Morgunblaðið - 09.12.1992, Side 22

»o
22
ífiíff ílMflMMWMO ,(} ítaíMOtlMlVUlM flK3AtlHHUffJlOM
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 9. DESEMBER 1992
Franskir Svisslendingar eru miklu evrópusinnaðri en þýskumæl-
andi landar þeirra og kosningarnar á sunnudag kunna að reka
fleyg á milli þjóðarbrotanna.
Engum hurðum verði
skellt á Svisslendinga
Brussel. Frá Kristófer M. Kristinssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
SKIPTAR skoðanir eru um það innan Fríverslunarbandalags Evr-
ópu (EFTA) hvemig eigi að bregðast við úrslitum þjóðaratkvæða-
greiðslunnar í Sviss. Flest bendir til að vilji sé til að finna lausn
sem geri Svisslendingum kleift að gerast aðilar að Evrópska efna-
hagssvæðinu síðar meir. Minnt er á að það sé engin nýlunda í
Sviss að mikilvægar þjóðaratkvæðagreiðslur séu endurteknar.
Þjóðaratkvæðagreiðslan í Sviss ir að falla frá þessari kröfu ef
þýðir að gera þarf tæknilegar
breytingar á EES-samningnum í
þá veru að fella nafn Sviss út auk
þess sem spumingar vakna um
þróunarsjóð þann fyrir fátæk EB-
ríki sem EFTA-ríkin eiga að borga
í. Svisslendingar áttu að standa
undir umtalsverðum hluta þess
sjóðs. EB hefur ekki lýst því yfír
opinberlega í þessari viku hver
afstaða þess sé til þróunarsjóðs-
málsins, þ.e.a.s. hvort þess verði
krafist að önnur EFTA-ríki taki á
sig skuldbindingar Sviss. Fulltrúar
EB voru þó með yfirlýsingar Lþá
vem fyrir kosningamar í Sviss að
þessi krafa yrði sett fram. Einnig
kom fram hjá spænsku stjórninni
á mánudag að hún myndi standa
gegn því að spænska þingið stað-
festi EES-samninginn þangað til
fengist hefði á hreint að þróunar-
sjóðurinn myndi ekki minnka.
Heimildarmenn í Bmssel segjast
búast við að Spánveijar séu tilbún-
önnur EB-ríki verði rausnarleg í
framlögum sínum á leiðtogafundi
bandalagsins í Edinborg síðar í
vikunni. **
En niðurstaðan í Sviss hefur
kannski mest áhrif á starfsemi
EFTA. EFTA-ríkin verða að semja
upp á nýtt um mannahald, kostn-
aðarskiptingu og staðsetningu
stofnana EES. A ráðherrafundi
EFTA í Genf í lok vikunnar mun
koma til umræðu hvort hætta eigi
við að hafa stofnanir EES í Sviss
eins og búið var að ákveða. Heim-
ildir í Bmssel herma að reynt verði
að forðast slíkt. óskynsamlegt sé
að torvelda þannig Svisslendingum
að ganga í EES síðar. Sú mála-
miðlun virðist vera að fæðast að
Svisslendingar beri sinn kostnað
af þeim mikilvæga þætti EFTA-
samstarfsins er varðar stofnanir
EES en í staðinn fái þær að 'vera
um kyrrt f Sviss.
Herinn til Sóm-
alíu í dag
Fyrstu hermennimir úr gæsluliði
Sameinuðu þjóðanna koma til Só-
malíu í dag en búist er við, að full-
skipað teljið liðið rúmlega 35.000
manns. Verða Bandaríkjamenn
flestir, 28.000, en síðan Frakkar,
sem senda 2.100 hermenn. Einn
helsti stríðsherrann í landinu sagði
í gær, að engin mótspyrna yrði
veitt fjölþjóðaliðinu, sem á að koma
í veg fyrir, að vopnaðir óaldarflokk-
ar ræni matvælum frá sveltandi
fólki.
Frönsku hermennirnir munu verða
fluttir til Mogadishu, höfuðborgar
Sómalíu, með flugvélum en með
skipum til suðvesturhluta landsins
þar sem frönsku hermönnunum er
sérstaklega ætlað að halda uppi
lögum og reglu.
