Morgunblaðið - 11.09.1998, Side 30

30 FÖSTUDAGUR 11. SEPTEMBER 1998
LISTIR
MORGUNB LAÐIÐ
Ferðir Guðríðar
rétt að hefjast
„GUÐRÍÐUR Þorbjarnardótt-
ir er í hópi þeirra fáu kvenna
sem þekktar eru úr fornsög-
unum en þó hefur mest dulúð
hvflt yfír Guðríði, hver var
hún, hvað gerði hún og hvert
fór hún?“ segir leikkonan
Ragnhildur Rúriksdóttir, en
hún fer einmitt með hlutverk
Guðríðar í einleiknum Ferðir
Guðríðar, sem frumsýndur
var um síðustu helgi í
Skemmtihúsinu við Laufás-
veg. Höfundurinn og leik-
stjórinn, Brynja Benedikts-
dóttir, hefur æft verkið í sam-
vinnu við þrjár Ieikkonur svo
flytja megi leikritið á þremur
tungumálum, íslensku,
sænsku og ensku. Ragnhildur
Rúriksdóttir leikur sýninguna
á fslensku, en áður var búið
að frumsýna ensku gerðina
þar sem írska leikkonan
Tristan Gribbin leikur. Þriðja
leikkonan, Bára
Lyngdal Magnús-
dóttir, mun
frumsýna verkið
á sænsku í
Stokkhólmi í lok
september.
Ragnhildur
segir að þrátt
fyrir þennan hátt
á undirbúningi
verksins sé túlk-
un hverrar og
einnar þeirra al-
gjörlega sjálf-
stæð. „Brynja
vann með hverri
og einni okkar
sér á æfíngatím-
anum svo Guð-
ríður fær með
þessum hætti
ólíkar áherslur,
allt eftir því hvað
við getum lagt
henni til frá okk-
ur sjálfum.
Brynja skrifar
auðvitað leikritið
og á leikstjórnar-
hugmyndirnar,
en svigrúmið sem hún gaf
mér til að skapa persónu Guð-
ríðar var umtalsvert. Eg á því
von á að innbyrðis séu þær
mjög ólíkar, hin íslenska,
enska og sænska Guðríður, á
sama hátt og við leikkonurn-
ar erum mjög ólíkar hver
annarri."
En hver er hún þessi marg-
umtalaða Guðríður?
„Hún er skörungur. AHtaf á
faraldsfæti og hefur svolítið
fallið í skuggann fyrir þriðja
manni sínum, Þorfínni Karls-
efni. Hún hefur gríðarlegan
viljastyrk og bítur það í sig
að komast til Vínlands, og
kemst það í annarri tilraun
og á þar barn, Snorra, sem
var fyrsta evrópska barnið
sem fæddist í Ameríku. Fimm
hundruð árum áður en Kól-
umbus komst til Ameríku."
Ragnhildur segir það af-
skaplega gaman að leika
svona einleik upp á eina og
hálfa klukkustund, þótt það
sé mjög krefjandi. „En ein-
leikur getur verið með ýmsu
formi. I þessu verki leik ég
ekki bara Guðríði heldur
ýmsar aðrar persónur svo að
því leyti hef ég orðið vör við
að sýningin kemur fólki nokk-
uð á óvart. Atriðin eru mjög
lifandi, margar persónur
koma við sögu, það er tnikið
látbragð, mikill söngur og
hreyfíng og þannig verður
sýningin mjög íjölbreytt. AHt
skapar þetta heilsteypta sýn-
ingu og er tækifæri fyrir
áhorfendur til að sjá hversu
einn leikari með rödd, líkama
og sál sinni getur gætt marg-
ar persónur lífí og stokkið á
augabragði frá einni til ann-
arrar. Það sem mér hefur
einmitt fundist skemmtilegast
er hvað sýningin kemur
áhorfendum innilega á
óvart.“
Ragnhildur stundaði leik-
listarnám við American
Academy of Dramatic Arts í
Kaliforníu og lauk þaðan
námi 1991. Hún starfaði síðan
sem leikari í Bandaríkjunum
og hér heima til ársins 1996
er hún fluttist alfarið heim og
hefur starfað að leiklist hér
síðan. „Svo varð ég ófrísk og
eignaðist frumburðinn okkar,
hann Rúrik Rafnar, í fyrra og
fór því ekki af stað fyrir al-
vöru aftur fyrr en á þessu
ári,“ segir hún. Hún lék þó
eftirminnilegt hlutverk í
spennuleikritinu Herbergi
Veróniku ásamt m.a. föður
sínum, Rúrik Haraldssyni,
sem sýnt var í Kaffíleikhúsinu
fyrir nokkrum árum. Einnig í
kvikmyndinni Draumadísir,
leikritinu Engillinn og lióran
og öðrum verkefnum. „En
Ferðir Guðríðar er án vafa
veigamesta hlutverkið fram
að þessu," segir hún.
