Morgunblaðið - 25.05.1997, Blaðsíða 2

2 B SUNNUDAGUR 25. MAÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FISKELDI Eyjafjarðar var
stofnað á Hjalteyri við
Eyjafjörð hinn 28. maí ár-
ið 1987 og fagnar því 10 ára
afmæli um þessar mundir.
Fyrirtækið er almenningshlutafé-
lag með tæplega 80 hluthafa, ein-
staklinga, sveitarfélög, fyrirtæki
og opinberar stofnanir. Fyrirtæk-
ið leggur megináherslu á eldi
lúðu.
Fyrirtækið hefur aldrei tekið
peningalán og fi-á upphafi verið
rekið fyrir hlutafé og rannsóknar-
stjrrki. Hluthafar, sem að stórum
hluta koma úr sjávarútvegsgeiran-
um, hafa sýnt starfi þess skilning
og mikla þolinmæði, að sögn Ólafs
Halldórssonar, framkvæmda-
stjóra. „Við lögðum það alla tíð
upp að þátttaka í fyrirtækinu væri
áhættusöm en ef vel gengi væru
tekjumöguleikarnir miklir. Vegna
áhættunnar lögðum við áherslu á
að hlutafé dreifðist á sem flesta
hluthafa."
Fiskeldi Eyjafjarðar rekur
þrjár tilraunastöðvar fyrir lúðu-
eldi. Á Hjalteyri er seiðaeldisstöð
þar sem verið er að þróa aðferðir
við framleiðslu lúðuseiða. Á Dalvík
er fyrirtækið með eldisstöð, þar
sem ljós er notað til þess að
stjóma hrygningu villtrar lúðu,
sem leitt hefur til stöðugrar seiða-
framleiðslu. í Þorlákshöfn á fyrir-
tækið strandeldisstöð. Frá hita-
veitu Þorlákshafnar fær fyrirtæk-
ið heitt vatn til upphitunar á sjó.
Möguleiki á að stjóma hita sjávar
gerir stöðina m.a. afar hentuga
fyrir smærri sem stærri eldistil-
raunir á lúðu.
Næst stærsti seiðafram-
leiðandinn í fyrra
Frá stofnun Fiskeldis Eyja-
fjarðar hefur verið unnið mikið
þróunar- og rannsóknarstarf varð-
andi lúðueldi. Fyrstu lúðuseiðin
voru framleidd í seiðaeldisstöð fyr-
irtækisins á Hjalteyri sumarið
1990 en síðan hefur ekki tekist að
framleiða verulegan fjölda seiða
fyrr en í fyrra. Um 40.000 seiði
lifðu myndbreytinguna í stöðinni á
síðasta ári og var fyrirtækið næst
stærsti seiðaframleiðandinn í
heiminum árið 1996.
Ferillinn hefst á Dalvík þar sem
hrygningin fer fram, en starfsem-
in þar hófst árið 1992. „Verkefnið
þar var samstarfsverkefni Fisk-
eldis Eyjafjarðar, Hafrannsókna-
stofnunar, Hafrannskóknastofnun-
arinnar í Bergen í Noregi og Há-
skólans í Gautaborg í Svíþjóð. í
þessu verkefni var unnið bæði með
lúðu og þorsk. Lúðurannsóknirnar
fóra að mestu leyti fram í stöðinni
okkar á Dalvík, á meðan Norð-
mennimir framkvæmdu svipaðar
tiíraunir á þorski,“ sagði Ólafur.
Hrygningunni stjórnað
með ljósi
Ólafur segir að markmiðið með
þessum rannsóknum hafl verið að
finna aðferðir til að stjóraa hrygn-
ingunni og dfeifa henni yfir allt ár-
ið. Með þeim hætti nýtist sértæk-
ur búnaður fyrirtækjanna til seiða-
framleiðslu betur allt árið, sem
leiðir til lækkunar á framleiðslu-
kostnaði. Hrygningunni er alfarið
stjómað með ljósi í keranum, sem
í raun gefur lúðunni til kynna
hvaða árstíð er hverju sinni. Hita-
stiginu er einnig stjómað, þannig
að það fari ekki langt niður yfir
veturinn og ekki of hátt yfir sum-
artímann.
