Morgunblaðið - 09.12.1992, Síða 29

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 9. DESEMBER 1992
29
Friðrik Sophusson fjármálaráðherra
Skattbyrði yfir á almenn-
ing til að forða atvinnuleysi
FRIÐRIK Sophusson fjármálaráðherra mælti í gær fyrir frumvarpi til
laga um breytingar í skattamálum. Þetta frumvarp er liður í aðgerðum
ríkisstjórnarinnar til að styrkja íslenskt atvinnulif og sporna gegn at-
vinnuleysi. Stjómarandstæðingum fínnst byrðamar núna sérstaklega
vera lagðar á bamafólk með miðlungstekjur. Fjármálaráðherra dregur
enga dul á að verið sé að færa byrðar frá fyrirtækjum yfír á almenn-
ing. En ráðstafanir ríkisstjómarinnar miði að þvi að fólk hafí atvinnu
og tekjur.
Fjármálaráðherra benti á að frum-
varpið væri að hluta til ætlað til að
fylgja eftir þeim áætlunum og áform-
um ríkisstjómarinnar sem birtust í
fjárlagafrumvarpi. Að hluta til væri
þetta frumvarp liður í þeim efna-
hagsráðstöfunum til að efla atvinnu-
líf og vinna gegn atvinnuleysi sem
hefðu verið kynntar fyrir nokkru.
Einnig væri að finna í frumvarpinu
nokkrar breytingar og lagfæringar á
skattalögum til að efla sjálfstæði
skattrannsóknarstjóra ríkisins.
Fjármálaráðherra rifjaði síðar
nokkuð upp helstu efnisatriði í ráð-
stöfunum ríkisstjómarinnar s.s. nið-
urfellingu aðstöðugjalds o.fl. Hann
sagði að efnahagsaðgerðimar krefð-
ust sérstakra ráðstafana í ríkisfjár-
málum enda mikilvægt að þær yrðu
ekki til þess að veikja stöðu ríkis-
sjóðs þar sem slíkt ynni gegn megin-
markmiðum aðgerðanna um að
treysta atvinnulífíð. Hann fór í
nokkru máli í gegnum helstu ráðstaf-
anir frumvarpsins s.s. að gert væri
ráð fyrir að tekjuskattshlutfall ein-
staklinga hækki úr 32,8% í 34,3%.
Að meðtöldu útsvari sveitarfélaga
hækkaði innheimtuhlutfall í stað-
greiðslu úr 39,85% í 41,5%. Næstu
tvö ár yrði lagður á sérstakur 5%
hátekjuskattur utan staðgreiðslu.
Áformað væri að lækka útgjöld ríkis-
sjóðs vegna bamabóta um'500 millj-
ónir króna. Undanþágum frá virðis-
aukaskatti yrði fækkað og starfsem-
in felld inn í nýtt og lægra 14% skatt-
þrep. Gert væri ráð fyrir sérstarkri
hækkun bensínsgjalds um 1,5 krón-
ur, ráðherra tók fram að þessi hækk-
un væri til viðbótar þeirri sem frum-
varp til fjárlaga gerði ráð fyrir.
Friðrik sagði áhrif aðgerða ríkis-
stjómarinnar koma fram í minni við-
skiptahalla gagnvart útlöndum og
þar með draga úr erlendri skulda-
söfnun. Ræðumaður sagði að þegar
á heildina væri litið hefðu þessar
sérstöku ríkisfjármálaaðgerðir lítil
áhrif á verðlag. Á móti verðhækkun-
aráhrifum vegna fækkunar undan-
þága í virðisaukaskatti og hækkunar
bensínsgjalds vægi niðurfelling að-
stöðugjalds og lækkun trygginga-
gjalds í ferðaþjónustu. En ræðumað-
ur dró þó ekki dul á að á næstu
mánuðum mætti þó búast við heldur
meiri verðbólgu en verið hefði að
undanfömu á meðan áhrif gengisfell-
ingarinnar væm að ganga yfir.
