Morgunblaðið - 07.09.1993, Síða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 7. SEPTEMBER 1993
Reuter
Forsetinn og frumbygginn
ROKKSÖNGVARINN og frumbygginn Mandavuy Yunapingu í áströlsku hljómsveitinni Yothi Yindi fylgist hér
með þegar Richard von Weizsácker, forseti Þýskalands, reynir að leika á sérstak frumbyggjahljóðfæri, sem
honum var gefið. Það_ fylgdi ekki sögunni hvernig til tókst hjá forsetanum en Weizsacker er í þriggja daga
opinberri heimsókn í Astralíu.
Árásarþyrlur gegn sóm-
ölskum byssumönnum
Sjö nígerískir gæsluliðar féllu í fyrirsát á sunnudag
Flotasala
Kravtsjúks
gagnrýnd
LEONÍD Kravtsjúk, forseti
Úkraínu, varði í gær þá
ákvörðun sína að selja Rússum
hlut Úkraínu í Svartahafsflot-
anum en fulltrúar flestra
flokka á þingi hafa gagnrýnt
söluna harðlega. Saka þeir for-
setann um að hafa svikið þjóð-
arhagsmuni og margir hafa
krafist þess, að hann segði af
sér. í margra uiugum var
Svartahafsflotinn eitt helsta
táknið um nýfengið sjálfstæði
ríkisins en Kravtsjúk segir, að
efnahagslegar staðreyndir hafi
vegið þyngra, gífurlegir efna-
hagserfiðleikar og miklar
skuldir við Rússa.
Mecíar amast
við sígaunum
NASISTAVEIÐARINN Simon
Wiesenthal sakaði í gær Vlad-
ímír Mecíar, forsætisráðherra
Slóvakíu, um kynþáttahatur
og nasískar tilhneigingar. Var
tilefnið þau ummæli Mecíars,
að sígaunar væru „andsamfé-
lagslega sinnaðir, eftirbátar
annarra í vitsmunum og ófær-
ir um þjóðfélagslega aðlögun“.
Það var tékkneska fréttastof-
an CTK, sem skýrði frá orðuin
Mecíars en fjölmiðlar í Slóvak-
íu hafa hins vegar þagað um
þau.
Azerar í
samveldið?
HAYDAR Alijev, starfandi
forseti Azerbajdzhans, sagði í
gær, að hann vildi, að landið
gengi í Samveldi sjálfstæðra
ríkja eða samband fyn-verandi
sovétlýðvelda. Kom þetta fram
hjá honum að loknum fundi í
Moskvu með Borís Jeltsín, for-
seta Rússlands, en á síðasta
ári hafnaði azerska þingið að
staðfesta samveldissáttmál-
ann á þeirri forsend'u, að hann
bryti í bága við fullveldi ríkis-
ins.
Blaðastríðið
breska harðnar
BLAÐASTRÍÐIÐ í Bretlandi
harðnar með degi hveijum og
í gær kom The Times, flagg-
skipið í blaðaflota fjölmiðla-
kóngsins Ruperts Murdochs, á
götuna 15 pensum ódýrara en
fyrir helgi, fór úr 45 í 30 pens.
Fylgdi hann þessu eftir með
augiýsingaherferð í sjónvarpi
þar sem meginstefið var „lágt
verð fyrir stórkostlegt blað“.
Verðstríðið á breska blaða-
markaðinum á sér varla neitt
fordæmi og hefur lækkunin
hjá The Times verið gagnrýnd
af öðrum fjölmiðlum, ekki síst
vegna þess, að blaðið er rekið
með halla, sem Murdoch-sam-
steypan greiðir niður.
Rútskoj úthýst
RÚSSNESKI forsetavörðurinn
kom í gær í veg fyrir, að Alex-
ander Rútskoj, sem Borís
Jeltsín forseti hefur vikið um
stundarsakir úr varaforseta-
embætti, fengi að fara inn á
skrifstofu sína. Anatolíj Kra-
síkov, talsmaður Jeltsíns,
sagði, að þetta hefði verið til
að útiloka, að gögnum yrði
spillt en nú fer fram rannsókn
á meintri spillingu Rútskojs
og Vladímírs Shúmeikos,
fyrsta aðstoðarforsætisráð-
herra.
Mogadishu. Reuter, The Daily Telegraph.
