Morgunblaðið - 16.10.1992, Blaðsíða 28

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 16. OKTÓBER 1992
Fyrsta umræða um frumvarp um Framkvæmdasjóð aldraðra
Vil ekki liggja undir
ásökunum um lögbrot
- segir Guðmundur Bjamason fyrrverandi heilbrigðisráðherra
GUÐMUNDUR Bjarnason
(F-Ne) fyrrverandi heilbrigðis-
ráðherra vísar á bug ásökunum
Sighvats Björgvinssonar núver-
andi heilbrigðisráðherra um að
hafa gengið lengra í embættis-
færslu sinni en lög heimila. Guð-
mundur fellst hins vegar á að
það hefði mátt standa að greiðsl-
um úr Framkvæmdasjóði aldr-
aðra með skilvirkari hættí.
Fyrstu umræðu um breytingu á
lögum um Framkvæmdasjóð aldr-
aðra var framhaldið í gær. Frum-
varpið gerir ráð fyrir því að að
rýmkaðar verði heimildir sjóð-
stjómar til að ráðstafa tekjum
sjóðsins til reksturs á stofnunum
aldraðra. í umræðum bæði í gær
og fyrradag komu fram mjög skipt-
ar skoðanir. T.d. taldi Svavar
Gestsson (Ab-Rv) að verið væri
að gera sjóðinn upptækan í ríkis-
sjóð. En hins vegar var Finnur
Ingólfsson (F-Rv) þeirrar skoðun-
ar að miðað við aðstæður væri það
skynsamlegt að ráðstafa nokkru
af fé sjóðsins til reksturs stofnana.
En það væri ástæða til að hugleiða
hvort veita ætti þessar heimildir
tímabundið. Finnur sagði að þetta
hlyti að verða athugað vandlega í
heilbrigðis- og trygginganefnd.
Finnur lýsti sig fylgjandi þessu
frumvarpi þó að sér væri léttari
stuðningurinn við frumvarpið ef
-rinhverjar vonir væru um úrbætur
á því neyðarástandi sem ríkti í
Reykjavík. Finnur spurði eftir því
hvort möguleikar væm til þess að
hefja rekstur hjúkrunarheimilisins
Eirar í Grafarvogi.
Sakargiftum svarað
Guðmundur Bjarnason (F-Ne)
fyrrverandi heilbrigðisráðherra
kvaddi sér hljóðs. Fyrrverandi heil-
brigðisráðherra kvaðst tilknúinn til
að svara nokkm ásökunum eða
sakargiftum sem Sighvatur Björg-
vinsson heilbrigðisráðherra hefði
beint til hans. Heilbrigðisráðherra
hefði ásakað hann um lögbrot og
látið að því liggja að þau hefði
•^fcann framið vitandi vits. Þetta
meinta lögbrot hefði verið að hann
hefði með bréfi 29. apríl 1991 milli-
fært til sjúkratryggingadeildar
Tryggingarstofnunar 107 milljónir
króna til að greiða fyrir rekstur
stofnana sem tekið hefðu til starfa
á árinu eða breytt um rekstrarform.
Fyrrverandi heilbrigðisráðherra
sagðist hafa beitt sér fyrir því að
lögunum um Framkvæmdasjóð
hefði verið breytt í febrúar árið
1991, á þann veg að heimilt yrði
að veija allt að þriðjungi af tekjum
sjóðsins til reksturs stofnana fyrir
Sighvatur Guðmundur
Björgvinsson Bjarnason
aldraða sem breyttu eða hæfu
starfsemi eftir að fjárlagaár hæf-
ist. Hann hefði beitt sér fyrir þess-
ari breytingu í ákveðnum tilgangi.
Hann hefði heimilað að ákveðnum
dvalarheimilum væri breytt í hjúkr-
unarheimili. Það hefði auðvitað
þýtt aukin rekstrarútgjöld fyrir
sjúkratryggingadeild Tryggingar-
stofnunar ríkisins, sem sæi um
þessar greiðslu í gegnum dag-
gjaldakerfíð.
