Morgunblaðið - 16.07.1996, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 16. JÚLÍ 1996 C 17
Morgunblaðið/Golli
GUÐBJÖRG Magnúsdóttir innanhússarkitekt l\já verðlaunainn-
réttingu sinni, Kvartett.
STEINRÖR eru víða að morkna sundur undir neðstu
plötum eldri húsa
úti og vill eyða frítíma sínum í
eitthvað annað en uppþvott. Ör-
bylgjuofninn er einnig orðinn sjálf-
sagður hlutur í eldhúsi. Gert er
ráð fyrir honum í flestum nýjum
innréttingum, þótt spyija megi
hvort hann sé almennt nýttur eins
og það eldunartæki sem hann er.“
- Eru einhver enn nýrri tæki
orðin vinsæl hér á landi í eldhús-
um?
„Gaseldunartæki hafa rutt sér
til rúms á íslandi á síðustu árum,
sem er afleiðing þeirrar miklu
breytingar sem orðið hefur á mat-
arvenjum íslendinga á þessu tíma-
bili. Matarvenjur okkar hafa
breyst ótrúlega mikið upp á síð-
kastið, sprottið hafa upp veitinga-
staðir sem bjóða upp á framandi
matargerðarlist, sem við höfum
svo smátt og smátt verið að til-
einka okkur.
Til þess að búa til þessa rétti
höfum við í sumum tilvikum þurft
að fá ný tæki. Fljótlegt er að elda
á gasi og það er auðvelt í notkun.
Breytingin hefur til þessa verið sú
að fólk hefur fengið sér gasvélar
og notað þær samhliða rafmagns-
vélunum. Núna er svó þróunin að
verða sú að sumt fólk slepþir alveg
rafmagnseldavélunum."
Þetta sýnist blaðamanninum
athyglisverð þróun, ekki síst þar
sem gas var einu sinni notað í
sumum eldhúsum á Islandi, þá var
starfandi gasstöð hér í Reykjavík.
Miklu fleiri á þeim tima notuðu
þó kolavélar eða koksvélar, sem
algengar voru til sveita fram yfir
miðbik þessarar aldar.
• Sérstæð sýning
Fyrir ekki all löngu síðan var
sérkennileg sýning í Arbæjarsafni.
Hún kallaðist Hippatíminn og
sýndi ýmislegt það sem einkenndi
líf fólks á árunum um og í kringum
1970. Fyrir það fólk sem nú er í
kringum miðjan aldur er einkenni-
legt að sjá ýmsa þá hluti komna
á safn sem fólki finnst að hafi
verið í fullri notkun í gær - eða
þar um bil.
A þeim 25 árum sem liðin eru
frá hátindi hippatímabilsins hefur
ótalmargt breyst. Nú eru allir
komnir með sjálfvirkar þvottavélar
og þær eru ekki óalgengar í eld-
húsum í dag, þótt vissulega reyni
fólk að koma þeim fyrir í þvotta-
húsum, en þar sem þröngt er hef-
ur fólk bjargað sér með því að
nýta til fulls eldhúsið á þennan
hátt. Sú breyting sem orðið hefur
frá þessum tíma er þó sáralítil ef
miðað er við allt það sem gerst
hefur frá aldamótum í þessum
efnum.
I Arbæjarsafni er sannarlega
hægt að sjá dæmi um ýmsar gaml-
ar eldhúsinnréttingar. Elst er auð-
vitað aðstaðan í gamla bænum.
Þar er hægt að sjá hlóðaeldhús
eins og þau gerðust í torfbæjum
fyrri tíma. Einnig má sjá hvernig
eldhúsin smám saman færðust í
átt til nútímans. Eldhúsinnrétting-
arnar eru mjög mismunandi í hin-
um ýmsu gömlu timburhúsum sem
þarna eru varðveitt. Það er ómaks-
ins vert að skoða þessi gömlu hús
út frá þessu sjónarhorni.
Eitt er það sem mjög gjarnan
fylgdi gömlu, máluðu eldhúsunum
með fátæklegu innréttingunum;
hinn sanni „eldhúsandi". Fólk bein-
línis dauðlangar að setjast niður
og fá sér kaffisopa við gömlu tré-
borðin með útsaumuðu dúkunum.
Emaleruðu skálarnar og hvítu
blúndugardínurnar, svo og útsaum-
uðu „punthandklæðin" sem hanga
á þar til gerðum tréslám, auka enn
á þennan heimilislega anda. Mörg-
um finnst kannski sem hin nýju
eldhús búi ekki yfir þessu vinalega
andrúmslofti sem einkennir eldhús-
in í gömlu, litlu timburhúsunum,
en vitanlega er hægt að ná þessum
anda ef eftir því er leitað.
Meira rými
fyrir eldhúsið
En hver skyldi verða þróunin í
náinni framtíð í eldhúsinnrétting-
um hér á landi?
„Um framtíðarþróun í eldhús-
málum er erfitt að spá,“ segir
Guðbjörg Magnúsdóttir. „Danir
voru með hugmyndir um svokallað
alrúm, þar sem eldhús og borð-
stofa voru sett í eitt rými. Þessar
hugmyndir þóttu um tíma fýsileg-
ar og eiga ágætlega við hvað
snertir þarfir fjölskyldna í dag.
