Morgunblaðið - 25.07.1996, Síða 5

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 25. JÚLÍ 1996 B 5
sjálfstæða athugun á þessum verk-
efnum fyrir Norrænu ráðherra-
nefndina í Kaupmannahöfnum þar
sem fram kemur að eliefu fyrirtæki
af tólf, sem spurð voru, töldu stuðn-
ing Nopef hafa verið afgerandi við
framkvæmd þessara verkefna."
Lyfjaverksmiðja í Litháen
- Geturðu nefnt dæmi um árang-
ur norrænna fyrirtækja í baltnesku
ríkjunum?
„Viðskiptavinir okkar í áætlun-
inni voru að stærstum hluta smá
og meðalstór fyrirtæki sem ekki eru
mjög þekkt. Við studdum mörg
verkefni m.a. í matvælaiðnaði, tijá-
iðnaði, orkuiðnaði og lyfjaiðnaði.
Ég get nefnt sem dæmi að við
studdum undirbúning að byggingu
lyfjaverksmiðju í Litháen sem Is-
lendingar eiga aðild að. Ennfremur
tókum við þátt í verkefni á vegum
Skýrr sem fólst í því að byggja upp
tölvumiðstöðvar í Eistlandi og
Lettlandi. Það má nefna að um
60-70% af verkefnum leiddu til
árangurs, sem er óvenjulega hátt
hlutfall í starfsemi af þessu tagi.“
Nopef var ennfremur þátttakandi
í sérstakri áætlun á árunum 1990-
1992 sem ætlað var að stuðla að
verkefnaútflutningi á sviði um-
hverfistækni, fyrst og fremst til
Austur-Evrópu og Asíu.
„Það hafa mörg norræn fyrirtæki
komist inn í þessa þýðingarmiklu
grein með stuðningi frá okkur,“
segir Þorsteinn. „Það má segja að
nánast öll framleiðslutæki í Austur-
Evrópu við upphaf þessa tímabils
hafi þurft endurnýjunar við. í upp-
hafi veittum við heilmikinn stuðning
til almennra athugana á stöðu um-
hverfismála í þessum löndum. Við
íjármögnuðum fyrstu umhverfisat-
hugunina á Leningrad-svæðinu, í
Lettlandi og Eistlandi, auk verkefna
á Indlandi, í Indónesíu og í Kína. Á
grundvelli þessara athugana hefur
skapast veruleg þekking á Norður-
löndunum sem mun koma þeim að
gagni þegar forsendur fyrir um-
hverfisbætandi ijárfestingum batna
enn frekar í þessum löndum. “
Ömurleg götumynd
Þorsteini er hugleikin sú mikla
breyting sem orðið hefur á öllu at-
vinnu- og efnahagslífi í Austur-Evr-
ópu. Hann upplifði breytingúna
ekki aðeins í fjölmiðlum eða við
lestur hagtalna bak við skrifborðið.
„í fyrsta skipti sem ég kom til
Eistlands í apríl 1990 vildi svo til
að ég fékk tækifæri til að heim-
sækja bæ sem heitir Párnu í suð-
vesturhluta Eistlands. Þar sá ég
einhveija ömurlegustu götumynd
sem ég hef séð í mínu lífi. Þar blasti
við mjög fátæklega klætt fólk sem
gekk um á aðalgötu bæjarins með
algjörlega brostin augu, sem horfði
hvorki til hægri né vinstri. Nokkrir
rússneskir hermenn gengu álappa-
legir eftir götunni með sígarettu í
munnvikinu og hendur í vösum,
hundar hlupu fram og til baka, en
verslanir voru algjörlega galtómar.
Á götunni var aðeins gamall maður
að selja skemmdar kartöflur úr hjól-
börum og þar var biðröð. Mér fannst
ég vera kominn inn í algjörlega
óskiljanlegan veruleika sem ég hélt
að væri ekki til í Evrópu og til-
heyrði alls ekki þessari öld.