Telguskattur hlutafélaga
lækkar í áföngum
í sinni rasðu vék íjármálaráðherra
að því að í frumvarpinu væri að því
stefnt að gera breytingar á tekju-
skatti lögaðila sem miðuðu að því
að samræma skattakjör Islenskra
fyrirtækja því sem tíðkaðist í helstu
viðskiptalöndum. Tekjuskattshlutfall
hlutafélaga lækkaði úr 45% í 33%. í
fjárlagafrumvarpinu hefði verið mið-
að við að þessi breyting kæmi til
framkvæmda í einum áfanga um
næstu áramót. En hækkunin á telqu-
skattshlutfalli einstaklinga hefði hins
vegar skapað ákveðið vandamál í
skattlagningu félaga, þar sem við
það yrði talsverður munur á__skatt-
lagningu lögaðila, þ.e. hlutafélaga
og sameignarfélaga annars vegar og
einstaklingsrekstrar hins vegar. Þess
vegna væri lagt til að lækkun tekju-
skatts kæmi til framkvæmda í tveim-
ur áföngum, þannig að á næsta ári
lækkaði hlutfallið úr 45% í 38%, og
árið 1994 niður í 33%. Jafnframt
væri gerður munur á skattlagningu
sameignarfélaga og hlutafélaga.
Þannig gæfist færi á að endurskoða
gildandi lög um skattameðferð ein-
stakra félagaforma.
Fjármálaráðherra taldi að lækkun
tekjuskattsins ætti eftir að reynast
lyftistöng fyrir atvinnulíf hér á landi
og örva nýja Qárfestingu. U.þ.b.
þriðjungur lögaðila greiddi tekju-
skatt, mörg fyrirtæki borguðu ekki
tekjuskatt og því miður væri svo
komið í flestum sjávarútvegsfyrir-
tækjum að ekki væri fyrirsjáanlegt
að þau myndu borga tekjuskatt á
þessari öld
Fjármálaráðherra gerði einnig
grein fyrir því að frádráttur úthlut-
aðs arðs lækkaði úr 15% í 10%. Fjár-
málaráðherra rifjaði upp að þetta
hlutfall hefði fyrir nokkrum árum
verið hækkað til að greiða fyrir upp-
byggingu hlutafjáreignar í fyrirtækj-
um. Fjármálaráðherra sagði að ávallt
hefði verið litið á þessa aðgerð sem
tímabundna aðgerð þangað til komið
hefði verið á verðbréfa- og hluta-
bréfamarkaði. Hið sama gilti um ív-
ilnanir vegna hlutabréfakaupa. Fjár-
málaráðherra nefndi í sinni ræðu að
í frumvarpinu væri m.a. gert ráð
fyrir þvi að heimildir einstaklinga til
skattaafsláttar vegna hlutabréfa-
kaupa yrðu þrengdar í áföngum.
Að endingu lagði framsögumaður
til að þessu frumvarpi yrði vísað til
efnahags- og viðskiptanefndar.
Ráöist á barnafólk
Jóhannes Geir Sigurgeirsson
(F-Ne) ítrekaði gagnrýni framsókn-
armanna og annarra stjómarand-
stæðinga á stefnu ríkisstjómarinnar;
sem hefði að dómi ræðumanns
„glutrað niður einstöku tækifæri til
að viðhalda þeirri þjóðarsátt sem
tókst árið 1990“.
Sumt í ráðstöfunum ríkisstjómar-
innar var Jóhannes Geir þó fagnaðar-
efni, einkum og sér í lagi afnám
aðstöðugjaldsins. En um margt eða
flest annað taldi hann að ráðherrum
ríkisstjómarihnar hefði reynst mis-
lagðar hendur, s.s. um lækkun á
telquskattshlutfalli hlutafélaga en
gert hefði verið ráð fyrir því að lækka
það strax úr 45% í 33% en það hefði
þurft endurskoðendur og reikni-
meistara til þess að sýna ríkisstjórn-
inni fram á hvað þessi
„flumbrugangur þýddi". Það mátti
ráða að Jóhannes Geir gmnaði ríkis-
stjómina um að vera að hygla vel-
stæðum fyrirtækjum í ýmis konar
þjónustu- og útgáfustarfsemi.
Fleira var það í frumvarpinu sem
ræðumanni þótti orka tvímælis, t.d.
það að lækka frádrátt vegna úthlut-
aðs arðs úr 15% niður í 10% og lækk-
un skattaafsláttar vegna hlutabréfa-
kaupa. Jóhannes Geir taldi þessar
breytingar ótímabærar.