En ég hef fundið fyrir þeirh óskum
viðskiptavina minna að þeir vilja
líka hafa sér borðstofu, þar sem
hægt er að gefa gestum að borða.
Við viljum sem sagt hafa hvort
tveggja, geta haft eldhúsið sem
rúmgóðan miðpunkt heimilisins en
líka haft rúmgóða borðstofu. Þetta
krefst rýmis sem fyrirfinnst ekki á
mörgum stöðum í dag nema hugs-
að hafí verið fyrir því frá byrjun.
Ég myndi vilja sjá að eldhúsinu
væri gefið meira rými en því er
yfirleitt gefið í dag við hönnun
húsa.“
Hvað
leynist
undir
gólf-
inu?
Lagnafréttir
Skipulagt viðhald lagna
hefur verið algerlega
óþekkt í íbúðarhúsnæði,
segir Sigurður Grétar
Guðmundsson. Fólk er
tregt til að tileinka sér
fyrirbyggjandi viðhald.
Fjölmörg hús hérlendis eru
komin á þann aldur að tals-
vert viðhald er orðið nauðsyn og
það fyrir alllöngu síðan. Mikill
meirihluti byggðar innan hinna
gömlu Hringbrautar í Reykjavík
er undir þessa sök seldur og raun-
ar heilu hverfin annarsstaðar í
borginni.
Þetta er nokkuð sem eins og
komi mörgum húseigendum í opna
skjöldu, íslenskir fasteignaeigend-
ur hafa æði margir lifað eftir því
mottói „flýtur á meðan ekki sekk-
ur“.
Skipulagt viðhald fasteigna eða
lagna í húsum hefur verið nær
óþekkt og algjörlega óþekkt í íbúð-
arhúsnæði hveiju nafni sem það
nefnist. Það er aldrei brugðist við
fyrr en eitthvað gefur sig, fyrir-
byggjandi viðhald er nokkuð sem
er erfitt að fá landann til að til-
einka sér.
Skólplagnir undir
neðstu plötu
Eitt af því sem mun angra húseig-
endur meir og meir á næstu árum
eru bilaðar skólpleiðslur í grunni.
Þetta er óumflýjanleg staðreynd,
hús sem er orðið næstum eða
meira en hálfrar aldar gamalt er
komið á tíma.
í næstum öllum húsum á þess-
um aldri eru skólpleiðslurnar úr
steinrörum, þau voru á þessum
tíma ekki jafn vönduð og þau eru
í dag. Þess vegna eru þetta ekki
annað en ofur eðlileg ellimörk,
þessu verða menn að taka. Það
er engin spurning að húseigendur
eiga ekki að bíða eftir þvi að
leiðslur brotni endanlega niður, að
allt frárennsliskerfið stíflist og
óþef fari að leggja um hýbýli og
að skólpmaurar fari að skríða upp
um sprungur. Það á einfaldlega
að líta á lagnir í húsum eins og
lifandi verur og láta aldurinn ráða
því hvenær skoðunar er þörf, ekki
að bíða eftir sjúkdómseinkennum.
Það á að láta skoða hvern ein-
stakling, hveija skólplögn sem
komin er yfír fertugt, þá má bú-
ast við að margt sé farið að gefa
sig. Tækni nútímans er komið á
það stig að hægt er að senda
myndavél inn í leiðslurnar og láta
hana renna eftir þeim. Á meðan
geta húseigendur setið í makind-
um og horft á ástand lagnanna
eins og spennandi vestra á sjón-
varpsskjá. Það er nauðsynlegt að
þvo lagnimar vel að innan með
vatni undir góðum þrýstingi áður
en myndavélin er send inn, öll þau
óhreinindi sem eru innan á röra-
veggjum geta falið sprungur og
göt.
Ef það kemur í ljós að lögnin
er ekki á vetur setjandi er best
að hefjast handa strax.
En hvað á að gera?
Umfram allt ekki að rasa um
ráð fram, það er fyrir öllu að und-
irbúa verkið vel og vandlega, ekki
byija á því að panta eitt stykki
pípulagningameistara með eitt
stykki loftpressu og segja „bijóttu
upp gólfið í kjallaraíbúðinni, fjar-
lægðu gömlu leiðslurnar og legðu
nýjar"
Leitið
ráðleggingar
Ekkert mælir á móti því að fá
færan pípulagningmeistara til
skrafs og ráðagerða og ekki er
ólíklegt að hann mundi ráðleggja
að fá færan hönnuð með í ráðin.
Það er oft það síðasta sem á
að gera að bijóta upp allt gólfið,
það þarf að kanna hvort nokkrar
teikningar séu til af skólplögninni
í grunninum en langlíklegast er
að svo sé ekki ef um er að ræða
jafn gömul hús eins og við erum ..
að tala um, fjörutíu ára og eldri.