í desember 1994 heimsótti ég
nokkur fyrirtæki í Eistlandi sem við
höfðum stutt og ákvað ég koma við
í Párnu. Ég heimsótti þessa sömu
götu aftur. Þar blasti við mér
hresst, kátt og glaðvært fólk sem
gekk eftir götunni. Rússnesku her-
mennirnir og hundarnir voru horfn-
ir. Allar verslanirnar voru fullar af
vörum og á einum stað var ung
stúlka með bros á vör að pússa
glugga á versluninni þar sem hún
starfaði. Þar skynjaði ég það að
örlög Eistlands höfðu gjörbreyst á
aðeins fjórum árum og hveiju hægt
er að ná fram ef réttar aðstæður
eru skapaðar í hverju landi.“
f slendingar svolítið
heimóttarlegir
- En hvernig hefur þér litist á
þróunina í atvinnulífinu hér á landi
á þeim tíma sem þú hefur verið fjar-
verandi?
VIÐSKIPTI
Ný fj árfestingarstefna Verðbréfamarkaðar Islandsbanka
Spáir vaxtahækkun á
þriðja ársfjórðungi
„Mér finnst áberandi að á undan-
förnum árum hefur verið að fara
af stað mjög jákvæð þróun hér. Ég
hef þá staðföstu trú að með auk-
inni áherslu á alþjóðavæðingu fyrir-
tækja megi ná hér geysilega mikl-
um árangri. Mér finnst íslendingar
vera byijaðir að sinna þessum mál-
um af alvöru á síðustu misserum.
Ég átti þátt í því árið 1986 ásamt
Friðrik Pálssyni hjá SH og Magn-
úsi Gunnarssyni hjá SIF að stofna
Icecon og var fyrsti stjómarformað-
ur fyrirtækisins. Einnig átti ég
frumkvæði að stofnun Marel hf. og
var stjórnarformaður þar fyrstu sex
árin. Núna í kjölfarið á þessu eru
að koma fram fyrirtæki sem mér
finnst að séu mjög efnileg og eigi
mikla framtíð fyrir sér ef rétt er
að málum staðið.“
Forsendur þess að íslensk fyrir-
tæki geti náð árangri á erlendum
vettvangi eru öðru fremur að þau
séu á sviðum þar sem íslendingar
hafa vissa sérþekkingu og séu sam-
keppnishæfir. Það sýndi sig í tilviki
Marels að með íslenskan sjávarút-
veg að bakhjarli hefur tekist að
þróa öflugt fyrirtæki í útflutningi
á hátæknibúnaði fyrir matvælaiðn-
að. Ég tel það mjög mikilvægt verk-
efni að stjórnvöld stuðli að frekari
þróun á þessu sviði eins og hægt
er og skapi hér almennt umhverfi
í efnahagslífinu sem örvar þessa
þróun.
Það er mikið atriði í þessu sam-
bandi að fyrirtækin geri sér grein
fyrir sínum styrkleikum og veikleik-
um. Mér hefur stundum fundist að
íslendingar telji sig heldur betri en
þeir eru og vilji helst ekki ræða um
veikleikana. Það er mikilvægt að
vera raunsær en jafnframt fram-
sækinn ef menn vilja ná árangri
og jafnframt má ekki hika við að
taka upp skynsamlegt samstarf við
erlenda aðila _sem geta bætt upp
veikleikana. íslendingar eru að
mínu mati svolítið heimóttarlegir
og hræddir við að útlendingar steli
öllu frá sér.
Mín reynsla er sú aðþað er feiki-
legur velvilji gagnvart Islandi á öll-
um Norðurlöndum og í norrænu
atvinnulífi. Ég er sannfærður um
að íslendingar geta nýtt sér þennan
velvilja í miklu meira mæli heldur
en þeir hafa gert. Okkur er of tamt
að fara niðrandi orðum um okkar
nágranna og við höfum staðið í
harðvítugum deilum við Norðmenn.
Hér áður var okkur mjög í nöp við
Svía af einhveijum óskilgreindum
ástæðum, svo ég tali nú ekki um
Dani. Við skulum hins vegar ekki
gleyma því að í Norðui'landaþjóðun-
um eigum við undantekningarlítið
mikla hauka í horni og getum nýtt
okkur þessi vinabönd miklu betur
en hingað til, ef við göngum til
samstarfs með réttu hugarfari."
Reiðubúinn að
veita ráðgjöf
- En hvað hyggstu taka þér fyr-
ir hendur nú þegar þú ert kominn
heim?
„Á þessari stundu er það óráðið.
