Morgunblaðið - 03.01.1999, Síða 19

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 3. JANÚAR 1999 B 19
I miðpunkti
Handritshöfundurinn Robert Towne hefur
upplifað sitthvað í draumaverksmiðjunni
Hollywood en hann er m.a. höfundur Kína-
hverfísins og í fremstu röð í sínu fagi að
sögn Arnaldar Indriðasonar.
VIÐ upptökur á nýju myndinni, „Without Limits“.
Fáir bandarískir handrits-
höfundar búa að þeirri
reynslu eða eiga að baki
þau afrek í kvikmynda-
handritagerð sem Robert Towne
getur státað af. Hann hefur starfað
með öllum fremstu hæfileikamönn-
um draumaverksmiðjunnar frá
Jack Nicholson og Warren Beatty
til Tom Cruise. Hann skrifaði
handrit Kínahverfisins eða
„Chinatown" á hátindi ferils síns. A
þeim tíma var Robert Redford upp
á sitt besta og framleiðandinn Ro-
bert Evans (Guðfaðirinn, Kína-
hverfið) lét hafa eftir sér: „Ég
mundi fremur gera næstu fimm
myndir eftir handritum Towne en
gera næstu fimm myndir Roberts
Redfords.“ Handrit Kínahverfisins
er eitt helsta kennslutækið í kvik-
myndahandritakennslu víða um
heim enda með betri verkum sem
samin hafa verið fyrir bíó; Roman
Polanski gerði úr því meistaraverk.
„Eftir því sem árin líða hef ég kom-
ist að því að enginn hefur kennt
mér meira en Roman Polanski,"
segir Towne.
Áhrifa gætir víða
Áhrifa Towne gætir víða og hans
er ekki alltaf getið fyrir innlegg
sitt í bíómyndirnar. Hann starfaði
með Nicholson við gerð „The Last
Detail“ og auðvitað Kínahverfisins,
einnig „The Missouri Breaks" og
„The Two Jakes“, sem hvorki var
fugl né fiskur og rofnaði gamalt
vinasamband þeiira eftir þau mis-
tök. Samstarf hans og Beattys
byrjaði með því að hann tók að sér
að endurskoða handritið að Bonny
og Clyde en vann síðar með honum
við „The Parallax View“, einhverj-
um skemmtilegasta trylli síðustu
þrjátíu ára, „Shampoo", „Heaven
Can Wait“ og „Reds“. Towne vann
fyrst með Cruise við „Days of
Thunder", síðan „The Firm“ og
loks „Mission: Impossible". Nú
hefur Cruise endurgoldið honum
með því að framleiða þriðju bíó-
myndina sem Towne leikstýrir
sjálfur og heitir „Without Limits“
en hún segir frá ævi hlauparans
Steve Prefontaine. Hinar myndirn-
ar sem Towne hefur leikstýrt eru
„Personal Best“, önnur íþrótta-
mynd, og spennumyndin „Tequila
Sunrise“, sem var hálf misheppn-
uð.
Þar fyrir utan hefur Towne verið
viðriðinn eitthvað á fjórða tug bíó-
mynda hvort sem hann hefur verið
kallaður til þess að lagfæra handrit
þeirra eða skrifað þau sjálfur.
Þeirra á meðal era myndir eins og
„The New Centurions", Maraþon-
maðurinn og „Frantic", sem hann
gerði með Polanski í París.
Nýlega birti kvikmyndatímaritið
Movieline athyglisvert viðtal við
Towne í tilefni þess að nýja myndin
hans verður senn frumsýnd ef ekki
er þegar búið að framsýna hana
vestra og er gaman að grípa niður í
viðtalinu og skoða hvað handrits-
höfundurinn hefur að segja um
samferðamenn sína og bíómyndirn-
ar sem hann hefur verið viðriðinn.
Þegar Francis Coppola tók á
móti Oskarnum fyrir Guðfóðurinn á
sínum tíma þakkaði hann í hefð-
bundinni þakkarræðu Towne fyi-ir
að hafa samið sérstaklega mikil-
vægt atriði í myndinni. „Francis
spurði mig,“ segir Towne, „hvort ég
vildi að mín yrði getið sem hand-
ritshöfundar á kreditlista myndar-
innar og ég sagði: Til hvers í and-
skotanum? Þetta var bara eitt at-
HANDRITSHOFUNDURINN Robert Towne.
riði. Þegar þú tekur á móti Óskam-
um fyrir myndina geturðu þakkað
mér fyrir það. Af því að ég þekki
Francis vel vissi ég að hann mundi
gera það.“
Atriðið sem Francis bað hann að
skrifa fyrir sig er með Marlon
Brando og A1 Pacino og lýsir því
þegar sonurinn Michael tekur við
af guðföðurnum. Towne varð að
vera snar í snúningum því Brando
átti aðeins einn dag eftir í tökum.
