Morgunblaðið - 25.05.1997, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 25. MAÍ 1997 B 17

EFTIR að fjölskyldan hafði skoðað hrífandi klettaborgina fékk
hún far til baka með uxakerru.
HIRÐINGJARNIR sem bjuggu í þessu tjaidi í eyðimörkinni buðu
fjölskyldunni upp á te og kamelmjólk.
NOUAKCHOTT
MARITANIA
SENEGAL
jg^Si'JUifjðrbur

Mopti
i •Bandigara
IVI A L I V 200 km ;Sv
GUINEA
BAMAKO
V

•'b
FILABEINS-
STRÖNDIN
B U R K I N A
(—~~X'X
\ 1 *
t I
* > C(
GHANA(
'
AF GÓÐRAR-
VONARHÖFÐA ( 13.
Á TRÖLLASKAGA áfangi
ur þegar við komumst að því
hversvegna túristar færu ekki um
þessi svæði. Vegslóðinn var horf-
inn en í stað hans voru komin
gljúfur og þverhníptar klappir all-
settar stórum björgum líkt og þurs
hefðu dreift þeim þar og mælt svo
fyrir að þar færi enginn um nema
fuglinn fljúgandi. Heilbrigð skyn-
semi sagði okkur að snúa við. Við
hlýddum ekki. Suburbaninn hafði
farið hingað til það sem lagt hafði
verið íyrir hann og svo skyldi
einnig vera nú. Hvað voru nokkr-
ar dældir í viðbót á ferðalúnu
boddíinu? Við þokuðumst áfram,
oftast með tvö hjól á lofti á meðan
umhverfið fór óblíðum höndum um
farartækið okkar sem hentist til og
frá svo að nokkrum sinnum lá við
að það hafnaði á toppnum í stað
hjólanna. Síðasta brekkan að þorp-
inu reyndist okkur skeinuhætt.
Þegar bfllinn hentist niður af einu
bjarginu heyrðist grunsamlegt
hljóð undan honum og hann lagð-
ist ískyggilega á aðra hliðina; við
höktum inn í þorpið með þrjú blöð
brotinn í vinstri afturfjöðrum, þar
á meðal augablaðið!
Einstakt fólk
Við komum bflnum fyrir á
skuggsælum stað og ákváðum að
gleyma honum í einn sólarhring.
Við snæddum hádegisverð í boði
þorpshöfðingjans og skoðuðum
síðan þorpið. Lítil börn með út-
þanda maga fylgdu okkur hvert
fótmál í von um sælgæti; sem þau
og fengu. Við skoðuðum handverk
Dogonana, en þeir eru frægir fyr-
ir grímur sínar, en í þeim taka sál-
ir forfeðra þeirra sér bólfestu. Við
gáfum öldungum þorpsins kóla-
hnetur minnug setningar úr bók
eftir Achebe „sá sem kemur með
kólahnetur færir okkur lífið“. Öld-
ungamir sýndu þakklæti sitt í því
að leyfa okkur að mynda sig. Þeg-
ar sól var komin úr hádegisstað
var kominn tími til að halda að
næsta þorpi þar sem gista átti um
nóttina. Þangað voru um tíu kíló-
metrar er lagðir voru að baki fót-
gangandi og á hestakerru. Leiðin
var þung á fótinn í hitanum þar
sem við þurftum að klífa allt að því
ófæra gilskominga, en við kynnt-
umst hinni sérstæðu akuryrkju
Dogonana á leiðinni. Þó að landið
sé skrælþurrt er nóg af vatni í
gljúfrunum. Þetta heldur lífi í fólk-
inu. Dogonamir bera ýmist vatnið
í skjólum og hella því yfir akrana,
eða þeir bera moldina af sléttun-
um ofan í gljúfrin! Þessir búskap-
arhættir eru ekki teknir út með
sældinni, en svona hefur þessi ætt-
bálkur dregið fram lífið síðan á 14.
öld að þeir settust að í fjöllunum á
flótta undan innrás íslams.
Þeir byggðu hús sín utan í klett-
unum og vörðust öllum utanað-
komandi áhrifum með kjafti og
klóm. Flestir þeirra aðhyllast enn
trúarbrögð forfeðranna og fáir af
ættflokknum játa íslamska trú.
