Morgunblaðið - 26.08.1993, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. ÁGÚST 1993
11
Markaðs-
gjörningur
_______Myndlist_____________
Bragi Ásgeirsson
Það fara ýmsar sögur af mynd-
listarmanninum Tolla og hæfi-
leikum hans til markaðssetningar
listar sinnar.
Og vissulega er þetta góður
eiginleiki hjá listamanni, á síðustu
og verstu tímum, eins og menn
segja oft til launkíminnar áherslu
orðum sínum, en nú á svo neyðar-
lega vel við.
Á vorum dögum er markaðs-
setning á myndlist flókið mál og
yfirgripsmikið og vil ég aftur vísa
til þess, að heilt hefti hins heims-
kunna tímarits „Kunstforuin" var
um árið tileinkað þessum þætti
einum og mætti gjarnan þýða það
eintak yfir á íslenzku svo lista-
menn sjái það svart á hvítu hvað
um er að ræða. Á þessu sviði eru
menn ennþá börn á Norðurlönd-
um og sýnu yngst hér á landi.
Það er þannig enginn galli og
síst til ámælis, þótt menn kunni
að koma list sinni á framfæri,
sömuleiðis hefur fjöldi ágætra
listamanna verið gangandi aug-
lýsing um starfsgrein sína. En
hvorugt gerir þó list viðkomandi
rismeiri, en þeir ná í sumum til-
vikum frekar til fjöldans með því
móti. Hins vegar eru þeir einnig
til, sem kæra sig ekki um neinn
hávaða í kringum listrænar at-
hafnir sínar og eiga bágt með að
tengja þær almennri markaðs-
setningu.
Á síðustu tímum hefur mynd-
list orðið meiri almenningseign
en nokkru sinni áður, en það skeð-
ur vegna þess að fjöltæknin hefur
tekið hana í síauknum mæli í
þjónustu sína, jafnframt því sem
vettvangsumræða og listmiðlun
er daglegt brauð í flestum mikils-
háttar fjölmiðlum úti í hinum
stóra heimi.
Hér er í og með verið að þjóna
stórauknum áhuga fólks á and-
legum verðmætum og hámenn-
ingu, sem er nokkurs konar mót-
vægi við síbylju niðursuðuiðnað-
arins og lágmenningarinnar.
Menn taki líka eftir, að jafnvel
lágmenningin tekur í þjónustu
sína frábæra hönnuði hámenn-
ingarinnar.
Við Iifum sem sagt á nýjum
tímum, en aukin nauðsyn þess
að markaðssetja sig breytir þó
ekki tilhneigingu fólks til að vinna
í kyrrþey.
Það telst svo auðvitað allt ann-
ar handleggur, þegar lágmenning
er hönnuð af hámenningaraðilum,
en þegar lágmenning er kynnt
innan um lágmenningu og þannig
séð vil ég t.d. frekar sjá mikla
myndlist nokkurn veginn í friði á
söfnum og sýningarsölum, en í
tívolíum, Disneylöndum eða al-
mennum kaupmangsstöðum.
Ekki er þó með öllu hægt að líkja
þessu saman, því að verzlunarm-
iðstöðvar eru margar með menn-
ingarbrag og sérstaklega vel
hannaðar.
Ég hef séð þetta í Tókíó, þar
Þorlákur Kristinsson listmál-
ari.
sem efstu hæðir sumra frábær-
lega vel hannaðra stórverzlana
eru lagðar undir listkynningar,
og eru í sumum tilvikum starf-
andi listhús. Eigendur þeirra hafa
jafnvel keypt málverk fyrir millj-
arði á vestrænum listaverkaupp-
boðum. Sólliljur van Gogh, sem
er eitt dýrasta málverk sögunnar,
er þannig í glerskáp á safni sem
staðsett er á efstu hæð í skýja-
kljúf í Sinjuku-hverfinu. Hangir
þar innan um mikið safn frá-
bærra málverka, sem ég var svo
lánsamur að skoða vel og gaum-
gæfilega í fylgd Mariu Rodrique-
es y Ruiz frá Costa Rica í desem-
ber sl.