Ragnhildur segist vona að
samleið þeirra Guðríðar verði
sem lengst. „Við stefnum á
árið 2000 með sýninguna og
einnig er þetta kjörin sýning
fyrir skólana til notkunar við
sögukennslu. Við höfum þeg-
ar fengið fyrirspurnir í þá
veru sem lofa góðu því ekki
er búið að sýna nema tvær
sýningar. Svo eru möguleik-
arnir óþrjótandi að ferðast
með sýninguna jafnt hérlend-
is sem erlendis, nú þegar hafa
t.d. íslendingafélög erlendis
sýnt sýningunni áhuga. Þá má
nú ekki gleyma öllum íslend-
ingabyggðunum bæði í
Kanada og Ameríku sem enn
leggja rækt við upprunann og
íslenska tungu. Eg hef á til-
fínningunni að ferð okkar
Guðríðar sé rétt að hefjast.
Við frumsýndum mina Guð-
ríði í Norðurlandahúsinu í
Færeyjum 30. ágúst sl., en
Brynja, Tristan og Ingibjörg
Þórisdóttir, aðstoðarmaður
leikstjóra, eru á förum til
Kanada um miðjan mánuðinn
svo síðasta sýningin mín í
þessum mánuði verður núna á
sunnudagskvöldið," segir
Ragnhildur Rúriksdóttir leik-
kona.
Morgunblaðið/Arni Sæberg
„HEF á tilfinningunni að ferð okkar Guð-
ríðar sé rétt að hefjast," segir Ragnhildur
Rúriksdóttir leikkona.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
ÞETTA litla og látlausa innlegg í reykvískt sýningahald er því vissulega þörf ábending
til okkar hinna fullorðnu, segir m.a. í dónmum.
Börnin og borgin
MYNÐLIST
Tjarnarsalnr Rádlinss
Iteykjavfkur
LJÓSMYNDIR
Til 15. september.
LJÓSMYNDAFÉLAG sem kallar
sig Ljósálfa datt niður á þá hugmynd
að fá 28 börnum af leikskólunum
Vesturborg og Ægisborg í hendur
einnota Fuji-vélar svo þau gætu tek-
ið sínar eigin Reykjavíkurmyndii’.
Bömin em flest fimm til sex ára og
hlutu einungis málamyndatilsögn áð-
ur en þau fóru að festa borgina sína
á filmu. Að sýningunni lokinni verða
allar ljósmyndirnar færðai- Ljós-
myndasafni Reykjavíkur til varð-
veislu.
Ljósmyndir sem listræn afurð eru
töluverð nýmæli fyrir okkur þótt
tæknin sé búin að vera með okkur í
heila öld. Þótt þær séu ómissandi
hluti af iífi okkar og menningu höf-
KVIKMYNPIR
S a m b í ó i n
TÖFRASVERÐIÐ
„THE MAGIC SWORD“ ★★
Leikstjóri: Frederik Du Chau. Tón-
list: David Foster og Carol Bayer Sa-
ger ásamt Patrick Doyle. Leikraddir
m.a.: Ragnheiður Edda Viðarsdóttir,
Selma Björnsdóttir, Valur Arnar
Jónsson, Eggert Þorleifsson, Edda
Heiðrún Backman, Hilmir Snær
Guðnason og Egill Ólafsson. Warner
Bros. 1998.
KVIKMYNDAVERIN í Holly-
wood hafa horft uppá næstum al-
gjöra einokun Disneyveldisins á
teiknimyndum í fullri lengd í marga
áratugi og hafa nú á undanförnum
árum reynt að eignast hlutdeild í
þeim markaði, en með misjöfnum
árangri. Fox frumsýndi nýlega
teiknimyndina Anastasíu með mikl-
um lúðrablæstri og Warner Bros.
sendi frá sér þetta ævintýri,
Töfrasverðið, sem byggt er mjög
lauslega á goðsögninni um Arthúr
konung og sverðið Excalibur. Af
Wamermyndinni að dæma virðist
sem Disneyveldið eitt ráði yfir
mannskap og þekkingu til þess að
gera virkilega góðar og spennandi
teiknimyndir.
Töfrasverðið er gerð í hinni al-
kunnu Disneyhefð. Mjög er í tísku í
teiknimyndunum að hafa sterka
kvenpersónu í aðalhlutverki og
Warnermyndin víkur ekki frá þeirri
formúlu. Þegar dóttir eins af riddur-
um hringborðsins vex úr grasi gerist
hún sólgin í riddaraævintýri ætluð
um við ekki alls kostar tekið þær í
sátt. Ef til vill væri réttara að orða
það svo að hingað til hefðum við ekki
lært að nýta okkur nema brot af
möguleikum miðilsins, sennilega
vegna þess að vaninn bindur hendur
okkur. Við erum alltaf að taka sömu
tegundir af Ijósmyndum - svo sem
uppstilltar tækifærismyndir af bros-
andi fólki - sem hafa afar takmarkað
gildi og segja engum neitt nema
þeim þrönga hópi sem varð í það
sinn fyrir barðinu á ljósopinu.
