Morgunblaðið - 26.09.1993, Blaðsíða 2

2 B
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 26. SEPTEMBER 1993
—---H— f------------------------
eftir Kristínu Marju Baldursdóttur
Fimm norrænir meistarar,
þeir Peter Celsing frá
Svíþjóð, Sverre Fehn frá
Noregi, Knud Holscher
frá Danmörku, Aarno
Ruusuvuori frá Finn-
landi og Högna Sigurð-
ardóttir frá Islandi, sýna
nú verk sín á Kjarvals-
stöðum. Um er að ræða farandsýn-
ingu sem Matja Rítta Norri for-
stöðukona setti upp fyrir Arki-
tektasafn Finnlands. Einnig er
sýning á verkum Högnu í Slunka-
ríki á Isafirði.
Á Kjarvalsstöðum setjumst við
Högna niður í þessa norrænu birtu
sem hún hefur sagt að hún hrífíst
af og ég spyr hana hvað það hafi
verið sem hreif franska arkitekta
svo að þeir buðu henni sæti í aka-
demíu sinni?
„Þetta var einhvers konar viður-
kenning," segir hún. „Ferill minn
hefur verið stáðfastur. Ég get ekki
skýrt þennan áhuga þeirra á verk-
um mínum, en ég veit að vinnu-
brögð mín hafa verið þokkaleg, ég
er frekar samviskusöm og hef unn-
ið vel.
Ég varð mjög undrandi þegar
mér var boðið að taka sæti í aka-
demíunni, hélt að þetta væri grín.
Svo talaði ég við þá og sagði að
reyndar værum við fjögur sem
ynnum saman á teiknistofunni.
Þeir sögðugt vita það, en mér einni
væri boðið núna, ég gæti svo
mælt síðar með félögum mínum!“
Húsin skoðuð á kvöldin
Högna er fædd og uppalin í
Vestmanneyjum og stundaði nám
í arkitektúr við École des Beaux-
Arts í París á árunum 1949 til
1960. Hún er búsett í París, á tvær
uppkomnar dætur og hefur rekið
teiknistofu, ýmist ein eða í sam-
vinnu við franska arkitekta. Hún
hefur unnið til fyrstu verðlauna í
mörgum samkeppnum, meðal ann-
ars um nýtt háskólasvæði við Par-
ís, tækniskóla í Noisiel, í nýja
bænum Mame la Vallee, fram-
haldsskóla { Evry, og nú síðast við
stækkun hins víðfræga háskóla
París-Dauphine.
- Þegar þú varst tíu ára gömul
í Vestmannaeyjum dreymdi þig um
að búa í stærra húsnæði. í hvemig
húsnæði býr arkitektinn núna?
Hún brosir hlýlega þegar minnst
er á Vestmannaeyjar: „Það var
kreppa þegar ég var að alast upp
og fólk bjó í mjög litlu húsnæði.
Ég bjó ásamt foreldrum mínum í
lítilli tveggja herbergja íbúð. Þótt
við væmm ekki fleiri var alltaf
margt fólk í kringum okkur því
heimilið var ætíð opið öllum.
Á þessum tíma vom að rísa
þama nokkur ný hús og ég var
að skoða þau á kvöldin þegar smið-
imir höfðu lokið dagsverki sínu.
Hvernig ég bý núna? Ég bý í
góðu hverfi, Montparnasse, í góðu
húsi sem arkitektinn Gaultier
teiknaði árið 1928. Upphaflega
vom þetta vinnustofur listamanna,
núna ágætt pláss fyrir mig eina.“
- Þú notar mikið hvíta litinn,
er kannski allt hvítt hjá þér?
„Já, hvítt jú, en ég hef nú ekk-
ert á móti litum, ég kann bara
ekki á þá.
Ég reyni að hafa sem minnst í
kringum mig. Mér fínnst þreytandi
að vera innan um of marga hluti,
en þó þykir mér gott að vera innan
um músík, málverk og skúlptúr."
