Morgunblaðið - 17.02.1999, Blaðsíða 16

16 MIÐVIKUDAGUR 17. FEBRÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ATVINNUMÁL Á SUÐURFJÖRÐUM AUSTFJARÐA
SVEITARSTJORNINNI á Breiðdals-
vík hefur ekki tekist að afla fjár til að
standa við tilboð sem fyrirtæki
hreppsins, Útgerðarfélag Breiðdæl-
inga hf., hefur gert í eignir Búlandstinds á
Breiðdalsvík ásamt bátnum Mánatindi og
kvóta hans. Eignirnar fást keyptar á 450
milljónir kr. Tekist hefur að safna 25 milljón-
um kr. í hlutafé og kemur meginhluti þess úr
sveitarsjóði. Auk þess er treyst á aðstoð opin-
berra stofnana, svo sem Byggðastofnunar,
ekki síst góða hlutdeild í byggðakvótanum
sem úthlutað verður í haust.
Hreppsnefndin telur þetta eina möguleik-
ann til að halda uppi atvinnu og núverandi
byggð á staðnum. Sumir íbúar sveitarfélags-
ins telja hins vegar útilokað að hægt verði að
standa við tilboðið sem rennur út um mánaða-
mótin, og vilja kanna aðrar leiðir, meðal ann-
ars í samvinnu við íbúa nágrannastaðanna.
Sveitarstjórinn á nú í viðræðum við útgerð-
armann togbátsins Pórs Péturssonar GK í
Sandgerði um löndun hjá Útgerðarfélagi
Breiðdælinga hf. og jafnvel þátttöku í kaupum
fyrirtækisins á eignum Búlandstinds.
Breyttar áherslur
hjá Búlandstindi
íbúar Breiðdalsvíkur vöknuðu upp við það
dag einn í byrjun janúar að aðalgrundvöllur
byggðar í þorpinu, starfsemi frystihússins,
var brostinn. Nýir meirihlutaeigendur
Búlandstinds hf. á Djúpavogi breyttu áhersl-
um í rekstri fyrirtækisins og ákváðu meðal
annars að hætta fiskvinnslu á Breiðdalsvík og
útgerð þaðan. Með því var endanlega horfin
frá þorpinu nýting þess kvóta sem þar varð til
á sínum tíma. Raunar má segja að heimamenn
hafí misst yfirráð kvótans fyrir áratug þegar
þeir töpuðu meirihluta hlutafjár í Hraðfrysti-
húsi Breiðdælinga sem þá var.
Eigendur Búlandstinds hf. buðu heima-
mönnum upp á að kaupa frystihús og aðrar
eignir á Breiðdalsvík ásamt togbátnum
Mánatindi með aflaheimildum sem nema um
600 þorskígildistonnum. Hreppsneftidin beitti
sér fyrir stofnun Útgerðarfélags Breiðdæl-
inga hf. og lofaði að
leggja fram 20 millj-
óna króna hlutafé.
Lagði útgerðarfélagið
fram tilboð í umrædd-
ar eignir, bauðst til að
kaupa þær á 450
milljónir kr. og fékk
frest til 1. mars til að
fjármagna kaupin.
Landeignir eru verð-
lagðar á 70 milljónir
kr. og bátur og kvóti
á 380 milljónir.
Samkomulag náðist
um að Útgerðarfélag
Breiðdælinga fengi
keyptan fisk hjá
Búlandstindi, aðal-
lega af Mánatindi, til
að hefja vinnslu til
bráðabirgða. Unnið
hefur verið í frysti-
húsinu frá því um 26.
janúar. Mánatindur
er nú kominn í slipp.
Fólki lánað
fyrir hlutafé
Spurður um fjár-
hagslegan grundvöll
tilboðsins segir Rún-
ar Björgvinsson,
sveitarstjóri og fram-
kvæmdastjóri Út-
gerðarfélags Breið-
dælinga, að stefnt sé
að söfnun 10 milljóna
króna hlutafjár á
staðnum og að leitað verði til annarra aðila
þannig að heildarhlutafé verði að minnsta
kosti 50 milljónir. Hreppsnefndin býðst til að
lána fólki fé til kaupa á hlutabréfum fyrir allt
að 150 þúsund kr. Lánið er til sjö ára og ber
6,5% vexti.