„Þetta verkefni gekk mjög vel
og eftir 3-4 ár voram við búnir að
hliðra hrygningunni þannig að
fiskamir eru farnir að hrygna á
þremur mismunandi tímabilum
með þriggja til fjögurra mánaða
millibili.
Við eram með hrygningu á
haustin, á vorin, sem er hinn eðli-
legi hrygningartími lúðunnar og
svo aftur seinni part sumars.
Verkefnið var styrkt af Norræna
iðnaðarsjóðnuin, rannsóknarráð-
um íslands, Svíþjóðar og Noregs,
ásamt íslenska sjávarútvegsráðu-
neytinu."
Morgunblaðið/Porkell
ÓLAFUR Halldórsson, frumkvöðull og framkvæmdastjóri Fiskeldis Eyjafjarðar hf., við eldisker í stöðinni á Hjalteyri.
UM 40.000 seiði lifðu myndbreytinguna í stöðinni á síðasta ári.
Fiskeldi Eyjafjarðar var næst stærsti framleiðandi lúðuseiða í
heiminum í fyrra.
Seiðaframleiðslan helsti
þröskuldurinn
Frá Dalvík er farið með hrogn-
in til Hjalteyrar, þar sem seiða-
framleiðslan fer fram. Ólafur seg-
ir að vandamálið í lúðueldinu í dag,
hvort sem er hér á landi, í Noregi
eða Skotlandi, lúti að seiðafram-
leiðslunni. „I eldi sjávarfiska hefur
seiðaframleiðslan alltaf verið helsti
þröskuldurinn. Menn hafa þurft
ákveðinn tíma til þess að læra á
nýjar tegundir og lúðan er örugg-
lega ekki léttasta tegundin sem
menn era að vinna með í dag. Það
er fyrst og fremst vegna líffræð-
innar, en þroskaferillinn er mjög
langur. Frá klaki að myndbreyt-
ingu eru um 3-4 mánuðir. Eftir
klak er lirfan mjög viðkvæm og þá
sérstaklega á kviðpokastiginu, sem
er um 40-50 dagar.“
Norðmenn riðu á vaðið í rann-
sóknum á lúðueldi og að sögn Ólafs
lögðu þeir strax áherslu á að ala
lirfurnar á náttúralegum svifdýr-
um. Norðmenn hafa getað stjórn-
að framleiðslu svifdýra að hluta til
í sínum sjávarlónum. Ólafur segir
að þegar skilyrði í sjónum hafa
verið góð, hafí Norðmönnum tek-
ist að framleiða umtalsverðan
fjölda lúðuseiða. Árið 1994 fram-
leiddu þeir á milli 300-400 þúsund
seiði með þessari aðferð.
Áhersla á ræktun fóðurdýra
„Það segir sig sjálft að þegar
menn era að stóram hluta háðir
náttúranni með fæðuframboð
handa lirfunum getur eitt og ann-
að brugðist. Undanfarin tvö ár hef-
ur þetta ekki gengið upp í Noregi
og seiðaframleiðslan verið miklu
minni en þeir vonuðust til. Þeir eru
Hrygningunni er stjórnað með
Ijósi í kerunum, sem telur lúð-
unni trú um hvaða úrstíð er
hverju sinni. Hitastiginu er
einnig stjórnað, þannig að það
fari ekki langt niður yfir vet-
urinn og ekki of hótt yfir sum-
arið. Með því að stjórna hrygn-
ingu lúðunnar er hægt að
tryggja stöðuga seiðafram-
leiðslu yfir úrið.
því að hverfa frá því að treysta á
náttúrana varðandi fóður og era í
auknum mæli að snúa sér að rækt-
un fóðurdýra. Við völdum hins
vegar þá leið strax árið 1990 að
leggja áherslu á ræktun og vera
ekki að leita eftir svifdýram í sjón-
um. Þær aðferðir sem við notum
era byggðar á aðferðum sem eru
notaðar við eldi sjávarfiska í Evr-
ópu, Asíu og víðar. Við kaupum
ÞAR SEM
SPRÖKUR
SPRETTA
fóðurdýr sem hrogn og klekjum
þeim út.
Næringargildi fóðurdýranna er
takmarkað og lúðulirfur þrífast
ekki á þessum dýram eins og þau
eru er þau klekjast út. Á markaðn-
um era til ýmis bætiefni til þess að
auka næringargildi þessara fóður-
dýra og ætluðum við að nota þau í
fyrstu. Bætiefnin svöraðu ekki
þeim kröfum sem lúðulirfan gerir
og kom það niður á myndbreyting-
unni og gæðum seiðanna. Það lá
því fyrir að við yrðum sjálfir að út-
búa okkar eigið bætiefni fyrir fóð-
urdýrin."