Reuter
Átökin á rússneska fulltrúaþinginu
Jeltsín býður póli-
tíska málamiðlun
til að halda í Jegor Gaidar og efnahagsstefnuna
Moskvu. Reuter.
BORÍS Jeltsín, forseti Rússlands, skoraði í gær á fulltrúaþingið
að styðja skipun Jegors Gaidars, aðalráðgjafa síns i efnahagsmál-
um, sem forsætisráðherra og bauðst til að láta að öðru leyti veru-
lega undan kröfum þingsins.
Jeltsín sagði, að tímabært væri
að breyta ríkisstjóminni. „Við verð-
um líka að efna til hreinsana — ég
er ekkert hræddur við að nota það
orð — í skriffinnskukerfinu," sagði
forsetinn og lagði áherslu á, að tog-
streitan milli þings og stjómar væri
óviðunandi.
Gaidar hefur legið undir árásum
harðlínumanna á þingi en þeir telja,
að róttækur uppskurður hans á
efnahagsmálunum og einkavæðing
með stuðningi vestrænna þjóða séu
andstæð rússneskum hagsmunum
og ógnun við iðnfyrirtækin.
Málamiðlun Jeltsíns felst í því að
skipun forseta á ráðhermm, sem
fari með vamar-, öryggis-, innanrík-
is- og utanríkismál, verði að bera
undir þingið og er búist við, að það
taki afstöðu til hennar í dag, mið-
vikudag.
Anatolíj Tsjúbais einkavæðing-
arráðherra sagði í gær, að líklega
segðu allir ráðherrar efnahagsmála
af sér ef fulltrúaþingið féllist ekki
á málamiðlunina og skipun Gaidars
en í gær treystu fáir sér til að spá
fyrir um afstöðu þingsins. Þingmenn
em 1.000 en þeir skiptast í nokkra
hópa og um 200 þeirra hafa ekki
skipað sér í neina fylkingu.
Óbirtar upptökur til-
efni nýrra samsæris-
kenninga um Nixon
Hugðist bendla McGovern við tilræðið
við Wallace og selja sendiherrastöður
Boston. Frá Karli Blöndal, fréttaritara Morgunblaðsins.
RICHARD Nixon, fyrrum forseti Bandaríkjanna, ráðgerði að
koma kosningabæklingum frá helsta andstæðingi sínum í forseta-
kosningunum 1972 fyrir í íbúð mannsins sem var handtekinn
fyrir að sýna George Wallace, ríkisstjóra Alabama, banatilræði,
að því er fram kemur í tímaritinu The New Yorker, sem kom út
á sunnudag.
Wallace var óháður frambjóð-
andi til forseta árið 1968 og þeg-
ar hann var skotinn 15. maí árið
1972 hafði hann mátt lúta í lægra
haldi fyrir George McGovem í
forkosningum demókrata þrátt
fyrir stuðning íhaldsafla úr röðum
flokksmanna. Nixon sá sér leik á
borði til að sverta væntanlegan
andstæðing sinn í kosningabarátt-
unni ásamt Edward Kennedy
þingmanni og vinstri armi Demó-
krataflokksins, segir í greininni,
sem blaðamaðurinn Seymour M.
Hersh skrifar.
Skipaði Nixon að undirlagi
Charles Colsons, ráðgjafa síns,
E. Howard Hunt, fyrrum útsend-
ara bandarísku leyniþjónustunnar
CIA og sem síðar átti þátt í inn-
brotinu í Watergate, að halda til
Milwaukee og koma áróðri McGo-
vems fyrir í íbúð tilræðismanns-
ins, Arthurs Bremers. Ráða-
bruggið fór út um þúfur vegna
þess að alríkislögreglan (FBI)
hafði innsiglað íbúð Bremers áður
en Hunt kom á vettvang. Segir í
greininni að Nixon hafi vítt Colson
fyrir að tefja ekki fyrir alríkislög-
reglunni um leið og hann harmaði
glatað tækifæri til að skaða
McGovem og undraðist skyndi-
lega framtakssemi FBI.
Að sögn Hersh kemur þetta
fram á óbirtum segulbandsupp-
tökum, sem gerðar vom upptækar
frá stjómartíð Nixons. Alls bíður
efni á um 950 spólum birtingar,
samtals um 4.000 klukkustundir
samtala Nixons og ráðgjafa hans
og samstarfsmanna.