Rúnar segir enn ekki ljóst hvað safnist í
hlutafjárloforðum, nú séu komnar 5 milljónir
kr. til viðbótar þeim 20 milljónum sem hrepp-
urinn leggur fram. Hann viðurkennir að það
dugi ekki eitt og sér til að standa undir kaup-
um eignanna og segir gert ráð fyrir lántöku
auk þess sem bundnar séu vonir við góða hlut-
deild í byggðakvótanum svokallaða sem út-
hlutað verður í haust. Segir Rúnar að til þess
að byggðakvótinn geri eitthvert gagn þuifi að
fást nokkur hundruð tonn til Breiðdalsvíkur.
„Ég veit ekki um mörg byggðarlög þar sem
kvótinn hefur horfíð í heilu lagi, eins og gerst
hefur hér,“ segir Rúnar þegar honum er bent
á að sjálfsagt geri margir staðir tilkall til hlut-
deildar í byggðakvótanum sem nemur í heild
1.500 tonnum á ári, og verður úthlutað til eins
árs í senn.
Hreppsnefnd Breiðdalshrepps hefur öll
Bjargir
bannaðará
Breiðdalsvík
Frestur nýstofnaðs Utgerðarfélags Breiðdælinga til
að fjármagna tilboð sitt í Breiðdalseignir Búlandstinds
ásamt togbát og kvóta rennur út um mánaðamót og er
sveitarstjórnin í viðræðum við útgerðarmann um land-
anir og jafnvel aðstoð við kaupin. Sveitarstjórnin
vonast eftir opinberum stuðningi, meðal annars drjúg-
um hlut af byggðakvótanum. Sumir íbúarnir telja
kaupin ekki raunhæf og vilja leita annarra leiða. Þá
eru uppi kröfur í þorpinu um að gengið verði í það
verk að innheimta loforð sem Breiðdælingar telja að
þeim hafi verið gefin við yfirtöku Búlandstinds á
frystihúsi og kvóta Breiðdælinga fyrir fjórum árum.
Helgi Bjarnason kynnti sér stöðu mála á Breiðdalsvík.
ENN er vinna í frystihúsi Búlandstinds á Breiðdalsvík en mikil óvissa um framtíðina.
staðið að þessum aðgerðum.
Skúli Hannesson, formaður
Verkalýðs- og sjómannafé-
lags Breiðdælinga og annar
fulltrúi minnihlutans í
hreppsnefnd, segir að stofn-
un útgerðarfélagsins sé al-
geriega háð fyrirgreiðslu
opinberra aðila. Telur hann
að tilraunin sé dæmd til að
mistakast ef ekki fæst
byggðakvóti. „Ef þetta
gengur ekki er staðurinn
búinn að vera, málið er ekki
flóknara en það,“ segir
Skúli. „Hér verður ekkert
fólk ef ekki helst vinna og
eftir að fólkið er farið þýðir
ekki að reyna að koma upp
atvinnustarfsemi."
Skúli segir að málið sé
hjá Byggðastofnun og beðið
sé eftir áliti hennar á því hvort grundvöllur sé
fyrir rekstri nýja fyrirtækisins. Málefni Breið-
dalsvíkur eru í skoðun hjá Byggðastofnun þótt
Breiðdalsvik
10 km
ekki hafí borist þangað
formlegt erindi enn sem
komið er. Guðmundur
Malmquist forstjóri segist
því lítið geta sagt um hugs-
anlega fyrirgreiðslu. Hann
bendir þó á að svigrúm
Byggðastofnunar sé ákaf-
lega takmarkað til að taka á
jafn stórum málum og
þarna sé um að ræða.
Gengur ekki upp
fjárhagslega
Ekki eru allir íbúarnir
trúaðir á að ráðstafanir
hreppsnefndarinnar dugi.
Gunnlaugur Stefánsson,
sóknarprestur í Heydölum,
segir að hreppsnefndin
geri greinilega allt sem í
hennar valdi stendur til að
bjarga atvinnumálunum. Hins vegar sé svig-
rúm hennar lítið. „Frystihúsið er hér og mér
fínnst eðlilegt að reyna að eignast það eða
Fjöldi íbúa 1.12.98
Stöðvarhreppur 269
- Stððvarfiörður 269
Breiðdalshreppur 290
- Breiðdalsvík 207
Djúpavogshreppur 494
- Djúpivogur 376
leigja. Hins vegar hef ég efasemdir um að við
ættum að fara út í mikla útgerð. Fremur að
réyna að komast yfir kvóta með eins lítilli
fjárhagslegri áhættu og unnt er og leita eftir
samvinnu við aðra um útgerðina," segir
Gunnlaugur.