HERLIÐ Sameinuðu þjóðanna
réðst til atlögu við vopnaða
Sómali í fyrrinótt, aðeins tæp-
um sólarhring eftir að nígerísk-
um gæsluliðum var gerð fyrir-
sát og sjö þeirra felldir. Eru
liðsmenn stríðsherrans Mo-
hameds Aideeds grunaðir um
morðin. Talsmaður SÞ vildi þó
ekki kannast við, að árásin hefði
verið gerð vegna morðanna á
Nígeríumönnunum, heldur
vegna árása á flugvöllinn í
Mogadishu snemma á sunnu-
dagsmorgni.
Bandarískum árásarþyrlum var
beitt í atlögunni, sem stóð í
klukkutíma, og var skotið eld-
flaugum og af sjálfvirkum byssum
á aðsetur Sómalanna. Leituðu þá
sumir þeirra skjóls í húsum fyrir
flóttafólk og aðra, sem hvergi eiga
höfði sínu að halla, en voru síðan
hraktir þaðan. Sómölsku byssu-
mennirnir höfðu augljóslega átt
von á, að ráðist yrði á þá en þá á
landi og höfðu því girt af götur
með brennandi hjólbörðum. Safn-
aðist töluverður mannfjöldi saman
við götuvígin og skammt þar frá
sem átökin stóðu.
Að sögn vitna bar dauða Níg-
eríumannanna að með þeim hætti,
að mannfjöldi safnaðist í kringum
þá þar sem þeir voru á ferð og
reyndu þeir þá að dreifa fólkinu
með því að skjóta upp í loftið. Var
þá skotið á þá úr tveimur áttum
samtímis með þeim afleiðingum,
að sjö féllu og níu manns særð-
ust, þar af tveir pakistanskir
gæsluliðar. Sómalir halda því
fram, að 30 úr þeirra hópi hafi
fallið en það hefur ekki verið stað-
fest.
Saka Itali um aðgerðaleysi
í minna en km fjarlægð frá
fyrirsátursstaðnum er ítölsk varð-
stöð en Nígeríumenn segja, að ít-
alimir hafí hvorki hreyft legg né
lið þeim til hjálpar. ítalirnir eru
nú að flytja sitt lið frá Mogadishu
vegna ágreinings, sem kom upp í
júní og júlí en þá voru þeir sakað-
ir um að fara eftir fyrirskipunum
frá Róm en ekki fyrirmælum yfir-
manns gæsluliðsins í Sómalíu.
Fabio Fabbri, varnarmálaráðherra
Ítalíu, neitaði í gær þessum ásök-
unum Nígeríumanna en nefndi
ekki hvað ítölsku hermennirnir
hefðu gert til að hjálpa þeim.
Vildu ræna
Nixon og
Kissinger
Boston. Frá Karli Blöndal, fréttaritara
Morgunblaðsins.
LEIÐTOGI múhameðstrúar-
manna, sem sakaðir eru um að
hafa haft í hyggju að koma fyr-
ir sprengjum á völdum stöðum
í New York-borg, hugðist ræna
bæði Richard M. Nixon, fyrrum
Bandaríkjaforseta, og Henry A.
Kissinger, fyrrum utanríkisráð-
herra, að því er dagblaðið The
New York Times hafði í gær,
mánudag, eftir lögfræðingum,
sem hlýtt hafa á segulbandsupp-
tökur heimildarmanns banda-
rísku Alríkislögreglunnar (FBI).
Á upptökunni, sem gerð var á
laun, ræða Emad Salem, heim-
ildarmaður FBI, og hinn grunaði
forsprakki hryðjuverkamanna,
Siddig Ibrahim Siddig Ali, áætlun
um að ræna Nixon og Kissinger
og halda þeim í gíslingu þar til
gengið yrði að kröfu um að múha-
meðstrúarmennirnir, sem hand-
teknir hafa verið vegna sprenging-
arinnar í World Trade Center í New
York í febrúar, yrðu látnir lausir.
Ekki er vitað hve mikil alvara
var í þessu ráðabruggi og vísar
lögfræðingur Siddigs Alis þessum
staðhæfingum á bug. Hyggjast
lögfræðingar þeirra sem handtekn-
ir hafa verið vegna þessa máls
sýna fram á að Salem hafi leitt
skjólstæðinga sína í gildru og því
fái sakargiftir um áætluð sprengj-
utilræði ekki staðist.
