
Væntanlegar eru svo m.a.
plata með Silfurkórnum,
Lax, lax, lax með Guð-
mundi Jónssyni, Mávastell
Grýlanna, Syngjandi
sveittir með Sáiinni hans
Jóns míns, Lög Oddgeirs
Kristjánssonar með Sextett
Ólafs Gauks, Sumar á Sýr-
landi með Stuðmönnum,
plata með Mánum, og lík-
lega fleiri plötur með Stuð-
mönnum, Spilverkinu,
Utangarðsmönnum og
Egói.
Jónatan segir eftirvænt-
ingu mjög mismunandi eft-
ir plötum, en það væru líka
mismunandi hópar sem
væru að bíða eftir vissum
titlum. „Ég hef ekki fundið
fyrir minni áhuga fyrir Silf-
urkórnum en Þursaflokkn-
um. Þetta eru bara allt
aðrir hópar, en eins og ég
sagði áðan ræður einmitt
eftirspurnin miklu um það
hvaða titla við sendum frá
okkur í fyrstu.“
. UTANGARÐSMENN voru ein helsta rokk-
/ sveit íslenskrar rokksögu og eins og slíkra
/ sveita er siður lifði sveitin skamma hríð,
f ekki nema tvö ár. Fyrsta stóra plata sveitar-
innar, Geislavirkir, kom út fyrir rúmum ellefu
árum og fyrir stuttu á geisladisk.
Geislavirkir telst
tímamótaplata í
íslenskri rokksögu og
var í raun eina breiðskífa
veitarinnar, þó hún hafi
síðar sent frá sér tólftomm-
una 45 RPM og sam-
tíningsplötuna í upphafi
skyldi endinn skoða.
Bubbi Morthens, sem var
fremstur meðal jafningja
í Utangarðsmönnum,
segir reyndar að hann
haldi fremur uppá 45 RPM,
enda líði Geislavirkir fyrir
það að sveitin fékk vit-
lausan upptöku
stjóra, Geoff
Calver.
„Hann var
þá nýbúinn að vinna með
Mezzoforte og hafði lítið álit
á þeim sveitum sem við höfð-
um helst dálæti á, Clash,
Sham 69 og Sex Pistols.
Hann fágaði sveitina of mikið
og tók í burtu hráleikann sem
einkenndi Utangarðsmenn á
tónleikum. Geislavirkir er
samt ein af þremur bestu
rokkplötum íslandssögunnar
og var unnin á 80 tímum.
Það var kannski stærsti plús-
inn og það sem hélt kraftin-
um, þrátt fyrir allt.“
Samkomulagið í Utan-
garðsmönnum var brothætt,
en Bubbi segir að það hafí
verið gott þegar Geislavirkir
var tekin upp. „En það var