Morgunblaðið - 26.01.1994, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 26. JANÚAR 1994
HOGNI HREKKVISI
,,&G V/it-P/ ÓStCA AP ItAMN PABBI þ/NN/
FÆR.I AMMAD A4ED ^VOrriMN SlMM » ••
BRÉF TIL BLAÐSINS
Kringlan 1 103 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 691329
Maðurinn og mjólkin
Frá Jens Guðmundssyni:
í gegnum allar aldir íslands-
byggðar hefur smjörið verið einn
dýrasti gjaldmiðill sem þjóðin hefur
átt yfir að ráða. Saga þess er stór-
kostleg í íslandssögunni, í efnum og
afkomu allri óg gullgengi í útflutn-
ingi þjóðarinnar á sinni tíð. í ár-
hundrtið var fjórðungur af smjöri,
10 pund, vikukaup kaupamanns í
heyskaparvinnu á sumrin, og/eða
veturgömul kind með 40 punda
skrokk, sem var vættarkind kölluð,
já, eða tveir fjórðungar af hnoðuðum
mör. Hvað skildi smjörfjórðungurinn
þurfa að kosta núna til að jafngilda
vikukaupi?
Nú er þessu öllu orðið öfugt far-
ið. Smjörið er orðin bannvara til
neyslu, en undanrennan hin heii-
næmasta. Nú er ný öld upprunnin,
einskonar próteinöld og farið að
senda bíla uppá líf og dauða alla
leið frá ísafirði suður í Búðardal
með fulla tanka af undanrennu til
vinnslu þar, af því nú er próteinið í
undanrennunni orðin eina lífsbjörg
þjóðarinnar. Von er til að hún megi
líkna einhverjum af þeim ístrubelgj-
um sem rétt svo geta staðið upp af
stólnum, en nenna ekki að hreyfa
sig eitt einasta spor til að halda blóð-
æðum sínum svo opnum, að einhver
blóðdropi geti eftir þeim runnið.
Það eru 60 ára síðan farið var
Gagnasafn
Morgunblaðsins
Allt efni sem birtist í Morgun-
blaðinu verður framvegis varð-
veitt í upplýsingasafni þess.
Morgunblaðið áskilur sér rétt til
að ráðstafa efninu þaðan, hvort
sem er með endurbirtingu eða á
annan hátt. Þeir sem afhenda
blaðinu efni til birtingar teljast
samþykkja þetta, ef ekki fylgir
fyrirvari hér að lútandi.
að mæla fitu í mjólk og rækta upp
þann kúastofn, sem fituríkastur er,
og verðleggja mjólkina eftir fituinni-
haldi. Ár og lækir voru í kringum
hvert mjókurbú hvítir af undanrennu
sem hellt var niður tímum saman,
þar sem enginn vildi hana þá nota.
Já, en nú er öldin önnur. Þegar
mannskepnu vitleysingarnir, reglu-
gerðarpostularnir og vísindamenn-
irnir, sem þykjast vera renna fram
með allar sínar pappírshrúgur til að
taka fram fyrir hendur guðs og nátt-
úrunnar, í öllu sínu vitleysingaveldi,
fer flest í því hörmulega handaskoli
að hörmung er til að vita þeir gera
sér ekki grein fyrir því, að frá náttúr-
unnar hendi er mjólkin sá einn dý-
rasti lífgjafi sem til er í heimi hér.
Án hennar lifði enginn maður, að
ég nú ekki tali um barn. Engin
skepna væri til í þessum heimi, ef
ekki nyti afkvæmið við þeirrar dýrð-
legu náðargjafar að komast á spena
móður sinnar til þess að teiga þaðan
mjólkurdropann. Þessi guðaveig er
gædd öllum þeim efnum sem duga
til heilsufarslegs þroska.