- Voru það áhrifín úr Eyjum
sem vöktu áhuga þinn á arkitekt-
úr?
„Já það má segja að þau hafi
kannski verið fyrsti vísirinn. Ég
var í Menntaskólanum í Reykjavík
síðar, hafði gaman af að teikna og
í mér bjó þeSsi þrá að fara utan
til náms. Mér fannst Frakkland
merkilegt land, listarinnar land.“
Kona í karlavígi
Það var ekki auðvelt að vera
kona í Beaux-Arts skólanum í
París þegar Högna kom þangað
fyrst. Nemendur voru um þijú
þúsund og á vinnustofunni voru
þær aðeins fimm stúlkurnar innan
um 200 karlmenn.
- Þú hefur haft kjark til að
ráðast inn í þetta vígi?
„Kjark? Ég held það hafi nú
fremur verið skynleysi. Ég held ég
hafí ekki gért mér nokkra grein
fyrir því hvernig skólabragurinn
var. Þetta var mjög erfíður skóli.
Ég var algjörlega ómenntuð í
klassískum fræðum þegar ég kom
Ofanleitiskapella í Vestmannaeyjum sem Högna teiknaði árið 1981.
KAPELLA Í
VESTMANNAEYJUM
inn ásamt þáverandi sóknarpresti til að athuga að-
stæður. Þetta var yndislegur dagur, veðrið var dýrð-
legt, hafíð spegilslétt og eyjarnar farnar að grænka.
Ég komst í sátt við þær aftur.
Ég teiknaði kapelluna og var mjög glöð yfir þess-
ari teikningu; Ég setti hana inn í landið og felldi í
torf. Ég notaði hallann á landinu og er því gengið
inn um sáluhlið og niður á móti útsýninu. A móti
opnu hafinu, þessu þunga „elemeiiti“ sehi við höfum
verið að beijast með og við í Eyjunum.
Við ytra anddyri er útikapella og þegar setið er þar
í guðsþjónustu sjá menn út á sjóinn. Gengið er í
gegnum dimm göng inn í kapelluna og eru tengslin
upp við himininn þegar komið er inn í sjálft guðshús-
ið.“
ÁRIÐ 1981 teiknaði Högna Sigurðardóttir kapellu
sem standa átti við Ofanleiti í Vestmannaeyjum
eða skammt frá stað sem hafði frá fornu fari
verið prestssetur. Kapellan, sem enn hefur ekki
verið byggð, er sett inn í landið og felld inn i torf.
Fjölskylda mín bjó í Vestmannaeyjum þegar eldgos-
ið átti sér stað,“ segir Högna. „Ég frétti af gos-
inu sama morgun um sjöleytið og fór strax til Eyja
til að aðstoða fjölskyldu mína við að bjarga því sem
bjargað varð. Þetta var mikið umrót og ég var lengi
að jafna mig eftir gosið.
Það var síðan í kringum 1980 sem Árni Johnsen
kom að máli við mig og spurði hvort ég vildi teikna
kapellu vestan við hraunið. Við fórum saman á stað-
Ljósmyndir/Kristján Magnússon
Einbýlishús á Sunnubraut í Kópavogi. „Það er lokað frá götunni að
norðanverðu en opnast svo út á hafið. Húsgögnin í stofunni eru steypt.
Við austurhliðina er skjólgarður og fyrir neðan húsið bátaskýli."
Steinsteypu og torfi teflt saman. Einbýlishús á Bakkaflöt í Garðabæ.
„Þetta er innhverft hús sem brýtur sig út í birtuna. Torfið er hlýtt
og skapar öryggi.“
Steinsteypan falleg
Fyrsta húsið sem Högna teikn-
aði var fyrir frændfólk í Vest-
mannaeyjum, en það hús er nú
undir hrauni. Sundlaug Kópavogs
er eina opinbera byggingin sem
Högna hefur teiknað á íslandi, en
einnig hefur hún teiknað kapellu
í Vestmannaeyjum sem enn hefur
ekki verið byggð og tekið þátt í
keppni um endurskipulag Vest-
mannaeyja eftir eldgos þar.