Það hefði ekki verið óeðlilegt að
hann gengi frá þessum málum áður
en hann hefði yfirgefið embætti
heilbrigðisráðherra. „Það taldi ég
mig vera að gera með bréfí 29.
apríl 1991 og látið var að liggja í
umræðum í gær að það hafi verið
torkennilegt," sagði Guðmundur.
Skilvirkara vinnulag
Fyrrverandi heilbrigðisráðherra
ítrekaði að hann hefði talið það
skyldu sína, eðlilegt og rétt, að
skiljast ekki við þetta mál ófrá-
gengið áður en hann yfirgæfi ráðu-
neytið. Guðmundur Bjamason
kvaðst fúslega geta fallist á að
hann hefði e.t.v. ekki leitt hugann
nægjanlega að því hvernig ætti að
standa að þessum íjárveitingum;
inna þessar greiðslur af hendi. Nú
væri einungis greiddar úr Fram-
kvæmdasjóði hveiju sinni þær upp-
hæðir sem ákveðnar hefðu verið
af ráðherra vegna rekstur sem
hafinn væri á yfírstandandi ári.
Guðmundur féllst á að þetta væri
eðlilegri leið en hann gæti ekki
undir nokkrum kringumstæðum
legið undir ásökunum um vísvitandi
lögbrot.
Guðmundur sagði að hann hefði
að sjálfsögðu reynt að ganga frá
þessum málum; að úr sjóðnum yrðu
greiddar þær upphæðir sem bæri
að greiða, í þeirri góðu trú að þess-
um fjármunum yrði ráðstafað í
þeim tilgangi sem lögin kvæðu á
um. Nú væri komið í ljós sam-
kvæmt úttekt að þessum 107 millj-
ónum hefði vart verið varið til
reksturs nýrra eða breyttra stofn-
ana. Kostnaðaraukinn vegna nýrra
eða breyttra stofnana hefði e.t.v.
ekki numið nema 37 milljónum. Sú
væri að a.m.k. niðurstaða heil-
brigðisráðuneytisins. Reyndar ekki
Ríkisendurskoðunar eins og sér
hefði skilist af orðum heilbrigðis-
ráðherra í gær. En hann véfengdi
í sjálfu sér ekki þessar tölur.
Gull fyrir Eir
Sighvatur Björgvinsson heil-
brigðisráðherra tók til máls undir
lok umræðunnar og svaraði ýmsu
sem fram hafði komið í ræðum
þingmanna. Heilbrigðisráðherra
taldi koma til greina að ákvæði um
ráðstöfun á tekjum sjóðsins væru
tímabundin en hann lagði áherslu
á að sjóðsstjórn yrði að hafa svig-
rúm. Steinsteypa leysti ekki öll
vandamál aldraðra, það væri nauð-
synlegt að greiða fyrir t.d. heima-
hjúkrun og hvfldarinnlgnir.
Heilbrigðisráðherra sagði um orð
fyrirrennara síns í embætti, Guð-
mundar Bjamasonar, að það væri
hægt að orða hlutina með margvís-
legum hætti en það breytti ekki
niðurstöðunni. Það hefði verið
óheimilt lögum samkvæmt að flytja
107 milljónir króna frá Fram-
kvæmdasjóði aldraðra yfír til
Sjúkratrygginga því ekki hefði ver-
ið búið að taka ákvörðun um að
svo miklu fé skyldi varið til að
opna nýjar stofnanir eða breyta
elliheimilisvistun í hjúkrunarvistun.
Fyrirrennari sinn myndi trúlega
vilja orða það þannig að „teflt hefði
verið á tæpasta vað“. Niðurstaðan
væri samt að þessi gemingur hefði
verið óheimill. Það þýddi að vænt-
anlega yrðu til ráðstöfunar úr
Framkvæmdasjóði 70 milljónum
meira en fjárlög gerðu ráð fyrir.
Þetta mál væri ekki að fullu útkljáð
en heilbrigðisráðherra dró enga dul
á að hann hefði fullan hug á því
að nýta þessa fjármuni til þess að
heija rekstur á Eir til að leysa úr
því neyðarástandi sem væri í hjúkr-
unarmálum aldraðra á höfuðborg-
arsvæðinu. Það teldi hann vera
forgangsverkefni.
