Morgunblaðið - 11.05.1997, Page 6

6 SUNNUDAGUR 11. MAÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Nær Prodi
að halda sátt
uni undir
Ólífutrénu?
«ipBAKSVID
Stjóm Romanos Prodis hefur nú veríð við
völd í eitt ár á Ítalíu, en eigi hún að halda
velli út annað ár þarf forsætisráðherrann
að sætta stríðandi öfl í eigin herbúðum.
Einar Logi Vignisson á Ítalíu skrífar, að
þótt stjómin virðist veikari nú en í upp-
hafi skuli menn varast að afskrífa Prodi.
Reuter
STJÓRN Romanos Prodis hefur um þessar mundir setið í ár
og er því komin fram yfir meðalaldur ríkisstjórna á Italíu eft-
ir stríð. Fréttaskýrendur eru hins vegar ýmsir farnir að efast
um að stjórnin nái að verða tveggja ára.
RÍKISSTJÓRN Ólífu-
bandalagsins á Ítalíu
undir stjórn Romanos
Prodis fagnar ársaf-
mæli sínu nú um miðjan maímán-
uð. Það þykir býsna hár aldur
syðra þar sem meðalaldur ríkis-
stjórna frá því að lýðveldið var
stofnað í lok heimsstyijaldarinn-
ar síðari er réttir tíu mánuðir og
engin stjórn hefur setið lengur
en þrjú ár. Mikil bjartsýni ríkti
hjá stjórnarflokkunum til að
byija með og stór orð látin falla
um að loks myndi ríkisstjórn á
Ítalíu sitja út heilt kjörtímabil.
En undanfarið hefur málefnaá-
greiningur komið upp á yfirborð-
ið sem ýmsir telja að verði til
þess að stjórnin nái ekki tveggja
ára aldri.
Smávægileg upphlaup eða
verulegur ágreiningur?
Það er ekki alltaf auðvelt að
botna í hinum blóðheitu ítölsku
stjórnmálum og fréttaskýrendur,
sem hafa verið að velta
fyrir sér árangri fyrsta
árs stjómar Prodis og
framtíðarhorfum
hennar, eru afar ósam-
mála um hver þróunin
verði. ítalska hægri-
pressan segir aðeins tímaspurs-
mál hvenær Prodi missi tökin á
þeim flokkum sem standa að
Ólífubandalaginu á meðan
vinstri- og miðjupressan telur
stjórnina nokkuð trausta og upp-
hlaupin undanfarið smávægileg,
nánast bara sýndarmennsku.
Þessi upphlaup endurspegla þó
málefnaágreining sem verður að
teljast verulegur og erlendir fjöl-
miðlar margir hveijir álíta að
hljóti að sprengja stjórnina fyrr
en síðar. Breska tímaritið The
Economist birti t.d. nýverið út-
tekt þar sem framtíðarhorfur
stjórnar Prodis voru ekki taldar
góðar þótt aldrei mætti afskrifa
hinn klóka forsætisráðherra.
Kosningastefnan
kommúnistum ekki að skapi
Ríkisstjórn Prodis var mynduð
eftir kosningar í apríl á síðasta
ári þar sem flestir vinstriflokk-
arnir ásamt nokkrum miðjuflokk-
um höfðu lýst því yfir fyrirfram
að þeir myndu starfa saman að
kosningum í bandalagi sem kennt
væri við ólífutréð. Ríkisstjórn
hægriflokka þar sem Forza Ital-
ia, flokkur Silvios Berlusconis,
og Alleanza Nazionale, flokkur
Gianfrancos Finis, voru stærstu
flokkarnir, hafði bakað sér
gríðarlegar óvinsældir vegna
fjölda spillingarmála en ljóst var
að einungis „sameiginlegt fram-
boð“ gæti orðið til þess að þeir
kæmust til valda. Romano Prodi,
háskólaprófessor í hagfræði og
fyrrum forstjóri ríkisfyrirtækis-
ins X, var fenginn til
að veita bandalaginu
forystu en hann stóð
utan flokka. í kosn-
ingabaráttunni lofaði
Prodi að minnka at-
vinnuleysi, ganga í
Efnahags- og myntbandalag
Evrópu (EMU), gera gagngerar
breytingar á úreltu kosninga-
kerfi, endurbæta velferðarkerfið
og einkavæða ríkisfyrirtæki en
óvíða er ríkið eins umsvifamikið
í atvinnurekstri og á Ítalíu. Hann
játaði að segja mætti þessa
stefnu nokkuð hægrisinnaða en
hann myndi fylgja „vinstri sam-
visku“ og forðast öfgar andstæð-
inga sinna. Eini flokkurinn sem
virkilega andmælti þessum stefn-
umiðum var kommúnistaflokkur-
inn, PRC (Partito della rifondazi-
one comunista), og draumur Pro-
dis var að þurfa ekki að vinna
með honum. En kosningaúrslitin
neyddu hann til þess að leita á
náðir leiðtoga kommúnista,
Faustos Bertinottis, um að styða
stjórnina. Það eina sem þeir virt-
ust eiga sameiginlegt var andúð
á hægriflokkunum. Bertinotti
hefur haldið áfram að andmæla
ofangreindum stefnumiðum allt
fyrsta ár stjórnarinnar en Prodi
hefur tekist að halda honum á
mottunni að mestu. í bæjar-
stjórnarkosningum sem haldnar
voru nýverið víða á Ítalíu kom
aftur í ljós hve mikilvægur stuðn-
ingur kommúnista er, fylgis-
sveifla var til hægrimanna og
víðast hvar væri Ólífubandalagið
úti í kuldanum án stuðnings
kommúnista.