Árið 1994 hófst samstarf Fisk-
eldis Eyjafjarðar og Lýsis hf. og
framkvæmdastjóra þess, Baldurs
Hjaltasonar og Guðmundar G.
Haraldssonar hjá Raunvísinda-
stofnun Háskólans. „Með þessum
aðilum höfum við unnið að því að
bæta framleiðslu á lifandi fóðri. I
dag hefur okkur tekist í samein-
ingu að þróa bætiefni í formi lýs-
isblöndu sem hefur verið notuð
undanfarin 2-3 ár og er að gefa
okkur árangur sem við erum mjög
ánægðir með, þótt unnið sé að
frekari endurbótum.“
Sjúkdómar í fiskeldi hafa leikið
marga grátt og þótt sjúkdómar
hafi ekki komið upp hjá Fiskeldi
Eyjatjarðar, er þar unnið fyrir-
byggjandi starf í þeim efnum. „Við
viljum vera við öllu búnir og í því
sambandi höfum í nokkur ár unn-
ið með Sigurði Helgasyni á til-
raunastöð Háskóla Islands að
Keldum, Gísla Jónssyni dýralækni
fisksjúkdóma og Bernharð Laxdal
hjá Pharmaco hf. Unnið hefur ver-
ið umtalsvert starf í forvörnum,
auk þess sem menn hafa verið að
fylgjast með því sem er að gerast
erlendis í þessum efnum. Auk þess
hefur verið unnið með þessum að-
ilum í því að bæta almennt eld-
isumhverfi í eldisstöðvum fyrir-
tækisins. Að mínu mati hefur sam-
vinnan við alla okkar samstarfsað-
ila verið mjög árangursrík og skil-
að því að okkur tókst í fyrsta skipti
seinni partinn í fyrra að framleiða
umtalsverðan fjölda myndbreyttra
seiða í stöðinni á Hjalteyri, eða alls
um 40.000 seiði.“
Aldrei í umræðunni að leggja
upp laupana
„í ár hefur okkur þegar tekist
að framleiða um 50.000 mynd-
breytt seiði, þ.e. seiði sem hafa lif-
að úr hrygningunni sl. haust. Við
eram að fara af stað með fóðran
lirfa úr vorhrygningunum og höf-
um sett okkur það markmið að
framleiða alls um 100.000 seiði á
þessu ári.
Það verður að viðurkennast að
við héldum að þetta tæki allt
skemmri tíma en raun hefur orðið
á. Við voram þó alltaf viðbúnir því
og það hefur aldrei verið inn í um-
ræðunni hjá fyrirtækinu að leggja
upp laupana. Lúðan er mjög við-
kvæm og við eram enn að glíma
við ýmis vandamál en álítum að
stærstu þröskuldamir séu að baki.
Þess vegna horfi ég nokkuð bjart-
sýnn fram á veginn og er vongóð-
ur um að okkur takist að fjölda-
framleiða lúðuseiði á Hjalteyri og
ná þar með því markmiði sem við
settum okkur í upphafi."
Eftir að seiðin era komin á legg
í stöðinni á Hjalteyri, búið er að
venja seiðin af lifandi fóðri og yfir
á þurrfóður, eru þau flutt í eldis-
stöðina í Þorlákshöfn. Stöðin hef-
ur verið í rekstri frá miðju ári 1995
og þar era þeir fiskar sem Fisk-
eldi Eyjafjarðar hefur framleitt á
undanfömum áram. „Við eram að
slátra örfáum tonnum þar í ár og
hefur fiskurinn farið á veitinga-
staðinn Við Tjörnina, þar sem
Rúnar Marvinsson og starfsfólk
hans hefur matreitt lúðuna ofan í
gesti við góðar undirtektir.“
Eldistíminn um 3-4 ár
„Það era þó ýmis atriði varðandi
matfiskeldið sem þarf að bæta
líka. Þetta er m.a. spurning um
fóður og í því sambandi höfum við
verið í samvinnu við Rannsókna-
stofnun fiskiðnaðarins og fóður-
SJÁ BLS. 10