Hersh vitnar hvergi beint I upp-
tökurnar og hefur upplýsingar
sínar sennilega frá starfsmönnum
bandaríska þjóðslqalasafnsins,
sem hafa haft upptökumar undir
höndum allt frá því að þær voru
gerðar upptækar vegna Water-
gate-hneykslisins. Hersh vildi í
viðtali við dagblaðið The New
York Times ekki greina frá heim-
ildum sínum.
Hersh skrifar hins vegar að
Colson, sem sat í fangelsi í tvö
ár og átta mánuði fyrir aðild sína
að Watergate-innbrotinu og
kveðst nú „endurborinn" til krist-
indóms, hafi í viðtali við sig sagt
að þetta væri allt satt og rétt.
Upptökumar sýna „skuggahliðar
okkar“, sagði Colson við Hersh.
„Við veltum sífellt fyrir okkur
hvort við gætum gert hitt eða
þetta. Til dæmis að grípa Teddy
Kennedy í bólinu."
Hersh segir að Colson kvíði því
að efni upptakanna verði birt og
Nixon vilji allt til vinna að koma
í veg fyrir útgáfu þeirra. Skjöl
og gögn forseta voru talin eign
þeirra þar til því var breytt með
lagasetningu eftir Watergate-
hneykslið og hefur Nixon leitað
réttar síns fyrir dómstólum. í síð-
ustu viku vann Nixon sigur að
því leyti að dómstólar úrskurðuðu
að ríkinu bæri að greiða honum
fyrir þau gögn, sem gerð vom
upptæk. Dómarinn vefengdi hins
vegar ekki rétt ríkisvaldsins til
að gera upptökumar upptækar.
Lögfræðingar Nixons sögðu að
forsetinn fyrrverandi vildi ekkert
um málið segja og lýstu að sögn
The New York Times í gær yfir
Richard Nixon, fyrrv. Bandaríkjaforseti (t.h.), ásamt Spiro Agnew,
varaforseta sínum.
reiði sinni yfir því að Hersh skyldi
byggja frásögn sína á upptökum,
sem enn hefði ekki verið heimilað
að birta.
Þáttur Nixons í Watergate
í nýju yósi
Einnig kemur fram í grein
Hersh að ráða megi af upptökun-
um að Nixon hafi ekki skipulagt
innbrotið í kosningaherbúðir
demókrata í Watergate-bygging-
unni í Washington árið 1972, en
hefði ákveðið að hylma yfír því
til þess að halda vemdarhendi
yfír John N. Mitchell, fyrmrn
dómsmálaráðherra, sem þá stjórn-
aði baráttu forsetans fyrir endur-
kjöri.
Hersh segir að drykkjuskapur
Nixons hafi einnig valdið vand-
ræðum, sem ekki hefði sprottið
af því að hann drykki mikið, held-
ur þyldi litið. Eftir eitt til tvö glös
hefði forsetinn verið farinn að
drafa og tala gáleysislega. Eitt
sinn hefði hann sofnað í miðju
símtali við Colson.
Þá munu fordómar Nixons
einnig koma fram í hinum óbirtu
samtölum. Á einum stað er vitnað
til samtals, sem Nixon á að hafa
átt við fulltrúa ónefndrar stofnun-
ar um skólastyrki á vegum henn-
ar handa svertingjum. „Það er af
hinu góða. Þeir em nýkomnir nið-
ur úr trjánum," sagði Nixon.
Hersh segir að Nixon og H.R.
Haldeman hafi „rætt um að selja
sendiherrastöður — landið færi
eftir upphæð fjárframlags".
Krafðist Nixon þess að sögn að
sendiherrum á eftirsóknarverðum
stöðum yrði gert að greiða árlega
og missa starfann ella.
Nixon hefur aldrei verið annál-
aður fyrir skopskyn, en var að
sögn Hersh ekki alls varnað. Um
þær mundir sem Watergate-málið
var að koma honum í koll útlist-
aði Nixon kosti þess að hafa Spiro
Agnew, sem hann annars hafði
ímugust á, í embætti varaforseta:
„Þeir munu aldrei víkja mér úr
embætti meðan ég hef hann hér.“