Það mátti glöggt skilja að breyt-
ingar á fyrirkomulagi bamabóta og
fyrirhugaðar lækkanir vaxtabóta
voru ræðumanni óskapfelldar. Þama
hefði ríkisstjómin fundið „hin breiðu
bök“; bamafólk sem væri að koma
sér upp húsnæði. Jóhannes Geir vildi
þó í þessu sambandi vekja athygli á
því að heilbrigðisráðherrann hefði
upplýst það í fjölmiðlum að það væra
helst fullfrískar konur á besta aldri
sem ættu böm.
Steingrímur J. Sigfússon (Ab-
Ne) hafði einnig líkt og fyrri ræðu-
maður miklar áhyggjur af fullfrísku
fólki á besta aldri sem átti böm og
væri að koma undir sig gólfí og yfír
höfði þaki. Honum virtist þessir
þegnar vera orðnir „sérstakur mark-
hópur" þessarar ríkisstjómar. Stein-
grími var spum hvort þetta væri
stefna ríkisstjómarinnar eða „aula-
gangur og handabakavinnubrögð".
Steingrímur dró enga dul á það að
hann myndi Lstarfí sínu í efnahags-
og viðskiptanefnd beita sér fyrir því
að aflað yrði ítarlegra gagna og út-
reikninga á áhrifum þessa fram-
varps.
Ræðumaður taldi fyrirhugaðan 5%
hátelquskatt vera „óveru sem litlu
skilaði". Hann hefði viljað hafa þessa
prósentu hærri og hækka þá eitthvað
persónuafsláttinn. Steingrímur vakti
athygli á því að tekjuskattshlutfallið
væri hækkað en persónuafsláttur
væri óbreyttur og ekki einu sinni
-færður upp til samræmis við verðlag.
Honum var spum hve mikið væri
Hlutafélag stofnað um
Norræna skólasetrið
UNDANFARNA 10 mánuði hefur verið unnið að undirbúningi þess
að stofna hlutafélag um rekstur norræna skólabúða og ráðstefnuset-
urs þar sem nemendur frá Norðurlöndunum munu koma til vikudval-
ar með íslenskum jafnöldrum. Mikil áhersla verður lögð á vandaða
kennsludagskrá þar sem helstu þættir verða umhverfisfræðsla, saga
lands og þjóðar, tungumálakennsla og menningarmiðlun. Á Norður-
iöndum er víða til slík aðstaða til vettvangsfræðslu, ýmist á vegum
opinberra aðila, einkaaðila eða félagasamtaka. Hugmyndin er sprott-
in af þörf, því stöðugt vi(ja fleiri hópar koma til íslands og nú þegar
koma um 800 nemendur á ári á aldrinum 12-19 ára. Mikilvægt er
að taka vel á móti þessu unga fólki, því þetta eru „ferðamenn fram-
tíðarinnar“. Því var hafinn undirbúningur að stofnun hlutafélags um
rekstur slíks skólaseturs. Margt áhugafólk og sérfræðingar hafa lagt
hönd á plóginn, undirbúningur er allur hinn vandaðasti og er þetta
gert í fullu samráði við skólayfirvöld.
Miklum tíma hefur verið varið í
að leita að góðum stað fyrir þessa
starfsemi og þá sérstaklega ef um
væri að ræða vannýtt skólahúsnæði
á Suður- eða Vesturlandi, þar sem
hópamir koma með flugi, nýr hópur
í hverri viku. Að sögn menntamála-
ráðherra er ekki um neitt slíkt hús-
næði að ræða og þvi var horfíð til
þessa ráðs að teikna einfalt, en hent-
ugt hús sem fellur að þeirri starf-
semi sem á að rúmast þar. Staðarv-
alið var einnig vandað mjög og á
Hvalfjarðarströnd voru fyrir hendi
allir þeir kostir sem leitað var að.
Rekstur skólasetursins mun skapa
atvinnu 5-10 manna á staðnum,
auk þjónustuaðila sem fá um 100
nýja viðskiptavini og um 50-60 far-
þegar bætast við í flugi til landsins
vikulega yfir veturinn.
