Morgunblaðið - 31.10.1993, Side 18

18
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 31. OKTÓBER 1993
KENNARI
KERFINU
Sérffrædingar haffa ráóió feróinni i skólamálum á íslandi, segir Helga Sigurjóns-
dóttir. Hún telur aó kennarar þurffi aó endurheimta sjálfstæói sitt og frelsi
Morgunblaðið/Sverrir
Vid kenn-
arar leljum
okkurvera
útverói
menntunar
í landinu.
Stér hluti
okkarvill
haida uppí
klassískri
menntun
sem er
undirstaéa
vestrænn-
ar menn-
ingar.
eftir Kristínu Marju Baldursdóttur
KENNARINN Helga Sigur-
jónsdóttir hefur á undan-
förnum árum gagnrýnt nýju
kennslufræðina, eða ný-
skólastefnuna sem hún nefn-
ir svo. Hún segir hana vera
hátimbraða hugmyndasmíð
sálfræðinga, félagsfræðinga
og uppeldisfræðinga og eigi
ekkert erindi í grunnskól-
ana. Hlutverk skóla sé fyrst
og fremst að fræða og þjálfa
vinnubrögð, þeir eigi að láta
svokallaða atferlismótun og
viðhorfamótun lönd og leið.
í kjölfar þessa hafi kennarar
misst áhrifavald sitt. Aga-
leysi, og sú staðreynd að
fjórða hvert barn fellur á
grunnskólaprófi, séu afleið-
ingar þessarar stefnu.
En hver er þessi kennari sem
gagnrýnir sérfræðingana og
skólakerfið, hver er starfsferill
hans, hver e'ru rök hans fyrir gagn-
rýninni, og hvað telur hann vera
til úrbóta?
Helga er kennari við Menntaskól-
ann í Kópavogi, er með kennara-
próf frá Kennaraskólanum, B.A.
próf í íslensku og sálarfræði frá
Háskóla íslands og stundar nú nám
til magistersprófs í íslenskri mál-
fræði. Hún hefur starfað í skóla-
kerfinu frá 1957, bæði sem kennari
og námsráðgjafi og hefur bæði
skrifað bækur og greinar um skóla-
mál. I febrúar og mars síðastliðnum
skrifaði hún greinaflokk í Lesbók
Morgunblaðsins um íslenska skóla-
stefnu, og fékk hörð viðbrögð frá
sérfræðingum innan skólakerfísins.
Beió eftir batanum
„Þegar ég byrjaði að kenna fékk
ég strax samúð með þeim börnum
sem gekk illa að læra,“ segir Helga.
„Mér fannst þurfa að hjálpa þeim
alveg sérstaklega og losa þau við
þann tossastimpil sem loddi við þau.
Á sjöunda áratugnum var farið
að tala um ný fræðslulög og ég
kynnti mér kenningar og hugmynd-
ir róttækra skólamanna. Á þessum
tíma beindist athyglin að þjóðfélag-
inu sem átti að vera uppsprettan
að vanda barnanna.
í nokkur ár var ég að leita að
félagslegum orsökum þessa vanda
og sýndist að með þessari nýju
stefnu sem boðaði mannúðlegri við-
horf, fordómaleysi, og jákvæð
vinnubrögð hvað snerti börnin sjálf
og foreldrana, myndi margt færast
í betra horf. Eg var því mjög fylgj-
andi þessum nýju lögum sem sett
voru árið 1974.
Ég kenndi á þessum tíma í Kópa-
vogsskóla, kynnti mér þær nýju
kennsluaðferðir sem boðaðar voru
í grunnskólalögunum og fór á ýmis
námskeið. Ég fór í framhaldsnám
1972 og gerði hlé á kennslunni, en
hélt svo áfram kennslu í gagn-
fræðaskóla. Ég beið alltaf eftir bat-
anum í skólakerfinu en það var
ekki fyrr en ég fór að kenna í
Menntaskólanum í Kópavogi sem
ég varð fyrir áfalli. í skólanum var
fornámsdeild, sem raunar var löng
hefð fyrir í bænum, og þar voru sem
sagt komnir gömlu „fallistarnir"
mínir úr barnaskólanum. Ég fékk
ekki séð að nokkur skapaður hlutur
hefði gerst í skólamálum, nema síð-
ur væri. Þá fór ég að spyija mig
hvað hefði farið úrskeiðis.
Ég talaði fyrir daufum eyrum
sérfræðinga sem voru komnir til
áhrifa í skólakerfinu. Þegar ég tala
um sérfræðinga, á ég við uppeldis-
fræðinga, sálfræðinga og valda-
menn í menntamálaráðuneytinu.
Allt þetta sérfræðingatal gefur því
undir fótinn að þetta fólk búi yfir
einhverri sérfræði umfram okkur
sem erum að kenna. Með því móti
er auðvelt fyrir það að ná völdum
yfir skólunum."
Villandi kenningar
Tveir kennarar hafa skipulagt
fornámið í Menntaskólanum í Kópa-
vogi. Helga sem kennir íslensku og
Anna Sigríður Árnadóttir deildar-
stjóri sem kennir dönsku.
„Við Anna Sigríður höfum barist
á tvennum vígstöðvum. Annars
vegar í skólanum sjálfum því marg-
ir voru á móti fornámi, fannst það
vera til að lítilsvirða skólann og
setja á hann tossastimpil. Hins veg-
ar höfum við barist við kerfið, við
sérfræðinga í menntamálaráðu-
neytinu, þegar við höfum reynt að
fá þar hljómgrunn og peningastyrk.
Einnig starfaði ég um tíma sem
leiðsagnarkennari i kennslufræði-
námi fyrir framhaldsskólakennara
í Háskólanum og reyndi að kynna
fornámið þar en fékk litlar undir-
tektir. Skólayfirvöld hér í bænum
hafa hins vegar verið mjög jákvæð.“
- Það eru margir sem skilja
ekki hvers vegna menn eru á móti
fornámi. Ber ekki að fagna því þeg-
ar kennarar reyna að finna leiðir
til að hjálpa börnum sem hafa farið
halloka í námi?
„Ég hefði haldið það. En það tók
mig mörg ár að skilja þessa af-
stöðu. Ég hef orðið að sætta mig
við það, að þegar ákveðin stefna
eða hugmyndafræði er ríkjandi
skiptir raunveruleikinn ekki máli.
Það má kannski segja þessum sér-
fræðingum til afsökunar að við
höfum ekki haft rannsóknarniður-
stöður sem sýna ágæti fornámsins
fyrr en núna.
Eitt af því sem fornáminu var
fundið til foráttu var að það var
hugsað fyrir ákveðinn hóp en ekki
opið öllum. Flokkun hefur verið al-
gjört bannorð."
- Þú hefur sagt að sérfræðingar
í menntamálaráðuneytinu, KHI og
HÍ hafi dælt út villandi kenningum
um íslenskt samfélag og út frá því
hafi skólinn verið skipulagður. Get-
urðu skýrt þetta nánar?
„Þó að fáir segi það opinberlega
vitum við kennarar og fleiri sem