En einhvern veginn gengur
okkur í vestrinu illa að setja sam-
semdarmerki milli almennra
verzlunarhátta og mikillar listar
nema hvað undantekningar snert-
ir.
Afmæli Kringlunnar hlýtur að
vera þannig undantekning, en þar
hefur nefndur Tolli komið fyrir
14 stórum málverkum á flekum
sem hanga á festingum sem
brugðið hefur verið í rjáfrið yfir
göngugötunni.
Kringlan hefur áður verið með
sýningarframkvæmdir, en þær
hafa ekki notið sín sem skyldi,
t.d. skúlptúrsýning ungra lista-
manna, en þá var stundum vont
að greina á milli listaverka og
annars sem til sýnis var.
Þetta eru voldugir flekar sem
hanga niður úr rjáfrinu og mál-
verkin eru að sama skapi stór og
nú gengur allt upp að því leyti,
að enginn fer í grafgötur um
hvað er málverk og hvað auglýs-
ing eða viðbót út frá einhverri
verzluninni.
Málverk Tolla koma fyrir sumt
á óvart og þá helst fyrir bjartari
skurn og meira er hugað að
myndbyggingunni en áður. Bygg-
ingin var alltaf veiki hlekkurinn
í málverkum Tolla, væri hún þá
með nokkru móti merkjanleg, því
að sum málverkanna voru líkust
beinalausum líkamningum og má
það stundum hafa verið af ásetn-
ingi gert. En einhvern veginn
gekk manni illa við að sætta sig
við klett í landslagi sem var eins
og úr gúmmíi. Það er líka meiri
stígandi í litameðferðinni, sem er
líka ein tegund myndbyggingar
þó minna markist hún af sam-
hverfum og ósamhverfum lög-
málum flatarmálsins.
Málaragleðin er fyrir hendi, en
mætti meira tengjast sköpunar-
þörfinni, en hún er helst merkjan-
leg í nær stjórnlausum ákafa
listamannsins við að koma hug-
myndunum frá sér. Málaragleði
og sköpunarþörf er nefnilega ekki
það sama frekar en magn og
gæði og magnið helgast frekar
af gæðunum en gæðin af magn-
inu.
í sjálfu sér er framkvæmd
Tolla risavaxinn gjörningur, gerð-
ur til að falla inn í þetta rými og
hrífa gest og gangandi, helst toga
í hann og hrista. Framkvæmdin
er í sjálfu sér ögrandi en málverk-
in hvert fyrir sig meira almenns
eðlis og minna á sitthvað sem
gert hefur verið áður í landslags-
listinni. Eins og framsækinna
listamanna er háttur sækir Tolli
föng sín úr öllum áttum, en ár-
angurinn er þó ekki nægilega
afgerandi til að sjálf hans skíni
í gegn. T.d. er jafnvel meiri Kjarv-
al en Tolli í verki nr. 6, „Sumar-
ið“, en er hins vegar litrænt séð
einna líflegast samansett.
Það eru helst myndir snöggra
birtuskila, sem skera sig úr, t.d.
í verkinu „Verði ljós“ (1) og þar
þekkir maður helst vinnubrögð
Tolla, en hér mætti litaáferðin
vera efniskenndari og safaríkari.
Myndin „Sól og ís“ (10) er
hrein og klár og litaferlið í mynd-
inni „Sólhvammur" (14) mark-
visst.
Sýningarskrárnar eru miklar
um sig og óþjálar og jafnframt í
litlu samræmi við framkvæmdina
nema hvað stærðina snertir. Yfír
þeim er einhver auglýsinga- og
tívolíbragur og græna litaflæðið
í kynningarskránni sem á að
marka „negatíva" áritun lista-
mannsins, er truflandi og gerir
letrið ógreinilegra og formálana
erfiðari. í lestri.
Enginn frýr myndlistar-
manninum Tolla dugs og áræðis
og þeir eiginleikar vekja helst
athygli varðandi framkvæmdina.
Stjórnendur Kringlunnar eiga
þakkir og aðdáun skildar fyrir
að fylgja eftir stórhug lista-
mannsins og gera hann að veru-
leika.