Fjármögnun byggir annars vega
á styrkjum og lánum, en hins vegar
á hlutafé. Sótt er um lán til Vest-
Norden Fonden og styrki til ýmissa
aðila s.s. Norræna félagsins, Norræ-
ænu ráðherranefndarinnar, Nor-
ræna menningarsjóðsins og
Byggðastofnunar. Gestur Ólafsson,
arkitekt og skipulagsfræðingur,
hefur teiknað húsið. Kostnaðaráætl-
un fyrir bygginguna er um
52.000.000. Einnig liggja fyrir
rekstraráætlanir fyrir fyrstu 5 árin
en þær hafa verið unnar af Ólafí
Nilssyni og Ragnari Guðgeirssyni
hjá Endurskoðun hf. Tómas Gunn-
arsson, lögmaður, sér um formlega
stofnun hlutafélagsins. Áætlað er
að safna 30.000.000 í hlutafél. Sig-
urlín Svéinbjarnardóttir hefur verið
helsti hvatamaður að þessu verk-
efni, en hún hefur haft umsjón með
norrænum nemendaskiptum síðustu
8 árin.
Við eram mörg sem trúum því
að aldrei hafí verið mikilvægara en
nú, á tímum örra breytinga í Evrópu
og í heiminum öllum, að gefa ungu
fólki á íslandi tækifæri til að kynn-
ast jafnöldram sínum í nágranna-
löndunum, læra erlend tungumál og
vinna saman að málefnum sem
snerta okkur öll, með þeim tilgangi
að stuðla að friði og samvinnu í
framtíðinni. Því er afar mikilvægt
að stofna Norræna skólasetrið, en
það getur orðið miðstöð menning-
armiðlunar og samskipta milli ís-
lenskra nemenda og nemenda frá
hinum Norðurlöndunum og væntan-
lega'víðar að úr heiminum.
Stofnfundur hlutafélags um Nor-
ræna skólasetrið verður haldinn í
Norræna húsinu í Reykjavík,
fimmtudaginn 10. desember kl. 17.
Allir þeir sem hafa áhuga á að
kynna sér betur þetta mál eru hvatt-
ir til að mæta.
(Fréttatilkynning)
Úr myndinni Aleinn heima 2.
Sagabíó og Bíóborgin
Aleinn heima
2 frumsýnd
SAGABÍÓ og Bíóborgin hafa
hafið sýningar á myndinni Aleinn
heima 2 eða „Home Alone 2“.
Framleiðandi er John Hughes og
leikstjóri er Chris Columbus.
Aðalleikarar eru Macaulay Culk-
in og Joe Pesci.
McCallister-fjölskyldan hugsar
sér enn til hreyfíngs og nú er stefn-
an tekin á Flórída um jól. Kevin
langar frekar að fara til New York
þar sem snjóar og jólatré eru á nær
hveiju götuhorni. Forlögin haga því
þannig til að Kevin verður viðskila
við foreldra sína á flugvellinum og
endar í New York. Félagamir Harry
og Marv eru mættir eina ferðina
enn og hugsa Kevin þegjandi þörf-
ina.
búið að rýra og þrengja hag þeirra
lægst launuðu.
Ekki taldi Steingrímur allt í þessu
frumvarpi vera atvinnufyrirtækjun-
um til hagsbóta. Það vari „afar vit-
laust" að lækka frádráttaFhlutfallið
vegna úthlutaðs arðs.
