Morgunblaðið - 01.11.1998, Blaðsíða 8

8 B SUNNUDAGUR 1. NÓVEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
SVONA leit fiskilestin út þegar byrjað var á endurbygg- FISKILESTIN eða núverandi veitingasalur séð frá sama
ingu bátsins. „Mér féllust iðulega hendur þegar ég mætti sjónarhorni þúsundum vinnustunda síðar.
á morgnana,“ sagði Þorvaldur.

■ • ■ ■........................ ;
ASTIK og radar úr Garðari BA eru meðal gamalla hluta.
Garðar er elsta stálskip í eigu Islendinga en liggur í fjör-
unni á Patreksfirði engum til gagns.
Siglandi sjóminjasafn
ORVALDUR Skaftason
lét sér ekki til hugar koma
þegar hann stóð 14 ára
gamall á bryggjusporðin-
um á Skagaströnd og tók á
móti Húna II nýsmíðuðum, að hann
ætti eftir að verða eigandi þessa
báts síðar á ævinni.
Húni II er 130 tonna eikarbátur
sem smíðaður var á Akureyri árið
1963 fyrir Bjöm Pálsson á Löngu-
mýri og Hákon Magnússon skip-
stjóra. Báturinn var þó aldrei gerð-
ur út frá Skagaströnd heldur
Reykjavík. Er báturinn sá eini sinn-
ar tegundar sem er á floti í
óbreyttri mynd en smærri eikarbát-
ar enn til. Þá er báturinn merkileg-
ur fyrir þær sakir að hann er alís-
lenskt handbragð.
Báturinn lítur mjög vel út enda
hefur Þorvaldur ásamt fjölskyldu
og vinum unnið hörðum höndum við
endurgerð hans allt frá árinu 1996.
„Ég vann í bátnum upp á hvem
einsta dag í heilt ár og á samt eftir
ýmislegt ennþá,“ segir hann þegar
hann sýnir blaðamanni bátinn.
„Meðal annars ætla ég að smíða
sófa í „koníaksstofuna“ þar sem nú
eru plasthúsgögn. Ég þarf einnig að
útbúa snyrtilegt kvennaklósett."
Kaldar kveðjur frá guði og
mönnum
Markmiðið var að ljúka endur-
gerð á bátnum fyrir sjómannadag-
inn 1997 en þá ætlaði hann sigla
bátnum heim á æskustöðvarnar og
gera hann þaðan út. Á Skagaströnd
náði hann hins vegar ekki fyrr en
helgina á eftir. „Segja má að ég hafi
fengið heldur kaldar kveðjur bæði
frá guði og mönnum," segir hann.
„Veðurspáin var ekki góð og Jónas
bróðir minn og Jón ívarsson, sem
voru með mér, töldu að við ættum
ekki að leggja í hann því hann spáði
norðaustan. Þetta var í júní og ég
var harður á því að sigla, enda vor-
um við á alvörubát, að mínu mati.
Við fengum 6-8 vindstig alla leiðina.
Þegar við komum á Breiðafjörð urð-
um við að stoppa því gírinn hjá okk-
ur hitnaði. Bátinn rak stjórnlaust í
2-3 tíma frá landi og samferðamenn
mínir vildu fá aðstoð. Okkur tókst
þó að koma bátnum af stað aftur en
gírinn vildi snuða alla leiðina sem ég
varð aldrei var við hvorki fyrr né
síðar.
Mér kom ekki dúr á auga alla
ferðina. Eftir 36 klukkustunda sigl-
ingu komum við norður á Skaga-
strönd og mér fannst heimafólkið
ekki taka mér vel. Ég hafði boðið
forráðamönum bæjarins um borð að
kynna sér hvað ég væri að gera en
þeir mættu ekki.“
Þorvaldur sótti um fjárstyi-k til
bæjarstjómar Blönduóss til að gera
bátinn út og sýnir blaðamanni bréf
frá bæjarstjóminni sem ekki er
hægt að skilja öðravísi en svo, að
hann fái styrk þegar útgerðin sé
komin af stað. Bréfið er stílað í
febrúar 1997. Útgerðin gekk fremur
illa og fór Þorvaldur aðeins nokkrar
ferðir með ferðamenn. Hann ítrek-
aði styrkveitinguna hjá Blönduósbæ
en fékk svar í október sama ár þar
sem styrkveitingunni var hafnað.