Kissinger afklæddur
Mannránshugmyndin virðist
hins vegar hafa verið farin að fá
á sig einhveija mynd því að á upp-
tökunni er rætt um að afklæða
Kissinger um leið og honum yrði
rænt. Óttuðust þeir að Kissinger
hefði senditæki til að gera yfirvöld-
um viðvart innanklæða og hugðust
því flytja hann kviknakinn milli
staða. Kissinger, sem nú rekur
ráðgjafarfyrirtæki um öryggis- og
alþjóðamál, kvaðst koma af fjöllum
þegar þetta mál var borið undir
hann.
Óþægilegar æviminning
ar KGB-hershöfðingja
Helsinki. Frá Lars Lundsten, fréttaritara Morgunblaðsins.
ÆVIMINNINGAR Viktors Vladimirovs, hershöfðingja í KGB, sem
nýlega komu út í Finnlandi, hafa vakið upp margar spurningar
um siðferði finnskra stjórnmálamanna og kaupsýslumanna á
undanförnum áratugum.
Vladimirov var um margra ára
skeið sendifulltrúi í sovéska sendi-
ráðinu í Helsinki en um leið æðsti
maður sovésku leyniþjónustunnar
KGB þar í landi. í ævisögu sinni
segir hann m.a. frá því hvemig
hann beitti áhrifum sínum er
stjómarmyndunarviðræður stóðu
yfir og er eftirmaður Urho Kek-
konens forseta var kjörinn.
Vladimirov var náinn vinur
m.a. forsetanna Maunos Koivistos
og Urhos Kekkonens. Hann átti
einnig samstarf við menn úr Mið-
flokknum í mörgum málum. Þá
segir hann að nánast hafi verið
tekið á móti honum sem þjóðhöfð-
ingja er hann hitti menn úr
finnsku viðskiptalífi.
Samblástur með
Miðflokknum
í bókinni segir m.a. frá atviki
er átti sér stað er Koivisto var
forsætisráðherra í byijun áttunda
áratugarins. Þetta var áður en
Kekkonen veiktist og Koivisto tók
við sem starfandi forseti. Segist
KGB-hershöfðinginn hafa setið
leynilegan fund með forystu-
monnum
Miðflokksins
þar sem reynt
var að finna
ráð til að
steypa ríkis-
stjórn Koi-
vistos. Koi-
visto var full-
trúi jafnaðar-
manna á
þessum tfma.
Að fundinum loknum skrapp
Vladimirov í kaffi til Koivisto for-
sætisráðherra þar sem Koivisto
bar undir hann þau áform sín að
hóta að segja af sér til að koma
vilja sínum í gegn f tilteknu máli.
Þegar Kekkonen veiktist í veiði-
ferð á íslandi sumarið 1981 varð
að kjósa eftirmann hans með
skömmum fyrirvara. Þá starfaði
Vladimirov fyrst ötullega fyrir
Athi Kaijalainen, sem tókst ekki
að tryggja sig sem forsetaefni
Miðflokksins. Að því búnu studdi
hann Koivisto.
Meðal þeirra sem nú halda uppi
hvað harðastri gagnrýni á ítök
sovésku leyniþjónustunnar í
finnskum stjórnmálum á árum
áður er Kalevi Kivisto sem eitt
sinn var forsetaframbjóðandi
kommúnista. Hann segist ekki
getað skilið hvers vegna svo
margir stjórnmálamenn og for-
stjórar útflutningsfyrirtækja séu
enn stoltir af því að hafa látið
Vladimirov viðkvæmar upplýs-
ingar í té.
Kivisto segist sjálfur hafa verið
beittur miklum þrýstingi af hálfu
Vladimirovs í forsetakosningun-
um þar sem Sovétmenn töldu ör-
uggara að kommúnistar styddu
Koivisto en byðu fram eigin fram-
bjóðanda. Kivisto er einn fárra
stjórnmálamanna sem Vladimirov
gagnrýnir í bók sinni.
Lítið um svör
Enginn þeirra sem vændir eru
um KGB-tengsl í bókinni hefur
svarað þessum ásökunum opin-
berlega. Hins vegar kemur Vlad-
imirov reglulega fram í finnskum
fjölmiölum. Hann er vinalegur
gráhærður maður um sjötugt og
minnir helst á fulltrúa úr ensku
yfirstéttinni. Þekkir hann gjörla
til í Finnlandi og segist að sjálf-
sögðu hafa beitt áhrifum sínum
til góðs fyrir alla, jafnt Finna sem
Sovétmenn.