Nokkur árangur í
efnahagsmálum
Prodi er annálaður fyrir
diplómatíska hæfileika sína og
hefur tekist að halda friðinn milli
átakapólanna innan stjórnarinn-
ar, Bertinottis og Massimos
D’Alema, leiðtoga stærsta
flokksins innan Ólífubandalags-
ins, PDS (Partito democratico
della sinistra). Allnokkur árang-
ur hefur náðst í efnahagsmálum
þar sem fjármálaráðherrann,
Carlo Azeglio Ciampi, hefur náð
að knýja fram aðgerðir sem hafa
leitt til þess að verðbólga hefur
fallið úr 4,5% í 1,8 prósent á einu
ári og vextir lækkað. Eins hefur
stjórnin hafið endurskipulagn-
ingu stjórnkerfisins með sparnað
að markmiði, dregið hefur verið
úr kostnaði við heilsu-
gæslu (þótt deilt sé um
hvort þar sé um að
ræða sparnað eða
minnkun á þjónustu)
og aragrúi ríkisfyrir-
tækja, sem enginn
vissi hvaða tilgangi þjónuðu, hef-
ur verið aflagður.
Tveggja flokka kerfi?
Einkavæðing ríkisfyrirtækja
er þó ekki hafín og þar er við
ramman reip að draga enda ótt-
ast margir að það leiði til aukins
atvinnuleysis sem þó er ærið fyr-
ir, eða 11,8%. Bertinotti má ekki
einu sinni heyra minnst á breyt-
ingar á velferðarkerfinu, sérstak-
lega hvað varðar lífeyrismál, en
það sem mestum hávaða kann
að valda eru fyrirhugaðar breyt-
ingar á kosningakerfinu. Þing-
nefnd (kölluð bicamerale) undir
forsæti Massimos D’Alema hefur
verið sett á stofn til að koma
með breytingartillögur við stjórn-
arskrána frá 1948. Flestir Italir
eru orðnir dauðþreyttir á veldi
smáflokka í landinu og breyting-
arnar miða að því að koma á
meirihlutaræði en eins og staðan
er í dag er fjöldi þingmanna fjarri
því að endurspegla hlutfallsúrslit.
Draumur D’Alema er að koma á
tveggja flokka kerfi og hann
nýtur stuðnings Berlusconis í
þeim efnum, enda gerir hann ráð
fyrir að verða leiðtogi hægri-
blokkarinnar. Smáflokkarnir sem
styðja Ólífubandalagið vita að
nái tillögur D’Alema fram að
ganga heyra þeir sögunni til og
beijast hart gegn þeim. Berlusc-
oni hefur biðlað til D’Alema og
boðist til að ganga til samstarfs
við hann um að koma breyting-
unum í gegn geri Bertinotti og
aðrir smáflokkaforingjar upp-
reisn. Berlusconi vill að þeir
myndi stjórn saman, tryggi að
Ítalía komist í EMU, breyti kosn-
ingakerfinu og boði síðan til
kosninga þar sem þeir tveir keppi
um hver fari með stjórnar-
taumana.
Rífast en seinþreyttir
til skilnaðar
Kjósendur PDS og mestalls
Ólífubandalagsins myndu þó
varla samþykkja samkrull með
Berlusconi. Bæjarstjórnarkosn-
ingarnar nýverið, þar sem komm-
únistar styrktust, hafa verið túlk-
aðar sem skilaboð til stjórnarinn-
ar um að færast ekki um of til
hægri.
Þrátt fyrir að erfitt sé að skil-
greina hægri og vinstri í ítölskum
stjórnmálum kraumar undir niðri
djúp andúð milli vængjanna;
hvergi í Evrópu hafa kommúnist-
ar og fasistar verið jafn áhrifa-
miklir eftir stríð og öfgarnar
hafa litað alla umræðu. Kosn-
ingakerfisbreytingarnar eru þó
framtíðarmál eins og stendur,
efnahagsmáiin eru algerlega í
forgrunni.
Nái Prodi að koma í gegn ein-
hveijum sparnaði í velferðarkerf-
inu, auka tekjur með sölu á ein-
hveijum ríkisfyrirtækjum og ná
að hrinda nýsköpun í gang á
Suður-Ítalíu (þar sem atvinnu-
leysi er víða um 30%) ætti Iíf
stjórnar hans að vera tryggt
a.m.k. um stundarsakir. Stuðn-
ingur við inngöngu í
EMU er almennur og
það gerir Bertinotti sér
ljóst og kann því að
kyngja því. Kommún-
istar vita fullvel að
sprengi þeir stjórnina
verða þeir fullkomlega áhrifa-
lausir. D’Alema álítur sig sjálf-
kjörinn arftaka Prodis en þangað
til þingnefnd hans nær að koma
fram með tillögur sem eiga
möguleika á meirihlutafylgi er
hann bundinn í báða skó. Sagt
er að gamli refurinn Prodi hafi
náð að tengja með hjónabandi
aðila sem rífast endalaust en séu
seinþreyttir til skilnaðar sem
góðum kaþólikkum sæmir. Hag-
fræðingurinn hægfara kann því
að lifa af allan hamaganginn eft-
ir allt saman.
Heldur hag-
fræðingurinn
hægfara
velli?
Fylgir hægri-
stefnu með
vinstri sam-
visku
Skák & mát!
0 tlníx tdlva
andi?
Vissir þú bú Dimtnli!
sem biónBr m fleiri