Allir vita sem til þekkja, að lamb-
ið deyr drottni sínum nokkra klukku-
tíma frá fæðingu, ef ekki kemst á
spena, en lifir, dafnar og verður hið
sprækasta á helköldum skaflinum,
þó úti fæðist í sortabyl, ef það bara
kemst á spena móður sinnar, og fær
þann mikla lífsins kraft sem mjólkin
ber. Allt í einu koma kenjóttir vit-
leysingar frammá sjónarsviðið í
makt sinni og miklu veldi og setja
um það reglugerðir hvaða tegundir
mjólkin skuli innihalda, og ætla að
fara að blanda þar í efnum, sem
engin þeirra veit, né hefur á nokkra
hugmynd, hvaða gildi hafa. Er nú
enda svo komið að það eru orðin 5
og 6 verðtilbrigðiseiningar í einum
og sama mjólkurpottinum, reiknaðar
út í 5-6 stafa tölu í þúsundasta
brotahluta úr eyri. Pappírarnir og
mælingarmiðamir berast til hvers
einasta bónda í hundraðatali yfir
árið .
Já, svona er nú sagan af þeim
drottinsvöldum sem frammá sjónar-
sviðið steðja með þessa vizku í dag,
en hina á morgun. Aðrir skulu svo
eftir dansa í öllum þeim hráskinna-
leik sem enginn veit hvar enda tek-
ur. Nú er bændum boðið að auka
við mjókurkvóta sinn einni og hálfri
milljón lítra til sérstakrar prótein-
framleiðsluaukningar -fyrir einar
skitnar 20 kr. á lítrann, og fá það
svo ekki borgað fyrr en að loknu
kvótaárinu í október nk. Að láta sér
detta aðra eins andsk. fávisku f hug
er svo vanvirðilega niðrandi og lítils-
ilgt á öllum lífsstigum, að furðu
gegnir hvað mönnum getur dottið í
huga að niðurlægja þessa þjóðarinn-
ar mikilsverðustu framleiðendur, til
þess að nokkur lifandi maður eða
skepna megi þeirrar sælu njóta að
lifa hér heilbrigðu hamingjulíf.
Það sýnir best mátt og megin
mjólkurinnar ti! dæmis, að hér í
móðuharðindunum miklu, þar sem
allt gras mengaðist, og skepnur féllu
úr margeitruðum ávöxtum jarðar-
gróðans, að fólk féll úr beri beri og
allra handa efnaskorti, sem enga
mjólk hafði. í þeim landshlutum, sem
ein skeið af súr var til að skammta
útí grautarskinn, lifðu allir heilbrigð-
ir. Forsmánin og fyrirlitningin er því
hvergi nokkursstaðar blómstrandi á
jafnháum stalli fáviskunnar og hjá
þeim sem ætla að telja fullgreindu
fólki trú um það, að þessi dýrindis
lífsgeisli allra lifandi vera á jörðinni
sem er mjólkin, og allur hinn marg-
breytilegi matur úr henni búin, sé
hættulegur.
Þeir halda sig tekið hafa auðveld-
asta þráðinn til að spinna úr níð og
róg um íslenska smjörið og nýmjólk-
ina, sem enginn getur án verið sem
lifir og heilsu vilja óbrenglaðir njóta.
Sjálfur drakk ég ósíaða sauðamjólk-
ina af tréfötubarminum á kvíar-
veggnum, um leið og ég fór í hjáset-
una á mínum yngri árum, og hefur
engum skaða mér ollið ennþá.
JENS í KALDALÓNI.
Yíkveiji skrifar
Fyrsti góði dagurinn til skíðaiðk-
unar á þessu ári, sem bar upp
á helgi, var nú á sunnudag, enda
voru íbúar höfuðborgarsvæðisins
ekki seinir að taka við sér og fjöl-
menntu í skíðalöndin, bæði í Blá-
fjöll og Skálafell. Víkveiji var í
hópi þeirra, sem fór ásamt fjöl-
skyldu í Bláfjöll og raunar undrað-
ist hann að ekki skyldu enn fleiri
hafa ákveðið að notfæra sér hið
góða veður (að vísu gekk hann á
með éljum um tíma) og frábært
færi. En það var líka happ þeirra
sem voru á svæðinu, því varla var
hægt að tala um að nokkrar biðrað-
ir mynduðust við lyfturnar, sem er
jú svo algengt þegar vel viðrar og
færi er gott. Eitthvað virðast þeir
Bláfjallalyftustjórar eiga eftir að
smyija hjá sér gangverkin, því mik-
ið var um að lyftur stöðvuðust um
hríð, einkum Borgarlyftan, sem
gekk afar rykkjótt allan daginn.