Það tókst að ljúka fyrstu um-
ræðu um frumvarpið og var því
vísað til heilbrigðis- og trygginga-
nefndar til nánari skoðunar og
umfjöllunar.
MMMI
Stuttar þingfréttir
ímynd íslands
Ámi Mathiesen (S-Rn) mælti
í gær fyrir tillögu til þingsálykt-
unar um kynningu á ímynd ís-
lands erlendis. Framsögumaður
vill ásamt fjórum öðrum þing-
mönnum úr flokki sjálfstæðis-
manna að Alþingi álykti að fela
forsætisráðherra að skipa nefnd
þriggja manna sem hafí að verk-
efni: 1) Frumkvæði að samræm-
ingu á því hvemig ímynd ís-
lands sé kynnt á erlendum vett-
vangi í samvinnu við hagsmu-
anaaðila. 2) Fimm ára áætlun
um kynningu á ímynd íslands
erlendis. Kostnaður við fram-
kvæmd áætlunarinnar greiðist
af hagsmunaaðilum og ríkissjóði
samkvæmt því sem Alþingi
ákveði á fjárlögum. 3) Úttekt á
því hvemig aðstæður og aðgerð-
ir innan lands samræmast þeirri
ímynd landsins sem kynnt sé
erlendis.
Framsögumaður sagði m.a. í
sinni ræðu að skynsamlegt væri
að ríkið hefði meira frumkvæði
og tæki meiri þátt í hinni al-
mennu landkynningu í samstarfi
við hagsmunaaðila en léti fyrir-
tækjum og einstaklingum eftir
framkvæðið í hinni eiginlegu
sölu.
Ámi tilgreindi hvaða mynd
ætti að kynna erlendis: „Helst
þyrfti að leggja áherslu á að
ná árangri í kynningu á hrein-
leika og gæðum umhverfisins,
þjónustu og framleiðslu. Góður
árangur á þessu sviði væri þeg-
ar nafn íslands væri nefnd kæmi
upp í huga manna ímynd hrein-
leika og gæða.“ En Ámi lagði
jafnframt ríka áherslu á að það
væri „forsenda árangurs í kynn-
ingarstarfí sem þessu að sú
mynd sem dregin er sé sann-
leikanum samkvæm". Og því sé
ráð fyrir því gert að sannleiks-
gildi kynningarinnar verði
kannað sérstaklega svo að hægt
sé að bæta snarlega úr ef þörf
krefur.
Þingsályktunartillögunni var
vísað til allsheijamefndar með
32 samhljóða atkvæðum.
Menningarsjóður á Skálholtsstíg 7 fékk tilsjónarmann.
Friðrik Sophusson fjármálaráðherra
Einungis einn
tilsj ónarmaður
verið skipaður
TILSJÓNARMENN voru m.a. nefndir „kommisarar", „sérsveitir fjár-
málaráðuneytis“ í umræðum um frumvarp til laga um ráðstafanir í
ríkisfjármálum á árinu 1992. í gær upplýstí Friðrik Sophusson að frá
því að lögin voru samþykkt 23. janúar hafi einungis þurft að skipa
einn tilsjónarmann. Sá hafi litið tíl málefna Menningarsjóðs. Þetta kom
fram í svörum við fyrirspumum Kristínar Ástgeirsdóttur (S-Rv).
A 32. fundi Alþingis í gærmorgun
voru tvær fyrirspurnir Kristínar
Ástgeirsdóttur (SK-Rv) á dagskrá.
