Morgunblaðið - 11.05.1997, Blaðsíða 14

14 SUNNUDAGUR 11. MAÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
Unga fólkið
hafnar
sveitalífinu
Nýjar tölur sýna að bændum og landbúnað-
arverkamönnum fækkar ört á Spáni. Verra
þykir þó að unga fólkið lítur á það sem al-
gjört neyðarúrræði að búa og starfa í sveit-
inni. Ásgeir Sverrísson, fréttaritari Morg-
unblaðsins á Spáni, segir frá erfíðleikunum
í spænskum landbúnaði.
ENDURNÝJUN í spænsk-
um landbónaði er lítil
sem engin og þeim fer
stöðugt fækkandi sem
hafa lifibrauð sitt af því að nýta
landið. Nú er svo komið að innan
við milljón manna á Spáni starfar
við landbúnað og mun fækkunin
í sveitunum hafa víðtæk félagsleg
áhrif ef fram fer sem horfír. Skýr-
ingin er kunnugleg; unga fólkið
lítur á það sem algjört neyðarúr-
ræði að búa og starfa í sveitinni.
Samkvæmt skýrslum spænska
landbúnaðarráðuneytis-
ins starfaði innan við
ein milljón manna við
landbúnað á Spáni árið
1996. Þetta er í fyrsta
skipti í sögu nútíma
landbúnaðar á Spáni
sem þessi fjöldi fer niður fyrir
milljónina. Alls störfuðu 979.000
manns í þessum geira atvinnulífs-
ins í fyrra og voru 691.000 þeirra
sjálfstæðir bændur en landbúnað-
arverkamenn 288.000 talsins. Al-
mennt er talið að þessar tölur
gefi ekki fyllilega rétta mynd af
ástandinu og að sjálfstæðir bænd-
ur, sem eingöngu lifí af landinu,
séu í raun færri.
Skýrslur leiða í ljós að mjög
hefur hallað undan fæti í spænsk-
Endurnýjun í
spænskum
landbúnaði er
lítil sem engln
um landbúnaði á síðustu tuttugu
árum eða svo. Árið 1980 störfuðu
20% vinnuaflsins á Spáni við land-
búnað en nú hafa innan við 8%
vinnandi manna í landinu fram-
færi sitt af slíkum störfum. Því
er spáð að þróunin verði áfram
þessi á næstu árum og einungis
4-5% vinnandi mannafla í landinu
muni í nánustu framtíð starfa við
landbúnað þótt raunar sé hugsan-
legt að annars konar störfum í
sveitum Spánar muni fjölga.
Spánn sker sig nokkuð úr öðrum
löndum Suður-Evrópu í
þessu tilliti. Þannig
starfa um 20% vinnu-
aflsins í Grikklandi við
landbúnað og um 14% í
________ nágrannaríkinu Portúg-
al. Hlutföllin eru önnur
í norðri; 1,5% í Bretlandi og um
4% í Frakklandi.
Landbúnaðinum hafnað
Fækkun starfa í landbúnaði og
kvikfjárrækt þarf ekki nauðsyn-
lega að vera til marks um að
kreppa ríki í þessum greinum.
Þannig hefur fækkun starfa víða
haldist í hendur við aukna sam-
keppnisfæmi, samkvæmt lögmál-
um hins frjálsa markaðar. Það sem
mestum áhyggjum veldur er á hinn
CANNES
FILM
FESTIVAL
OPNUNARMYND
-< CANNES 1996
Ridicule
HÁSKÓLABÍÓ - GOTT BÍÓ
ERLENT
>
SPÆNSKUR smali með kindur á beit. Kreppa er nú í spænskum landbúnaði.
bóginn sú staðreynd að lítil sem
engin endumýjun á sér stað í þess-
um greinum. Unga fólkið á Spáni
hefur snúið baki við landbúnaðin-
um. Eldra fólkið hættir að vinna
en yngstu aldurshópamir, fólk inn-
an við tvítugt, hafnar þeirri fram-
tíð sem bíður þess við störf í sveit-
unum.
Yngra fólk í sveitum Spánar
starfar yfírleitt við hlið foreldra
sinna sökum þess að því hefur
ekki tekist að fá vinnu annars
staðar. Vissulega em dæmin um
hið gagnstæða fjölmörg en al-
mennt og yfírleitt gildir það um
unga fólkið á landsbyggðinni að
það hefur ekki fengið tækifæri til
að starfa í þéttbýlinu.
Yngsti aldurshópurinn
er ekki með
og áður nú á tímum vestrænnar
fjöldamenningar. Þessi störf em
aukinheldur mjög bindandi og í
litlu samræmi við hraða og fjöl-
breytni nútímans. Þetta á ekki síst
við um kvikfjárræktina. „Mér
fínnst ég alltaf vera aulinn í hópn-
um þegar ég sé hina krakkana
skemmta sér en ég þarf að fara
heim til að smala,“ segir ungur
sveitamaður í samtali við dagblað-
ið E1 País. Horfumar hjá þeim sem
starfa við hefðbundinn landbúnað
em á hinn bóginn öllu skárri þar
sem bindingin er eink- ----------
um bundin við upp-
skeratímann.