Ég hef hugleitt það nokkuð hvað
væri áhugavert að taka sér fyrir
hendur hér heima, en hef ekki end-
anlega gert upp hug minn, enda
rétt nýkominn heim. Ég er ekki
viss um að mig langi mjög til þess
að taka við einhverjum rekstri jafn-
vel þó slíkt stæði til boða. Hugur
minn stendur fremur til þess að
taka sæti í stjórnum einhverra
fyrirtækja eða veita ráðgjöf á þeim
sviðum þar sem reynsla mín og
sambönd víða um heim geta nýst.
Tíminn verður að leiða í ljós hvern-
ig það þróast. Það má gjarnan
koma fram að ég er reiðubúinn að
veita fyrirtækjum sem sem hafa
hug á útrás frá Islandi ráðgjöf, ef
eftir því verður leitað.
Þá hefur iðnaðarráðherra tjáð
mér nýverið að hann hyggist skipa
mig í stjórn Norræna fjárfestingar-
bankans frá og með þessu sumri.
Ég fagna því að geta þannig haldið
tengslum mínum við norrænu fjár-
málastofnanirnar í Helsinki og við-
haldið samböndum mínum við sam-
tök atvinnulífsins og einstök fyrir-
tæki á Norðurlöndunum.“
ÝMIS teikn eru á iofti um að lang-
tímavextir og vextir af óverð-
tryggðum skuldabréfum hækki á
þriðja ársfjórðungi, að mati Verð-
bréfamarkaðs íslandsbanka hf. í
nýútkominni skýrslu um fjárfest-
ingarstefnu VÍB kemur fram að
eftir lækkandi vexti á fyrsta og
öðrum ársfjórðungi hafi veður nú
skipast í lofti.
Fram kemur að hagstærðir sem
hafi verið að berast á öðrum árs-
fjórðungi sýni allar að uppsveifla
í íslensku efnahagslífi sé mun
kröftugri á þessu ári, en menn
hafi þorað að vona við fyrstu spár.
Þá sé vaxtabil á milli íslands og
útlanda á markaði fyrir löng
skuldabréf orðið með minnsta
móti. Af þessum ástæðum sé reikn-
að með því að langtímavextir
100 milljón
Trópífern-
ur fram-
leiddar
SÓL hf. fagnaði í síðastliðinni
viku þeim áfanga að hafa
framleitt 100 milljón Trópí-
fernur. Fyrirtækið hefur
framleitt Trópí ávaxtasafa frá
árinu 1976 og hefur sala
þeirra aukist jafnt og þétt og
er nú mest seldi hreini ávaxta-
safinn hér á landi, að því er
segir í frétt frá Sól.
Hundrað milljón fernur
svara til þess að hver núlif-
andi íslendingur hafi drukkið
rúmlega 370 fernur af Trópí
BANDARÍSKA fyrirtækið Land-
mark Business Services, sem hefur
aðsetur í New Jersey, hefur hafið
sölu á svokallaðri endurhringingar-
þjónustu hér á landi, en þessi þjón-
usta gerir mönnum kleift að
hringja langlínusímtöl sín á banda-
rískum símatöxtum. Eins og sjá
má á töflunni hér til hliðar eru
símtöl til Evrópu á mjög svipuðu
verði hjá þessu fyrirtæki og hjá
Pósti & síma, en þau eru hins veg-
ar talsvert ódýrari ef hringt er til
fjarlægari landa.
Sá sem hyggst nýta sér þessa
þjónustu hringir í númer sem hon-
um er úthlutað í Bandaríkjunum,
leggur á eftir eina hringingu og er
þá hringt í hann til baka og hann
fær valsón í Bandarikjunum þegar
hann svarar. Að því loknu getur
hann valið það númer sem hann
hyggst hringja í. Ekkert gjald er
tekið ef ekki er svarað í því núm-
eri, eða það er á tali.
Hægt að hringja hvert sem er
í heiminum
Að sögn Gary K. Meyer hjá Land-
mark Business Services, er hægt
að hringja hvert sem er í heiminum
með þessum hætti. Hann segir að
fyrirtækið taki engin gjöld fyrir
hækki lítillega á þriðja ársfjórð-
ungi.
Þessar þróunar hefur raunar
þegar gætt því ávöxtunarkrafa
húsbréfa á Verðbréfaþingi var
5,6% um miðjan júlí eða 20 punkt-
um hærri en að meðaltali í júní,
að því er fram kemur í Hagvísum
Þjóðhagsstofnunar frá 23. júlí.