„Ég gerði ekkert frekar í málinu því
mér ofbauð svo framkoman. Fyrst
lofuðu þeir styrk og síðan drógu
þeir loforð sitt til baka án þess að
blikna," segir hann.
Menningarleg verðmæti
Honum verður tíðrætt um menn-
ingarleg verðmæti bátsins og ræðir
um að íslendingar séu ekki nægi-
lega vakandi fyrir varðveislu sögu-
legra minja. Hann segist eiga þann
draum að báturinn geti orðið að
eins konar sjóminjasafni og lifandi
dæmi um gamlar aðferðir við sjó-
mennsku; vinnubrögð sem séu orðin
úrelt eins og að kasta út lítilli nót og
notkun handfærarúllu. Einnig lang-
ar hann til að láta útbúa segl því
báturinn var upphaflega byggður til
að geta siglt bæði fyrir mótor og
seglum.
Þorvaldur segir að næsta sumar
verði hann í samstarfi við Sjóminja-
safnið í Hafnarfirði um að farmiði í
Húna II gildi sem aðgöngumiði á
Sjóminjasafnið og aðgöngumiði það-
an gildi sem afsláttarmiði á Húna
II. Vonast hann til að þetta hafi góð
áhrif fyrir báða.
í veitingasalnum, sem áður var
fiskilestin, eru borð og bekkir, en á
byrðingnum og á veggjum hanga
netakúlur úr gleri, snurpuhringir,
blakkir af ýmsum gerðum, lór-
antæki og miðunarstöðvar sem
löngu er hætt að nota. „Astikið
þarna og radarinn eru úr Garðari
BA, sem er elsta stálskip í eigu ís-
lendinga en hann liggur í fjörunni í
Patreksfirði. Ég var mjög ánægður
þegar mér áskotnuðust þessir hlut-
ir,“ segir Þorvaldur og bendir á
nokkur tæki við enda salarins.
Hann bætir við að þegar menn hafi
uppgötvað að hann hafði áhuga fyr-
ir gömlum tækjum og hlutum sem
tengjast sjómennsku fyrri tíma hafi
þeir verið iðnir við að færa honum
ýmsa hluti.
Þekkti mótorhljóðin
Þegar Þorvaldur er spurður
hvernig þessi áhugi á Húna II hafi
komið til segist hann í raun ekki
vita það. „Ég var trillukarl og gerði
út frá Skagaströnd, þar sem ég undi
glaður við mitt. Þá kom þetta helv...
kvótakerfi til sögunnar. Ég var til-
tölulega nýbúinn að fjárfesta í bát
og fékk nánast engan kvóta. Ég
ákvað því að úrelda trilluna og seldi
hana til Noregs, en skömmu síðar
var ákvörðuninni um minnkaðan
kvóta seinkað, svo ég hefði getað
gert út að minnsta kosti hálfu ári
lengur.
Eg man vel eftir Húna HUl, sem
kom á undan þessum, frá því ég var
stráklingur og þekkti til dæmis
alltaf vélarhljóðið þegar hann sigldi
í höfn. Ég hafði alla tíð fylgst með
Húna II hvort sem hann var í
Reykjavík eða á Hornafirði þar sem
hét Haukafell. Þegar ég vissi að
styttast færi í að hann yrði úreltur
fór ég að velta fyrir mér að falast
eftir honum.“
Það var síðan árið 1995 sem Þor-
valdur keypti bátinn á 10 krónur en
þá var búið að rífa úr honum allt
nýtilegt og lá hann við bryggju á
ekki dottið í hug þegar þeir fylltu lestina af físki í góðum túr árið
1963, að rúmum þremur áratugum síðar sætu prúðbúnir gestir
að snæðingi í þessari sömu lest. Eða þar sem þeir stóðu á dekk-
inu í hífandi norðanroki og bölvuðu hryssingnum, að þar ættu út-
lendingar eftir að bíða spenntir eftir að sjá hvölum bregða
fyrir. Hildur Friðriksdóttir skoðaði Húna II og hlustaði á
sögu eigandans, Porvaldar Skaftasonar.
H UNi „
HAFNARpjöRjjij
Morgunblaðið/Ásdís
ÞORVALDUR Skaftason og eiginkona hans, Erna Sigurbjörnsdóttir, gera út Húna II.
Sjómönnunum á Húna II frá Höfðakaupstað hefur örugglega