xxx
að kólnaði stöðugt í Bláfjöllum,
eftir því sem leið á sunnudag-
inn og um miðjan dag var komið
hörkufrost þar efra. Þegar svo hátt-
ar til, sækja menn meira inn í Bla-
fjallaskála til þess að ná úr sér
hrollinum með heitum kaffisopa eða
kakóbolla. Slíkar heimsóknir urðu
Víkveija tilefni til þess að hugleiða
örlítið verðlag það sem skíðaiðkend-
um er boðið upp á til fjalla. Því
verðlagi verður örugglega ekki lýst
með hinu ágæta nýyrði Morgun-
blaðsins, „verðstöður", sem felur í
sér að verðlag ér óbreytt, það er
hvorki verðhjöðnun né verðbólga.
Forsjálir skíðaiðkendur koma ugg-
laust flestir með smurt brauð með
sér í nesti, kaffi á brúsa eða kakó
og láta sér nægja yfir daginn. Þeir
sem ekki eru jafn forsjálir, eða
þurfa að kaupa sér viðbót af heitum
drykk, vegna mikils kulda verða að
sætta sig við eftirfarandi: Kaffíboll-
inn (lítill plastbolli) kostar 100 krón-
ur. Kaffið er að vísu mjög gott, og
hægt að fá ábót. Kakómálið kostar
120 krónur, og engin ábót innifalin.
Eitt rúnnstykki með einhveiju
áleggi kostar hvorki meira né minna
en 180 krónur, kleinan kostar 80
krónur og gosdósin 100 krónur.
Einn skammtur af frönskum kart-
öflum, á litlum pappadisk kostar
150 krónur, Snickers, Mars og þ.h.
70 krónur.
xxx
Kostnaðurinn hjá hjónum með
tvö börn við að bregða sér
eina dagstund á skíði getur því orð-
ið umtalsverður áður en dagurinn
er allur. Dagskort fyrir fullorðna
kostar 900 krónur og fyrir börn 450
krónur, þannig að lyftugjöldin yfir
daginn fyrir slíka fjölskyldu kost-
uðu 2.700 krónur. Ef fjölskyldan
er útbúin með nesti, en verslar þar
að auki lítillega í Bláfjallaskála,
foreldrarnir fá einu sinni kaffí,
börnin kakó, öll fjögur fá þau rúnn-
stykki og eitt súkkulaðistykki, þá
bætast þar við 1.440 krónur fyrir
fjölskylduna, þannig að burtséð frá
ferðum til og frá Bláfjöllum, hvort
sem er með rútu eða einkabíl, þá
er kostnaðurinn orðinn á fimmta
þúsund krónur.
xxx
Vera má að hagkvæmara sé
fyrir þá sem stunda skíða-
íþróttina af sæmilegum krafti að
fjárfesta í árskorti, en það kostar
10 þúsund krónur fyrir fullorðna.
Það er að vísu höppum og glöppum
háð, hvort slík fjárfesting borgar
sig og þar inn í spilar veður og
færð ekki hvað síst. Þó er ljóst að
þeir sem á annað borð kaupa árs-
kort, þurfa að fara a.m.k. 11 sinn-
um á skíði, til þess að fjárfestingin
verði hagkvæmari en að kaupa
dagskort í hvert sinn sem rennt er
til fjalla. Að vísu kann árskortið að
virka sem hvati á skíðamenn, á
þann veg að þeir verði nú að nýta
kortið eins vel og unnt er, fyrst
þeir séu búnir að greiða fyrir það
og út frá því sjónarmiði telur Vík-
veiji að árskortin geti verið þarfa-
þing.