í öðru lagi er fjarska
dýrt að hefja sjálfstæð-
an atvinnurekstur í
sveitum Spánar. Ekki
Dýrt að hefja
sjálfstæðan
atvinnurekst-
ur í sveitunum
Raunar sýna opinberar tölur frá
áranum 1980-1994 að meðalaldur
þeirra sem starfa við landbúnað
og kvikfjárrækt hefur heldur farið
lækkandi. Þessar tölur era á hinn
bóginn villandi. Fólki í elsta ald-
urshópnum, yfír 65 ára, hefur
fækkað og er nú um 3,3% vinnu-
aflsins í stað 4,6% árið 1980. Fólki
á aldrinum 40-64 ára hefur einn-
ig fækkað nokkuð. Fjölgun upp á
rúm átta prósentustig hefur orðið
í aldurshópnum 20-39 ára. Hins
vegar hefur u.ngu fólki á aldrinum
16-19 ára fækkað mjög á þessum
14 áram og era nú innan við 4%
prósent þeirra sem starfa í sveit-
inni á þessum aldri. Þetta era þær
tölur sem mestum áhyggjum
valda. Ungmennin era einfaldlega
ekki með á þessu sviði þjóðlífsins.
Þessi þróun á sér sínar skýring-
ar. í fyrsta lagi hafa þessi störf
einfaldlega ekki sama aðdráttarafl
dugir annað en að ráða yfir 10-15
milljónum króna, hið minnsta,
ætli menn að hasla sér völl á þessu
sviði. Hér er um mikla fjármuni
að ræða. Margfalda má þessa
tölu með minnst tveimur til að fá
fram samanburði við verðlag á
íslandi.
Ýmsir hafa lagt orð í belg í
þessu samhengi og margar hug-
myndir hafa komið fram til að
greiða götu hinna yngri í spænsk-
um landbúnaði. Þær varða m.a.
úthlutun og sölu jarðnæðis til
handa hinum yngri þegar eigendur
hafa sest í helgan stein. Það sem
gert hefur verið til að greiða fyrir
endumýjun hefur hins vegar
reynst ófullnægjandi fram til
þessa.
Árangurslitlar
aðgerðir
hafa stjómvöld á Spáni kynnt með
reglulegu millibili áætlanir sem
miðað hafa að því að tiyggja end-
umýjun í greininni. Allar eiga að-
gerðir þessar það sameiginlegt að
hafa í besta falli skilað takmörkuð-
um árangri. Þrátt fyrir þá áherslu
sem lögð hefur verið á að greiða
götu hinna yngri á síðustu fímm
áram hefur fjöldi ungmenna í
greininni ekki farið yfír 20.000
og flest þeirra starfa með foreldr-
um sínum.
Erfíðleikamir felast ekki ein-
-------- vörðungu í að komast
yfír landskika og fjár-
magna tækjakaup. Hin-
ir eldri era einnig tregir
til að draga sig í hlé.
Frá árinu 1992 hafa
stjómvöld reynt að
Vandinn er ekki nýr og óþekkt-
ur; allt frá sjöunda áratugnum
STEINAR WAAGE
SKOVERSLUN
lunm s. 568 9212
Kringli
Kjörið í línudansinn
Teguncl: 13141
Verð: 5.995,-
Stærðir: 41-46
Tegund: 33020
Verð: 5.995,
Stærðir: 36-46
PÓSTSENDUM SAMDÆGURS 5% STAÐGREIÐSLUAFSLÁTTUR
greiða með ýmsum hætti fyrir því
að eldri bændur og kvikfjárrækt-
endur geti sest í helgan stein með
viðunandi hætti og þar með skap-
að hinum yngri tækifæri til at-
vinnu á þessu sviði. Árangurinn
hefur reynst dapurlegur; einungis
2.600 bændur eldri en 60 ára hafa
nýtt sér þennan möguleika á síð-
ustu fjóram áram.
„Gráen ferðamennska“
til bjargar?
Nú horfa menn einkum vonar-
augum til þess að á næstu áram
muni öðram störfum en þeim sem
falla undir hefðbundinn landbúnað
fjölga í sveitum Spánar. Nokkrar
vonir era bundnar við að svonefnd
„græn ferðamannaþjónusta" muni
geta af sér störf sem höfði til
ungs fólks hér í landi.
Möguleikarnir á þessu sviði era
án nokkurs vafa veralegir. Þegar
er farið að örla á slíkri „grænni
ferðamennsku“ á Suður-Spáni og
vísast er svo víðar í landinu. 1
Andalúsíu á Suður-Spáni ber nú
nokkuð á því að menn reyni að
stækka markhópa með því að
höfða sérstaklega til þeirra sem
áhuga hafa á náttúraskoðunar-
og menningarferðum og gerst
hafa fráhverfír baðstrandalífí á
alþjóðlegum ferðamannastöðum.
Múlbundin í borgunum
Eftir stendur þó að unga fólkið
hefur snúið baki við sveitinni og
lífinu í dreifbýlinu. Þessa sjást
glögg merki í sveitaþorpum Anda-
lúsíu, „hvítu þorpunum" svo-
nefndu sem skáld og listamenn
hafa lofað í gegnum tíðina sökum
þeirrar kyrrðar og fegurðar sem
þar ríkir. Sums staðar hefur íbúun-
um fækkað um allt að helming á
undanfömum áratugum og víða
sést einvörðungu eldra fólk á göt-
unum. Yngra fólkið hefur sest að
í borgunum en heimsækir ættingja
sína í sveitinni þegar frí gefst frá
bindandi og krefjandi störfum í
þéttbýlinu.