Borgarleikhúsið
Sex leikrit frumsýnd í vetur
STARFSFÓLK Leikfélags Reykjavíkur kom aftur saman eftir sum-
arfrí í Borgarleikhúsinu í byijun vikunnar. Nokkrir nýir leikarar
fá samning í vetur og hefur þegar verið samið við Eddu Heiðrúnu
Backman. Sex ný leikrit verða sett á svið og Ronja ræningjadóttir
kemur aftur í október. En verkin sem frumsýnd verða heita Spansk-
flugan, Elín Helena, Englar í Ameríku, Eva Luna, Gleðigjafarnir
og Hættuför.
Fyrsta frumsýning vetrarins í
Borgarleikhúsinu verður föstudag-
inn 17. september. Þá fer Spansk-
flugan á kreik á stóra sviðinu í
gamanleik eftir Franz Arnold og
Ernest Bach. Spanskflugan var
fyrst sýnd hérlendis í Iðnó 1926
og hefur síðan margoft verið færð
upp. Leikfélag Reykjavíkur sýndi
hana síðast fyrir rúmum tuttugu
árum og þá var var Guðrún As-
mundsdóttir leikstjóri. Hún er það
er hún aftur nú, en meðal leikenda
eru Bessi Bjarnason, Helga Þ.
Stephensen, Edda Heiðrún Back-
man og Valdimar Örn Flygenring.
Elín Helena er nýtt íslenskt leik-
rit Árna Ibsens sem frumsýna á í
októberbyrjun á litla sviðinu. Það
fjallar um uppgjör ungrar konu við
fortíðina; amerískan föður, íslenska
móður og móðursystur sem býr
vestanhafs. Ingunn Ásdísardóttir
leikstýrir þeim Sigrúnu Eddu
Björnsdóttur, Margréti Helgu Jó-
hannsdóttur, Hönnu Maríu Karls-
dóttur og Þorsteini Gunnarssyni.
Stuttu síðar, 22. október, hefjast
á stóra sviðinu sýningar á Englum
í Ameríku eftir Tony Kushner. Hlín
Agnarsdóttir leikstýrir og dramat-
úrg er Páll Baldvin Baldvinsson.
Meðal leikenda eru Jakob Þór Ein-
arsson, Árni Pétur Guðjónsson,
Magnús Jónsson og Jón Hjartar-
son. Englarnir hlutu bæði Tony og
Pulitzer viðurkenningarnar vestan-
hafs sem besta nýja leikritið í ár.
Þeir voru frumsýndir á Broadway
fyrir ári og liafa síðan verið settir
á svið víðar í Bandaríkjunum. Til
Evrópu komu Englarnir í vor, á
sviði breska þjóðleikhússins í Lond-
on, og uppfærslan í Borgarleikhús-
inu verður önnur í Evrópu. Leikrit-
ið verður síðan í sviðsett í fleiri
evrópskum leikhúsum á næsta ári.
Eva Luna stærsta sýningin
Jólasýning Borgarleikhússins og
sú viðamesta á næsta leikári verður
Eva Luna, með á fjórða tug leik-
ara, dansara og hljóðfæraleikara.
Þeir Kjartan Ragnarsson, Egill
Ólafsson og Óskar Jónasson vinna
leikrit með söngvum upp úr sög-
unni eftir Isabelle Allende. Kjartan
leikstýrir, Óskar sér um Ieikmynd
og búninga og Egill semur tónlist-
ina. í sýningunni leikur sjö manna
hljómsveit og_ valið hefur verið í
aðalhlutverk. í þeim verða Sólveig
Arnarsdóttir, Égill Ólafsson og
Edda Heiðrún Backman.