Fyrirspyrjandi vitnaði til þess að 23.
janúar síðastliðinn hefði í lögum um
ráðstafanir í ríkisQármálum á árinu
1992 verið samþykkt ákvæði um
svonefnda tilsjónarmenn. Þessum
tilsjónarmönnum hefði verið ætlað
„að halda stjómendum stofnanna við
efnið og sjá til þess að þeir héldu
sig innan ramma ijárlaga." Þetta
hefði verið mikið þjóðþrifamál að
mati ríkisstjómarinnar og „liður í
krossferð hennar gegn ríkishallan-
um.“ Kristín saknaði upplýsinga um
„þessar sérsveitir Qármálaráðuneyt-
isins“. Hún taldi því tímabært að
leita til fjármálaráðherra eftir upp-
lýsingum um tilsjónarmenn s.s.
flölda þeirra, hvaða stofnanir hefðu
fengið tilsjón, hvaða verkefnum til-
sjónarmönnum væri ætlað að sinna?
Og einnig hvaða árangri þeirra störf
hefðu skilað og á hvaða launakjörum
þessir starfsmenn hefðu verið?
Friðrik Sophusson fjármálaráð-
herra upplýsti að einungis einn til-
sjónarmaður hefði verið skipaður frá
samþykkt laganna um ráðstafanir í
ríkisfjármálum á árinu 1992. Þessi
tilsjónarmaður hefði verið skipaður
hjá Menningarsjóði.
Fögnuður
Kristínu Ástgeirsdóttir var
spurn hvort ástandið í opinberum
stofnunum væri svona miklu betra
heldur en ríkisstjómin hefði ætlað í
janúar. Friðrik Sophusson fjár-
málaráðherra benti á að ekki hefðu
verið áform um að að skipa tilsjónar-
menn sem víðast heldur hafa þetta
úrræði ef í nauðir ræki. Fjármálaráð-
herra var það fagnaðarefni að geta
greint frá því að ekki hefði reynst
þörf á að setja tilsjónarmenn annars
staðar en í Menningarsjóði. Fjár-
málaráðherra upplýsti í sínum svör-
um að lögin gerðu ráð fyrir að kostn-
aður vegna starfa tilsjónarmanna
greiddist af viðkomandi stofnun en
í þessu tilviki hagaði svo til að til-
sjónarmaðurinn væri starfsmaður
hjá Hagsýslu ríkisins og ákveðið
hefði verið að hann héldi sínum
launakjörum þar. Hefði því starf til-
sjónarmannsins ekki orðið útgjalda-
auki Menningarsjóðs.
Kristínu Ástgeirsdóttur var til
efs að starf þessa eina tilsjónar-
manns væri í samræmi við gildandi
lagaákvæði m.a: „Starfssvið tilsjón-
armanna er að skipuleggja og hafa
eftirlit með reikningshaldi og gerð
fjárhagsáætlana stofnana og taka
ákvarðanir um fjárskuldbindingar,
þar á meðal um umfang starfs-
mannahalds, í samráði við ráðherra,
eftir því sem nánar er lýsti í erindis-
bréfi hveiju sinni." Þessum tilsjónar-
manni væri ætlað að leggja sjóðinn
niður en fyrir því væri engin laga-
heimild.
Þingmenn ræddu nokkuð um
málefni Menningasjóðs, meintar
ónauðsynlegar ógnanir í garð ríkis-
starfsmanna, vel heppnað rekstrar-
legt aðhald eður ei. Guðrúnu Helga-
dóttír (Ab-Rv) kvaðst hafa litið á
frumvarp til fjáraukalaga þá um
morguninn. Henni sýndist frumvarp-
ið gefa til kynna að ekki hefði veitt
af tilsjónarmönnum hér og þar í
kerfinu. Nú væri beðið um fimm
milljarða þijú hundruð áttatíu og
þijú þúsund krónur, umfram upphaf-
lega áætlun. Friðrik Sophusson
íjármálaráðherra taldi tillegg Guð-
rúnar til umræðunnar frekar vitna
um spaugsemi hennar heldur en fjár-
málakunnáttu. Hún héldi varla að
rekstrartilfærslur hefðu eitthvað
með rekstur einstakra stofnana að
gera. Það einkenndi framkvæmd
fjárlaga þessa árs að rekstur ein-
stakra stofnana væri almennt innan
heimilda en öðm máli gegndi um
rekstrartilfærslumar þar sem sjálf-
virkni væri mikil, t.d. í landbúnaði
og Tryggingarstofnun.