Á árunum 1962-68 teiknaði
hún fjögur einbýlishús á Reykja-
víkursvæðinu sem eru talin vera
tímamótaverk í íslenskri bygging-
arlist. Ég spyr hana hvort núver-
andi stíll hennar hafi mótast strax
á fyrstu árunum.
„Ég er kannski jarðbundin og
vil festa byggingar í því umhverfi
og þeirri sögu sem þær tilheyra.
Það hefur alltaf verið þráðurinn í
því sem ég er að gera. Forsögnin
sem við fáum um stærðir, rúm-
metra og fermetra frá verkbeið-
anda er mikilvæg, en það sem
ekki er nefnt, hvernig byggingin
getur komið til móts við félagsleg-
ar þarfír mannsins, er mun mikil-
vægara. Við verðum að tengja
bygginguna bænum þannig að hún
verði nýtt fyrir sem flesta borgara
hans og glæði mannleg samskiþti.
Þetta krefst næmni. Ef við höf-
um eitthvað skáldlegt í okkur verð-
ur það auðveldara. Um efni er
hægt að læra en notkun þeirrá er
persónuleg."
Högna hefur ekki farið troðnar
slóðir í byggingarlist sinni. Ein-
býlishúsin sem hún teiknaði hér á
landi vöktu mikla athygli. Hún

og talaði ekki frönsku. Inntöku-
prófín voru erfið, það tók á þriðja
ár að ná þeim, ég hélt ég ætlaði
aldrei að hafa þetta. Auk þess fóru
eldri nemendur með okkur eins og
busa. Við bjuggum við þrengingar
og gengum í gegnum ýmis konar
píslir. Svo héldu þeir að við stúlk-
urnar værum komnar til að ná
okkur í mann.
Ég synti einhvern veginn í gegn-
um þetta, og kannski er það ágætt
að hafa fengið þessa reynslu í
veganesti út í lífið.
En þetta var erfitt nám, tók
mig tíu ár, og þetta er erfitt starf.
Mér hefur alltaf fundist starf mitt
erfitt og það breytist ekkert. Starf-
ið leikur svo stórt hlutverk í lífi
mínu að það tekur tímann frá öllu
öðru.“
- Þú ert nú seig að hafa ekki
gefist upp.
„Já, erum við íslendingar ekki
seigir?“
Högna vann fyrst hjá borgar-
skipulagi Parísarumdæmis, og þar
vann hún með arkitekt að nafni
Fainsilber, sem fyrir nokkrum
árum teiknaði hið fræga vísinda-
safn Villette. Þau lögðu síðan fram
hugmynd saman í keppni um
endurskipulagningu borgarhverfis
norður af París þar sem fella átti
háskóla inn í skipulag borgar.
Þetta var árið 1967 og þau unnu
í keppninni. Högna vann lengi ein
en fékk aðra arkitekta til liðs við
sig pg starfa þau nú fjögur saman.
„í Frakklandi er alltaf sam-
keppni haldin um opinberar bygg-
ingar. Við höfum unnið mikið við
skólabyggingar og haslað okkur
völl á því sviði. Þannig byggist
ferillinn upp.
Það getur verið erfitt að vera
útlendingur í París, einkum á
krepputímum. Þá kemur þjóðernis-
tilfinning upp í fólki, það vill ekki
að útlendingar taki frá því vinn-
una. Nú hefur líka verið kreppa
að undanförnu en ég hef þó ekki
orðið vör við þennan hugsunarhátt
að nýju. Menn mega ekki verða
of miklir þjóðernissinnar. Við vit-
um hvaða afleiðingar það getur
haft.“
SJÁ SÍÐU 4