Eftir um 5 kílómetra göngu kom-
um við að þorpi þar sem við feng-
um hestakerru til að flytja okkur
síðasta spölinn að endastöðinni, en
þangað komum við um sólsetur. í
þessu þorpi dvöldum við í góðu yf-
iriæti um nóttina og átum kvöld-
verð í boði þorpsbúanna, sem sam-
an stóð af því sem þeir rækta. Á
matseðlinum var korn ýmiskonar,
maís, laukur og heimabruggað öl.
Dogonlaukurinn er frægur um alla
Vestur-Afríku og ekki óþekktur á
borðum franskra sælkera. Það var
búið um okkur í miðju þorpinu þar
sem við sváfum undir berum himni
í tunglskinsbjartri nóttinni. Þorpið
stóð við rætur þverhnípts kletta-
veggs, en fyrir ofan okkur höfðu
forfeður þorpsbúanna höggvið hí-
býli sín í klettana.
Eftir að hafa snætt morgunverð
og drukkið mintute morguninn eft-
ir klifum við klettana með Alí og
skoðuðum hið forna þorp. Þó að
nokkuð sé um liðið síðan Dogon-
arnir færðu sig niður úr klettun-
um er engu líkara en að fólk búi
þar enn, svo heilleg eru húsin.
Hauskúpur skrýddu hellisveggi
töframannsins og kletturinn um-
hverfis hellismunnann var enn lit-
aður blóði gamalla fórna frá þeim
tíma er guðirnir voru kallaðir til
verndar gegn árásum mú-
hameðstrúarmanna úr norðri.
Erfitt hefur verið fyrir lofthrætt
fólk að búa á þessum stað þar sem
kæruleysilega stigið skref gat þýtt
hrap til dauða. Auðvelt var að sjá
hversvegna Dogonunum tókst að
verjast árásum annara ættflokka
því ómögulegt hefur verið að
sækja að þessum þorpum. Eftir að
hafa gleypt í okkur fegurð um-
hverfisins og sögu ættbálksins
undir leiðsögns Alís lögðum við af
stað til baka; í þetta sinn á uxa-
kei-ru. í minningarsarpinn hafði
bætst enn einn kaflinn um fagurt
land og einstætt fólk en framund-
an lágu hversdagslegri hlutir, svo
sem fjaðrabrotinn Suburban.
Við vorum með vara augablað
meðferðis og náðum að koma því
undir bflinn um kvöldið, ásamt
tveimur heilum fjaðrablöðum.
Þannig útbúin lögðum við til baka
yfir grjótslóðina eftir tveggja nátta
dvöl í Dogonlandi. Bfllinn var nú
aðeins þyngri þai' sem við vorum
með konu og barn þorpshöfðingj-
ans með okkur, en barnið þurfti til
læknis. Gæfan var okkur hliðholl í
þetta skiptið; fjaðrirnar héldu og
við komum um hádegi til bæjarins
Mopti þar sem við hófum leit að
blöðum í fjaðrimar.
Mopti- Nara
Mopti er hafnarborg sem stend-
ur á bökkum Nigerfljótsins. Þar er
margt að sjá; iðandi mannlíf, stór
markaður og stórfengleg moska.
Við höfðum uppi á verkstæði þar
sem við gátum fengið bjargað aft-
urfjöðrunum á bflnum. Fyrir rest
fengum við eitt blað, úr Toyota
Landcruiser, sem stungið var í
fjaðrabúntið slasaða. Bfllinn hall-
aði samt ennþá ískyggilega á
vinstri hliðina, en við því var ekk-
ert að gera. Eftir að krakkarnir
höfðu fengið sér sundsprett í fljót-
inu héldum við, á skökkum bílnum,
í vesturátt mót lækkandi sól. Héð-
an í frá yrði ekki um neina útúr-
dúra að ræða heldur tekin stysta
leið til Siglufjarðar. Við beygðum
út af veginum þegar okkur fannst
við komin nægilega langt frá
Mopti og tjölduðum fyrir nóttina.
Við sólarupprás, næsta dag vor-
um við komin af stað í átt til höf-
uðborgarinnar Bamako. Ferðin
sóttist okkur vel á góðum vegi og
vorum við komin til Bamako
seinnipart dags. Þar birgðum við
okkur upp af diseloh'u og keyptum
eitthvað af vistum. Okkur leist
ekki á að leita að gististað í borg-
inni heldur ákváðum að halda
áfram í átt til Máritaníu. Við
freistuðumst samt til að fá okkur í
gogginn á einu af götuveitingahús-
um borgarinnar, en það hefðum
við betur látið ógert. Það var kom-
ið myrkur er við lögðum borgina
að baki og stefndum í norður í átt
að landamærabænum Nara. Eftir
um klukkutíma akstur römbuðum
við fram á vegavinnuflokk og feng-
um að tjalda hjá þeim um nóttina.