En þá hefur myndatakan leitt
í ljós hvar lagnirnár liggja og ekki
síður hvar stofnar koma upp úr
gólfi. Það liggur ekki alltaf í aug-
um uppi hvar þeir eru því fram
til þessa hafa skólpstofnar verið
faldir inni í veggjum.
Og þá kemur spurningin sém
hönnuður og meistari geta svarað;
„er hægt að leggja lögn stystu
leið frá hveijum stofni út úr húsi
og sameina lögnina utanhúss?"
Með þeirri aðferð er oftar en
ekki hægt að koma í veg fyrir
mikið múrbrot innanhúss en það
fer aldrei hjá því að svona aðgerð
valdi þeim sem við þarf að búa
talsverðum óþægindum. En það
er oft hægt að milda þau óþæg-
indi með því að bíða ekki þar til
allt er komið í óefni.
Að sjálfsögðu á að gera teikn-
ingar að endurbættum lögnum og
leggja þær inn til viðkomandD
byggingafulltrúa og láta hanrv-*
taka út verkið.
BRYNJOLFUR JONSSON
Fasteignasala ehf, Barónsstíg 5,101 Rvík.
Jón Ól. Þórðarson, hdl., lögg. fasteignasali
Fax 552-6726
SÍMI511-1555
Opið kl. 9-12.30 og 14-18.
Einbýli - raðhús
SJÁVARGATA - ÁLFTAN.
Gott 165 fm einbýlish. á einni hæö.
Stór eignarlóð. Ákv 6,3 m. Skipti á
minna.
GRETTISGATA Mjög gott 110 fm
einbhús á einni hæð. Verð 9,9 m. Ákv.
3,4 m. byggsj.
Hæðir
MELAS GBÆ Gleesileg 129 fm
efri sériiæð i tvibýli. Útsýni. 27 fm
bílskúr. Verð 10,5 m.
AKRASEL Glæsilegt einbýlis-
hús 275 fm á tveim hæöum, auk 18
fm sólstofu og 33 fm bílskúrs.
Möguleiki á séríbúð á jaröhæð.
Stór falleg ræktuð lóö. Útsýnl yfir
borglna. Skiptl á minna koma til
greina.
GRUNDARSTÍGUR Mikið end-
urnýjuð efri hæð og ris, 3 herb, 3 stof-
ur um 120 fm. Þrennar svalir.
NÖKKVAVOGUR Góö 80 fm
sérhæð ásamt 53 fm íb. í kjallara. Verð
8,8 m. Ákv. 4,7 m.
BREKKULÆKUR Mjög góð
115 fm hæð með bílsk. Verð 9,6 m.
Einstaklega
AKURHOLT - MOS Gott 135
fm einbh. á einni hðeð. Bílsk. Verð 11,8
m. Ákv. 5,4 m.
HLÍÐARÐYGGÐ - GBÆ 210
fm endaraðh. með innb. bílsk. 4
svefnh. Verð 13,5 m. Mikið ákv.
Skipti.
KAPLASKJÓLSVEGUR 74
fm íbúð í þríbýli. Gróinn garður. Góð
sameign. Verð 6,6 m.
STIGAHLIÐ Falleg 128 fm Ibúð
1 toppstandi á 2. hæð. 4 svefnherb.
2 stofur. Ákv. 1,1 m.
3ja herb.
MELAS GBÆ Glæsileg 3ja herb.
90 fm neðri hæð með sérinng. og bílsk.
Ákv. 4,2 m.
DRÁPUHLÍÐ Mjög góð 100 fm
jarðhæð. Sérinng. Verð 6,7 m. Áhv.
3,9 m
SOLVALLAGATA
glæsileg 155 fm útsýnisfb. á 4. hæð.
Sjón er sögu ríkari. Ákv. 4,5 m.
VÍÐIHVAMMUR - KÓP. Mjög
góð 5 herb. efri sérh. Bílsk. Verö 10.9
millj. Ákv. 6,6 m.
4ra herb. og stærri
SPOAHOLAR Falleg 95 fm íbúð.
Nýtt gler. Verð 7,5 m. Ákv. 4,8 m. Skipti
á bíl.
LUNDUR III KÓP.Mjöggóöi09
fm 3-4ra. herb. íb. á 2. hæð. Stór her-
bergi, Stór stofa. Nýtt parket. Verð
6,5 m.
RAUÐARÁRSTÍGUR 90 fm
glæsiíbúð á 4. hæð i lyftuhúsi. Bíla-
geymsla. Ákv. 4,4 m.
VIÐ LANDAKOT Góð 72 fm kjíb
í steinhúsi. Sérinng. Nýtt rafmagn.
Verð 5,9 m.
FLÉTTURIMI Sem ný mjög
glæsileg og vönduð 90 fm íbúð. Eign í
sérflokki. Ákv. 5,0 m.
FURUGRUND Mjög góð 67
fm íbúð á 2. hæð. parket. Verð 6,1
m. Ákv. 3,4 m. byggsj.
STÓRHOLT Góð og 67 fm. íbúö á
2. hæð. í nýlegu húsi. Hentug fyrir
skólafólk.
2ja herb.
NJALSGATA Mjög falleg 57 fm