Brando bað Towne um að lesa at-
riðið upphátt fyrir sig þar sem
hann sat í fórðunarherberginu og
spurði út í hvert smáatriði. „Hann
vildi vita nákvæmlega allt sem ég
gat sagt honum um það, allt sem ég
geymdi í kollinum varðandi sen-
una.“
Þyrnum stráður ferill
Leikstjóraferill Towne er þym-
um stráður. Fyrsta myndin sem
hann leikstýrði var „Personal Best“
en framleiðslan lenti í miklum erf-
iðleikum vegna verkfalla og Towne
lenti í útistöðum við milljarðamær-
inginn David Geffen, sem fram-
leiddi. Towne skrifaði handritið að
Tarzan-myndinni „Greystoke:
Legend of Tai-zan, Lord of the
Apes“ en fékk ekki að leikstýra
henni sjálfur og það era stærstu
vonbrigðin sem hann hefur orðið
fyrir á ferii sínum. „Ég held að það
hefði orðið besta myndin sem ég
hefði gert ef ég hefði fengið tæki-
færi til þess að leikstýra henni,“
segir hann. Þess í stað var hún gerð
af breska leikstjóranum Hugh
Hudson og olli talsverðum von-
brigðum.
Næst þegar Towne fékk tæki-
færi til þess að stýra sínu eigin
handriti gerði hann „Tequila Sun-
rise“, misheppnaða glæpasögu með
Mel Gibson, Kurt Russell og
Michelle Pfeiffer. Hann fékk ekki
að enda hana eins og hann vildi.
FORNIR dýrðardagar
• Nicholson í Kínahverfinu.
„Vandamálið var að ef eitthvert vit
átti að vera í myndinni þurftu ann-
aðhvort Mel Gibson eða Pfeiffer að
deyja. Það var alltaf málið. En
kvikmyndaverið vildi ekki heyra á
það minnst. Ég taldi mér trú um að
ég gæti látið myndina virka samt
en ég held ekki að það hafi tekist.“
Towne er spurður út í vinskap
sinn við Nicholson sem varað hefur
langa hríð. „Við voram herbergisfé-
lagar í Hollywood og sátum á botni
fæðukeðjunnar,“ segir hann. „Fal-
legu stelpurnar í leiklistartímunum
litu ekki við okkur. Við töluðum um
drauma okkar og væntingar. Að því
leyti hefur enginn staðið mér nær
en Jack.“ Þeir stunduðu leiklistar-
nám saman í sjö ár og Towne sá í
honum þann hæfileikamikla leikara <
sem Nicholson síðar varð. „Þú átt
eftir að verða kvikmyndastjarna,"
sagði ég við hann og hann játti því.
„Og ég á eftir að leikstýra þér.“
Hann átti reyndar eftir að hjálpa
til við að gera Jack að stórstjörnu
en vinunum sinnaðist síðar við gerð
„The Two Jakes“, framhaldsmynd
Kínahverfisins. Towne vill ekki tala
mikið um vinslitin en hefur ekkert
nema gott eitt um leikarann að
segja. Nokkuð svipað gerðist milli
Towne og Warren Beattys. „Við f
urðum miklir vinir við gerð Bonnie
og Clyde. Ég barðist fyrir handrit-
inu þegar 50 leikstjórar höfnuðu
því. Okkar samband var því meira
tengt starfinu. Samband okkar
Jacks var á persónulegra plani. En
ég get sagt það almennt að í starf-
inu sem við stundum freistumst við
til þess að blanda saman hinu per-
sónulega við vinnuna og mörg
streitan í samskiptum fólks er
sprottin af því.“
Áhrifavaldar
Aðspurður um hvaða myndir
hefðu haft mestu áhrif á hann nefn-
ir Towne Blekkinguna miklu eftir
Renoir og Leikreglurnar, þijár
myndir Ingmar Bergmans, þar á
meðal Sjöunda innsiglið ásamt
tveimur myndum David Leans, Sí-
vagó lækni og Arabíu Lárens. Þá
er Kubrick greinilega í uppáhaldi,
hann nefnir „Paths of Glory“, „Dr.
Strangelove“ og 2001: A Space
Odyssey. „Ein besta myndin sem
nokkra sinni hefur verið gerð er
Tvöfaldar skaðabætur („Double
Indemnity") þegar litið er til hel-
berrar fagmennsku. Hún eldist
betur en Sólsetursstræti („Sunset
Boulevard") þótt hún sé í miklu
uppáhaldi einnig. Möltufálkinn er
sannarlega í uppáhaldi hjá mér.
Það hefur verið gerð ein mynd á
síðustu fimm áram sem virkilega '
hefur hreyft við mér og það er
„One False Move“. Hún er í sér-
flokki. Það er ekki oft sem maður
er búinn að sjá 60 prósent af bíó-
mynd og hefur ekki hugmynd um
hver er í aðalhlutverki. Það er
kosturinn við bíómyndir sem ekki
era plagaðar af stórstjörnum."
Þegar Towne er beðinn að ráð-
leggja mönnum hvað þeir ættu að
kenna ungum handritshöfundum í
dag segir hann: „Þeir handritshöf-
undar sem era í mestu uppáhaldi
hjá mér nýttu sér það sem þeir
höfðu upplifað og starfað áður. Þeir
unnu áður við eitthvað annað og
kynntust samfélaginu sem þeir
lifðu í. Það kemur fram í myndun-
um þeirra og gefur þeim ákveðna
fyllingu sem kannski handritshöf-
undar í dag sem fara í kvikmynda-
nám og læra af gömlum myndum,
gætu notað.“ N