Varðandi þróun vaxta á óverð-
tryggðum bréfum er á það bent í
skýrslu VÍB að verðbólga á síðari
hluta ársins 1996 eigi að verða
mjög lítil og minni en á fyrri hluta
þess. Engu að síður sé reiknað
með nokkurri hækkun vaxta af
óverðtryggðum skuldabréfum og
víxlum undir haustið. í senn komi
þar til væntingar um heldur meiri
verðbólgu í upphafi ársins 1997
vegna samninga á vinnumarkaði
frá 1976. Hægt yrði að raða
þessum fjölda ferna átta sinn-
um hringinn í kringum hring-
veginn og ef þeim yrði raðað
upp í einfalda röð næðu þær
upp í 10.700 kílómetra hæð,
þessa þjónustu, önnur en þau síma-
gjöld sem gefin eru upp. Ekki sé
krafist neins mánaðargjalds. Hins
vegar sé lágmarksgjald á mánuði 5
dollarar eða rúmar 330 krónur, en
það falli niður sé hringt fyrir hærri
upphæð á mánuði.
Hann segir að ekki sé heldur
lagður virðisaukaskattur á þessi
símtöl og geti það oft á tíðum haft
í för með sér umtalsverðan sparn-
að. Þá sé ekki aðeins hægt að
hringja með þessum hætti heldur
og almenn áhrif aukinnar eftir-
spurnar á seinni hluta þessa árs.
Spáð áframhaldandi hækkun
hlutabréfa
VÍB hefur einnig reynt að spá
fyrir um þróun á hlutabréfamark-
aði og gerir ráð fyrir að verð á
skráðum hlutabréfum haldi áfram
að hækka í sumar, e.t.v. um 6%
eða þar um bil. „Ástæðurnar eru
ágætar horfur í rekstri fyrirtækj-
anna og væntingar um hagnað á
árinu 1996 sem jafnvel er hærri í
mörgum tilvikum, en reiknað hafði
verið með. Um miðbik ársfjórð-
ungsins, frá og með ágústbyijun,
taka að berast milliuppgjör skráðra
fyrirtækja og er þess að vænta að
þau glæði viðskipti enn nokkru
lífi.“
eða nánast sem samsvarar
þvermáli jarðar.
A myndinni má sjá þá Gunn-
ar Orrason, verkstjóra, og
Hannes Sigurgeirsson með
umrædda Trópífernu.
geti fyrirtæki tengt bréfsíma við
endurhringingarþjónustuna.
Að sögn Meyer hefur ekkert ís-
lenskt fyrirtæki enn nýtt sér þjón-
ustu fyrirtækisins, en nokkur hafi
hins vegar gefið til kynna að þau
hyggist gera það. Hann segir að
markaðssetning sé hins vegar mjög
nýlega hafin, og hafi fram til þessa
einskorðast við að senda fyrirtækj-
um tölvupóst. Hins vegar sé fyrir-
tækið að íhuga að auglýsa þjónustu
sína hér á landi.
Bandarískt fyrirtæki býður íslenskum fyrirtækjum
upp á endurhringingarþjónustu
Odýrara en hjá P&S ef hnngt
er til landa utan Evrópu
Hvað kostar
Endur-
hringinga-
fyrirtækið
frá íslandi?^ A f POSTUR OG SiMl \ | Dagtaxti Næturtaxti LANDMARK TaxtiLBS
til Danmerkur 51,00 kr. 38,00 kr. 55,03 kr.
til Englands 51,00 kr. 38,00 kr. 47,60 kr.
til Þýskalands 58,00 kr. 43,50 kr. 54,00 kr.
til Frakklands 61,00 kr. 45,50 kr. 55,60 kr.
til Bandaríkjanna 81,00 kr. 60,50 kr. 42,07 kr.
til Rússlands Æ 98,00 kr. 73,50 kr. 86,50 kr.
til Ástralíu V 150,00 kr. 112,50 kr. 64,90 kr.
til Venesúela 150,00 kr. 112,50 kr. 66,20 kr.
* Næturtaxti P&S gildir alla daga frá kl. 23 til 08. * * Gengi dollars 66,30 kr. við útreikning.