Verkstjórinn var kínverskur og
var hann allur á hjólum í kringum
okkur. Við vorum fegin að fá að
nota salernin hjá honum því að nú
voru sýklamir frá götuveitinga-
staðnum í Bamako farnir að herja
með offorsi á innyfli okkar, sem þó
voni orðin ýmsu vön.
Við kvöddum hin greiðvikna
Kínverja í býtið næsta morgun og
héldum til landamærabæjarins
Nara. Vegurinn var nú orðin
slæmur, en það sem verra var að
Rannveig var aftur komin með
malaríu. Við komum til Nara
seinni part dags og ég gekk frá
formsatriðum við landamæraverði
á meðan Bima hafði uppi á lækni
fyrir Rannveigu. Sá lét okkur hafa
eitthvað af lyfjum í viðbót við það
sem við vomm með. Hann sagði að
Rannveig þyrfti að hvflast til
morguns, en þá væri í lagi fyrir
okkur að halda áfram.
Hjá vondu fólki
Það eru um 50 km frá Nara til
landamærabæjarins Adel Bagrou
sem er Máritaníu megin. Okkur
hafði verið ráðlagt að taka leið-
sögumann með okkur yfir vegna
þess að vegslóðarnir liggja í allar
áttir þarna í eyðimörkinni og mjög
auðvelt er að villast, en eftir að
hafa athugað framboðið af leið-
sögumönnum í bænum ákváðum
við að treysta frekar á Koden
GPSinn og Michelin kortið. Klukk-
an níu að morgni þann 24. október
snéri Suburbanin rykugum aftur-
endanum í Malí og renndi í átt að
Mauritaníu. Sandurinn var þéttur
í sér og okkur sóttist ferðin vel
undir leiðsögn Bimu sem sá um af-
lestur af kortinu og GPS tækinu.
Um hádegi vomm við komin til
Adel Bagi’ou og Mauritaníu. Hér
var viðmótið í liðinu annað en við
höfðum kynnst á ferð okkar um
Afríku. Þrautleiðinlegir embættis-
menn létu okkur bíða í þrjá
klukkutíma áður en þeim þóknað-
ist að líta á vegabréfin okkar, en á
meðan hópuðust þorpsbúar að
bflnum og höfðu í frammi mjög
óvingjarnlega tilburði, svo sem að
hrækja á bílinn og steyta hnefana
í átt til okkar. Hér vora menn
giæinilega ekki hrifnir af Vestur-
landabúum. Þetta var líkt þvi að
vera staddur í Bagdad í hámarki
Flóabardaga. Þess má geta að líkt
þessu var viðmót fólks er við
komumst í tæri við í öllum bæjum
Máritaníu þar til við komum til
höfuðborgarinnar.
Máritanía er land íslams. Þetta
sandflæmi( um 1 miljón ferkfló-
metrar) var áður frönsk nýlenda
en fékk sjálfstæði 1960. Það er
byggt fólki af arabískum upprana,
Máram, og blökkumönnum upp-
rannum frá Senegal. Máramir
ráða lögum og lofum í landinu og
kúga blökkumennina. Arabíska er
opinbert tungumál landsins og því
er stjómað samkvæmt íslömskum
lögum. Þrælahald var ekki
afnumið íyiT en á síðasta áratug í
Máritaníu og má segja að kyn-
þáttahatararnir í Suður-Afríku
hafi ekki komist með tærnar þar
sem kollegar þeirra í Máritaníu
vora með hælana þegar kom að
sóðaskap rasismans. Það vora
Márar sem gerðu okkur lífið leitt
í Adel Bagrou.
Við vorum fegin þegar við gát-
um yfirgefið bæinn og komist aft-
ur í öryggi eyðimerkurinnar. Enn-
þá var keyrt eftir GPSinnum og
sóttist okkur ferðin sæmilega. Við
sváfum í eyðimörkinni, víðsfjam
öllum mannabústöðum, þessa nótt.
Nú voram við loks laus við
moskítóflugumar og gátum sofið
óhrædd utan dyra. Við voram
samt ekki laus við fylgifiska
þeirra, malaríuna, því nú var
Andri orðinn veikur. Við vöknuð- -•
um við þrask um nóttina, en þar
voru nokkur kameldýr að gæða
sér á þyrnitrjám er uxu umhverf-
is náttstað okkar.