Kristín Ástgeirsdóttir (SK-Rv)
lagði áherslu á að skoða yrði mál í
samhengi, eitt virkaði á annað. Hún
spurði eftir fjölskyldustefnu ríkis-
stjómarinnar. En það mátti leiða að
því líkur að hún teldi sig finna ófög-
ur merki hennar í skattastefnu
stjómarinnar. Ráðist væri á bama-
fólkið enn einu sinni. Kristín vildi
þó fagna því að aðstöðugjaldið væri
fellt niður og að í þessu framvarpi
væri gert ráð fyrir bættu skattaeftir-
liti. Kristín vildi og hvetja fjármála-
ráðherrann til að nýta sér nýtt heim-
ildarákvæði í þessu framvarp, nr. 48:
„Fjármálaráðherra getur með reglu- -
gerð veitt undanþágu frá skattskyldu
vegna innflutnings á prentuðu máli
enda sé innflutningur ekki í við-
skiptaskyni. Finnur Ingólfsson
(F-Rv) sagði að ijármálaráðherra
hefði nú mælt fyrir „skattormi" sem
hann taldi í litlu eða engu endur-
spegla fyrirheit Sjálfstæðismanna og
Alþýðuflokksmanna fyrir síðustu
kosningar. Finni þótti nú keyra um
þverbak í því að persónuafslátturinn
væri óbreyttur en fyrir kosningar
hefði fagurt verið talað um að hækka
fritekjumarkið. Páli Péturssyni
(F-Nv) þótti og mikið til um það hve
stjórnarflokkamar hefðu fjarlægst
yfirlýst markmið um skattalækkanir
en þetta framvarp gerði ráð fyrir
stórfelldum álögum á allan almenn-
ing. Páll vildi þó geta þess sem vel
væri gert en það væri að létta af
þeim rangláta skatti sem aðstöðu-
gjaldið væri. En það yrði að huga
að því hvemig sveitarfélögum væri
bætt upp þetta telqutap. Ræðumaður
taldi Reykjavík nánast eitt sveitarfé-
laga halda sínu. Anna Ólafsdóttir
Björnsson (SK-Rv) sagði ríkisstjóm-
ina hafa rangláta stefnu í skattamál-
um. Skattaálögumar væra fyrst og
fremst á bamafólk og láglaunafólk.
Því að miðlungslaunin sem væríf”*
skattlögð á íslandi væra lág laun.
Ræðumaður taldi þá tillögu að
hækka meðlagið vera siðferðilega
rétta en hins vegar ætti ekki að nota
það sem átyllu til að klípa bætur af
þeim sem þyrftu á stuðningi að halda.
Kristni H. Gunnarssyni (Ab-Vf)
reiknaðist svo til, allt samantekið, til
að ríksstjómin stefndi að 14 milljarða
skattahækkun á næstu tveimur
áram. Þetta væra svimandi tölur og
miklu hærri en fram hefðu komið.
Meginhlutinn af þessu myndi lenda
á einstaklingunum.
Tckjur ríkissjóðs lækkað
Friðrik Sophusson Qármálaráð-
herra gagnrýndi Pál Pétursson og
Kristin H. Gunnarsson fyrir að ragla
saman skattahækkunum og þjón-
ustugjöldum. Hann nefndi sem dæmi
að hækkun fargjalda væri t.a.m.
ekki skattahækkun. Fjármálaráð-
herra sagði að menn yfðu að líta á
allar skattahækkanir og skattalækk-
anir saman og ekki mætti sleppa
niðurfellingu aðstöðugjaldsins í því
framtali. Ráðherra sagði að sam-
kvæmt nýjustu upplýsingum væri að
sjá að tekjur í fjárlagaframvarpi
næsta árs yrðu heldur lægri eftir
efnahagsaðgerðimar heldur en gert
hefði verið ráð fyrir þegar íjárlaga-
framvarpið var framlagt, munaði hér
um 500 milljónum króna. Fjármála-
ráðherra dró enga dul á það að með
efnahagsráðstöfunum ríkisstjómar-
innar væri verið að flytja gífurlega
skattbyrði af fyrirtækjum yfír á al-
menning. Ráðherra sagði það rétt
vera að hækkun tekjuskatts að
óbreyttum persónuafslætti lækkaði
skattleysismörkin. En það væri fyrir-
sjáanlegt að persónuafslátturinn
myndi hækka nokkuð á miðju næsta
ári vegna hækkunar lánskjaravísi-
tölu. Fjármálaráðherra bað menn um
að skoða ráðstafanir ríkisstjómarinn-
ar í ljósi þess að verið væri að vemda
þann hóp sem væri að missa atvinn-
una. Allar þessar aðgerðir miðuðu .
að því að koma í veg fyrir að fólki
á atvinnuleysisskrá fjölgaði. Það fólk
hefði engar tekjur. Á atvinnuleysis-
skrá væri spumingin ekki um, há-
tekjur, miðlungstekjur eða lágtekjur.
Það sem skipti máli í allri þessari
umræðu væri spumingin um hvort
fólk hefði tekjur eða ekki.
Laust eftir kl. 20 var umræðu lok-
ið en atkvæðagreiðslu frestað.