í febrúar verður frumsýnd á
stóra sviðinu kómedían Gleðigjaf-
arnir (Sunshine Boys) eftir Neil
Simon. Hann er líka höfundur leik-
ritsins Heima hjá ömmu sem sýnt
var í Borgarleikhúsinu í fyrra. En
Gleðigjöfunum segir af tveim
rosknum gamanleikurum sem ekki
hafa talast við í áratug. Umboðs-
maður nokkur og frændi annars
þeirra tekur sig þá til og fær þá
til að koma fram saman á nýjan
leik. Gleðigjafana leika Bessi
Bjarnason og Árni Tryggvason,
sem heiðraður verður sjötugur með
sýningunni. Leikstjóri verður Gísli
Rúnar Jónsson, en hann þýddi
verkið jafnframt og staðfærði.
Hættuför heitir barnaleikrit sem
frumsýnt verður á litla sviðinu í
janúar. Það er eftir Tove Janson,
höfund Múmínbókanna, og við sögu
koma gamlir kunningjar eins og
hemúllinn, Þöngull og Þrasi, Snúð-
ur og Snabbi og Morrinn. Páll Bald-
vin Baldvinsson leikstýrir Hönnu
Maríu Karlsdóttur, Margréti Helgu
Jóhannsdóttur, Sigrúnu Eddu
Björnsdóttur og Sigrúnu Waage.
Mannabreytingar
í vikunni er verið að ganga frá
nýjum samningum við leikara Leik-
félags Reykjavíkur. Edda Heiðrún
Backman hefur fengið fastráðn-
ingu, sem jafnan er til eins árs og
endurnýjast síðan sjálfkrafa nema
annar aðili segi upp samningnum.
Tveir leikarar aðrir fá fastan samn-
ing að sögn Sigurðar Hróarssonar
leikhússtjóra. Af sviði Borgarleik-
hússins hverfur hins vegar í bili
Guðrún Gísladóttir, sem fengið hef-
ur ársfrí. Hún leikur í Þjóðleikhús-
inu í vetur.
Almennur fundur um:
„ Líf rænt
samfélag"
og lífrænan landbúnað
haldinn í Leikskálum, Vík í Mýrdal
2. september kl. 13.30
Allt áhugafólk um vistvæna þróun og framtíö
íslensks landbúnaöar er eindregiö hvatt til aö mæta.
Þátttöku ber aö tilkynna til Gunnars Á. Gunnarssonar, Vík,
símum 98-71389 og 98-71293, fax 98-71205 og 98-71219.
Þátttökugjald kr. 550, veitingar innifaldar
Fundarefní:
Almenn kynning á núverandi umfangi llfræns landbúnaöar
I heiminum og hlutverk hans í sjálfbærri þróun.
Hvernig lífrænn landbúnaöur getur oröiö vaxtarbroddur
í íslenskum þjóöarbúskap.
Getur „Lífrænt samfélag,, rutt brautina, gefiö fordæmi
og oröiö lifandi tilraunastofa I þróun atvinnulífs og umhverfismála?
Dagskrá:
Setning: Baldvin Jónsson, fundarstjóri.
Ávörp:
Sigurgeir Þorgeirsson, aöstoöarm. landbúnaöarráöherra.
Fulltrúi umhverfisráöherra
Jón Hetgason, form. Búnaðarfélags íslands.
Sveinn Runólfsson, Landgræöslustjóri.
Kynnlng:
Gunnar Á. Gunnarsson, verkefnisstjóri, kynnir þróunarverkefniö
„Lífrænt samfélag".
Hervé La Prairie, fuiltrúi stjórnar IFOAM*,
kynnir hlutverk bóndans í Frakklandi.
Bernward Geier, framkvæmdastjóri IFOAM,
kynnir lífrænan búskap I heiminum.
Erindi formanns og framkvæmdastjóra IFOAM verða flutt
á ensku og þýdd í lok fundarins fyrir þá sem þess óska.
*IFOAM: International Federation of Organic Agricultural Movement
er alþjóöleg hreyfmg 500 lífrænna samfétaga í 80 löndum.
®BL)NAÐARBANKI ÍSLANDS
Vík
HAGKAUP
IE<0)EWf
V H 0 ir Cérr Prtptrttitai
(íslenska heilsufélagið hf.)
MOUUSIt I Nlilll NIUU
(fiheilsuhúsið OOflfp
"7,7aðalstöðin [ i ] | þ- ]