Hákon Hansson, dýralæknir á Breiðdals-
vík, er vantrúaður á að unnt sé að standa við
tilboð í eignir Búlandstinds. Bendir hann á
að ekki séu neinir stóreignamenn á staðnum
sem gætu lagt til nauðsynlegt hlutafé. Uti-
lokað sé að taka meginhluta kaupverðsins að
láni, það sé of dýrt. Reiknast Hákoni til að
greiðslubyrði af 450 milljóna króna láni til 25
ára með 6% vöxtum sé tæpar 3 milljónir
króna á mánuði. Þurfi mjög góðan rekstur til
að standa undir því og þykir honum nokkuð
ljóst að sá 600 tonna kvóti sem fyrirhugað er
að kaupa með bátnum sem þar að auki sé illa
samsettur dugi ekki fyrir frystihúsið. Því
gangi dæmið ekki upp fjárhagslega nema
með gífurlegum opinberum styrkjum. Fólk
líti mikið til byggðakvótans sem Byggða-
stofnun sé ætlað að úthluta en vafalaust geri
margir kröfur um hlutdeild í honum.
Hákon telur að sveitarstjórnin sé að fara
erfiðustu leiðina, að reyna að setja á fót ein-
hvers konar hreppsútgerð. Sveitarfélagið sé
skuldum vafið og hafí ekki efni á frekari skuld-
setningu. Því sé hætta á að útgerðarfélagið
komist fljótlega í þrot. Telur hann, eins og
séra Gunnlaugur, að fremur hefði átt að reyna
að taka frystihúsið á leigu eða kaupa það eitt
og sér og eyða peningunum frekar í kvóta-
kaup. Freista þess síðan að koma á samstarfi
við útgerð sem gæti komið með kvóta á móti
þeim kvóta sem heimamenn kæmust yfir.
Skúli Hannesson segir útilokað að reka
frystihúsið nema hafa aðgang að kvóta, hrá-
efni sé of dýrt á fiskmörkuðunum. Hann segir
að það hafí verið skoðað að taka upp samvinnu
við aðrar útgerðir. Til þess þurfí kvóta og
kvóti Mánatinds fáist ekki nema skipið sé
keypt með.
Leita samstarfsaðila
Hákon Hansson lýsir þeirri skoðun sinni að
vandamál þessara
þriggja staða, Stöðv-
arfjarðar, Breiðdals-
víkur og Djúpavogs,
verði ekki leyst til
frambúðar nema með
náinni samvinnu íbú-
anna og fyrirtækj-
anna sem þar starfa.
Gunnlaugur Stefáns-
son bendir á að hinir
staðimh’ séu í svip-
aðri stöðu og Breið-
dalsvík var, að því
leyti að eignarhald
framleiðslutækjanna
og kvótans sé í hönd-
um fyrirtækja í öðr-
um landshlutum. Ef
eigandi kvótans vildi
nýta hann á annan
hátt gæti hann horfið
í burtu á einni nóttu.
Telur hann fulla
ástæðu fyrir sveitar-
stjórnirnar að ræða
saman um málið,
meðal annars um það
hvernig brugðist
verður við slíkum að-
stæðum.
Samkvæmt upplýs-
ingum sem Gunn-
laugur hefur aflað sér
var meirihluti hluta-
fjár í Búlandstindi hf.
seldur á 250 milljónir
kr. Gunnlaugur segir
að ef Breiðdalshreppi
hefði gefíst kostur á að ganga inn í kaup-
samninginn hefði verið borðleggjandi fyrir
sveitarstjórnina að reyna að kljúfa kaupin, til
dæmis í samstarfi við sveitarstjórnina á
Djúpavogi, til þess að tryggja atvinnu og
hagsmuni byggðarlaganna. Sveitarfélagið
væri að reyna að gera það sama nú en bara á
miklu erfiðari hátt. „Það er alvarlegt að Olíu-
félagið og VÍS skuli ekki hafa veitt sveitarfé-
lögunum á Breiðdalsvík og Djúpavogi for-
kaupsrétt að hlutabréfunum. En fyrst og
fremst er þetta mál allt mikill áfellisdómur
yfir kvótakerfinu og sýnir hvaða afleiðingar
það getur haft fyrir sjávarbyggðirnar," segir
Gunnlaugur.
Rúnar Björgvinsson sveitarstjóri segir að
rætt hafi verið við aðila um samvinnu, meðal
annars útgerðarmann á Höfn í Hornafirði
og útgerðarmann Þórs Péturssonar í Sand-
gerði. „Samstarf við önnur fyrirtæki kemur
til álita ef það getur eflt þennan rekstur.
Við viljum hins vegar tryggja að heima-
menn hafi úrslitaáhrif á framvindu mála
þannig að ekki sé hætta á að allt fari á sama
veg og nú.“
Morgunblaðið/Sverrir Vílhelmsson