Morguninn eftir komumst við
norður á þjóðveginn er liggur
þvert yfir Máritaníu, frá höfuð-
borginni Nouakchott austur til
bæjarins Néma. Fyrstu 200 kfló-
metranna var vegurinn, er ber hið
kaldhæðnislega nafn „vegur von-
arinnar“, mjög góður en síðan fór
að syrta í álinn. Brátt komumst við
að því að Máritaníumenn hlytu að . ,
vera ákaflega bjartsýnir að eðlis-
fari því að við þurftum að keyra
utan vega um 150 km. þar að sand-
urinn var betri en malbikið. Þegar
tók að skyggja hætti altematorinn
að hlaða (leðjan frá Zaire var enn
að taka sinn toll) og ekki kom til
greina að keyra með ljósum. Aft-
ur gistum við í eyðimörkinni.
Rannveig var enn slöpp og Andri
orðinn ansi slæmur af malaríunni,
en við áttum von á að komast tií
höfuðborgarinnar næsta dag.
Aleg - Nouakchott
Við lögðum af stað til höfuðborg-
arinnar eldsnemma til að sleppa
sem mest við brennandi hitann því *■
að nú gátum við ekki notað loft-
kælinguna. Þegar leið að hádegi
var hitinn orðinn óbærilegur og
keyrðum við þá með opna glugg-
ana þó að rykið væri að kæfa okk-
ur. Lyfin vora farin að hafa áhrif
á krakkana sem vora byrjuð að ná
sér af malaríunni, en þau þoldu illa
hitann. Þegar við komum til bæj-
arins Aleg gaf bíllinn upp öndina,
ekki hægt að kreista eitt milli-
amper í viðbót úr tómum raf-
geymunum. Það var ekkert annað*-'
íýrir okkur að gera en að koma
geymunum í hleðslu og láta fyrir
berast í Aleg um nóttina. Við sváf-
um á gangstétt við aðalgötu bæj-
arins og áttum furðu friðsæla nótt,
miðað við aðstæður. Með nýhlaðna
geyma voram við komin til Nou-
akchott á hádegi þann 27. október.
Við fundum tjaldstæði við strönd-
ina og virtum fyrir okkur hafið.
Loks vorum við komin að Atlants-
hafinu sem við höfðum ekki séð
síðan við lögðum upp frá Höfða-
borg fyrir sex mánuðum. Við
ákváðum að vera flott á því og
leigja okkur bústað í stað þess að
tjalda. Við voram að niðurlotum
komin og veitti ekki af að slappa
af í Nouakchott í tvo daga.
Á tjaldstæðinu vora tveir mót-
orhjólagæjar sem vora á leið til
Evrópu. Ánnar var frá Suður-Af-
ríku og hafði verið eitt ár að þvæl-
ast norðurálfuna, en hinn var
franskur og var hann að koma frá
Fflabeinsströndinni. Þeir voru
búnir að bíða í eina viku í Nou-
akchott eftir bfl sem væri á leið til
Marokko. Það er um 1000 km leið
yfir eyðimörkina, þar sem hvorki
er vatn eða eldsneyti að hafa, áð-
ur en komið er til Vestur-Sahara
og þurftu þeir að ferðast í samfloti
við bfl sem gæti flutt fyrir þá bens-
ín og vatn. Þeir vora fegnir að sjá
okkur og bundumst við fastmælum
um að fylgjast að yfir eyðimörkina
er við hefðum safnað kröftum á ný.
Við sátum á ströndinni og virtum
fyrir okkur voldugt Atlandshafið.
Okkur fannst við næstum komin
heim. Einn farartálma þurftum við
þó að yfirstíga áður en við gætum
hrósað sigri og það var sjálf Sa-
haraeyðimörkin. Við gengum ekki
að því graflandi að það yrði neinn
hægðarleikur. Margir Afríkuleið-
angrarnir höfðu rannið út í sand-
inn, í orðsins fyllstu merkingu,
Vestur-Sahara. Um það bára bfl-
hræ er lágu hálf grafin á milli
sandhólanna þögult vitni. En lykt-
in af hafinu gaf okkur aukið sjálfs-
traust og í fyrsta sinn á 6 mánuð-
um vorum við viss að við myndum
hafa það alla leið norður á Trölla-
skagann.