Setjum sem svo að okkur væru
fengnar í hendur einnota ljósmynda-
vélar og sagt að mynda það sem væri
huga okkar nær. Mundum við ekki
óðar fara að skrökva til um áhuga
okkar? Fæst okkar hafa vanist því
að opinbera blákalt hvert hugur okk-
ar stefnir. Það sem Ljósálfarnir
bjóða bömunum er að opinbera
áhuga sinn gagnvart umhverfmu,
eða „...bentu á það sem að þér þykir
mest um vert.“
Þetta er skemmtileg og vissulega
karlmönnum eingöngu og neitar að
sinna venjulegum heimilisstörfum.
Brátt fær hún tækifæri til þess að
sanna hæfileika sína sem riddari.
Ódámur mikill, sem varð föður
hennar að bana, lætur ræna
töfrasverðinu Excalibur úr höndum
Arthúrs en það týnist í skóglendi
miklu og hefst mikið kapphlaup á
milli stúlkunnar og óþokkans um
hvort nær sverðinu. Mun stúlkan ná
sverðinu með hjálp blindingja og
fálka? Verður hún fyrsti kvenriddar-
inn við hringborðið?
Töframaðurinn Merlin er ekki í
þessu ævintýri nema í mýflugumynd
og er sárt saknað (kannski John
Boorman hefði átt að skrifa handrit-
ið). Hins vegar er allt fullt af undar-
legum íigúrum, vondum og góðum,
sem þátt taka í kapphlaupinu um
sverðið. Það er ævintýrabragur yfir
sumu af því dóti eins og eldspúandi
drekum, risavöxnu trölli og ákaflega
líflegum töfraskógi.
Teikningarnar í Warnermyndinni
eru síðri en í Disneymyndunum, það
verður Ijóst strax í upphafi þegar
sýndir eru hestar á ferð. Tónlistin
gerir ekki mikið fyrii- myndina, ekk-
ert laganna er mjög grípandi, og
leikstjórnin er stundum hæpin;
hverjum dettur í hug að láta syngja
ljúfsárt saknaðarljóð undir hröðum
eltingarleik? Töfrasverðið er brokk-
geng teiknimynd sem sýnir að
Warner Bros. á talsvert ólært ætli
það að keppa við Disneyveldið. ís-
lenska talsetningin er löngu orðin
fastur liður í teiknimyndasýningum
hér og óþarfi að fara um hana mörg-
um orðum. Hún er ágætlega unnin.
Arnaldur Indriðason
þarfeg tilraun. Alltof lítið er gert af
því að venja börn - verðandi almenn-
ing - við að opinbera hug sinn gagn-
vart umhverfnu, eða hverju einu
sem verður á vegi þeirra. Að kanna
vilja sinn, smekkvísi og álit, og gera
öðrum grein fyrir þeim hugi’enning-
um er einn helsti vaxtarbroddur og
þroskamerki menningarlegs hugar-
fars. Sé tjáningu barna ekki sinnt er
hætt við að þetta verðandi fullorðna
fólk fari á mis við einn mikilvægasta
homstein vestræns lýðræðis; frelsið
til að mynda sér sjálfstæða skoðun á
hverju einu sem varðar lífið og til-
veruna.
Þetta litla og látlausa innlegg í
reykvískt sýningahald er því vissu-
lega þörf ábending til okkar hinna
fullorðnu. Við þurfum að gæta að
áhuga þeirra sem eru nýfarnir að
skoða heiminn og hlúa innvirðulega
að þeim áhuga. Minna má það ekki
vera.
Halldór Björn Runólfsson
Ferðastyrkir
til ungra
listamanna
NORRÆNA ráðherranefndin
hefur auglýst ferðastyi-ki til
ungra Iistamanna undir 36 ára
aldri.
Styrkirnir eru kenndir við
Sleipni og eru veittir lista-
mönnum sem fást við hinar
ýmsu listir, m. a. leiklist, dans,
myndlist, hönnun, bygginga-
Hst, tónlist, kvikmyndir, mynd-
bandalist og bókmenntir.
Tilgangurinn með styrkjun-
um er að auka samskipti starf-
andi norrænna listamanna inn-
an Norðurlanda og eru þeir
veittir einstaklingum. Sækja
skal um á þar til gerðum eyðu-
blöðum til Sleipnir, Nordisk
Institut för Samtidskonst,
NIFCA, Sveaborg B 28, FIN-
00190 Finland sem veitir allar
nánari upplýsingar. Einnig er
hægt að snúa sér til Nordisk
ministerrád, Store strand-
stræde 18, DK-1255, Koben-
havn K Danmark.
Bugsy
Malone
sýnt áfram
SÝNINGAR á leiki’itinu Bugsy
Malone hefjast aftur sunnu-
daginn 13. september.
Bugsy Malone er fjölskyldu-
leikur og fjallar um ævintýri
„gangstersins" Bugsy Malone
á bannárunum í Chicago uppúr
1930. Það eru 33 börn á aldrin-
um 11-16 ára sem skipta með
yfir 60 hlutverkum.
Fyrsta konan við
hringborðið?