Morgunblaðið - 04.12.1999, Qupperneq 43

Raddstýrð
tæki notuð við
skurðaðgerðir
London. Thc Daily Telegraph.
BRESKT sjúkrahús hefur tekið í
notkun tölvubúnað sem gerii' lækn-
um kleift að raddstýra tækjum við
skurðaðgerðir og er þetta í fyrsta
sinn sem slíkri tækni er beitt í evr-
ópskri skurðstofu.
Læknar við North Hampshire-
sjúkrahúsið í Basingstoke hafa gef-
ið myndavélum sínum og fleiii
tækjum skipanir með hjálp tölvu-
kerfís sem skynjar aðeins raddir
þeirra. Þetta er í fyrsta sinn sem
slíkur búnaður hefur verið heimil-
aður við skurðaðgerðir í Evrópu og
stefnt er að því að skurðlæknar
geti raddstýrt því sem næst öllum
tækjum skurðstofanna þegar fram
líða stundir.
John Britton, ráðgefandi sér-
fræðingur í bæklunarskurðlækn-
ingum, prófaði kerfíð, sem nefnist
Hermes, þegar hann undirbjó
skurðaðgerð á öxl sjúklings nýlega.
Hann setti holsjá, langa pípu með
örsmáa myndavél, inn í sjúklinginn
og sagði: „Hermes, myndavél".
„Myndavél tilbúin," svaraði þá
Hermes með róandi kvenmanns-
rödd. „Hermes, hvítt jafnvægi,"
sagði Britton og Hermes bætti
myndina.
Styttir aðgerðar-
tímann um 15%
Fyrirtækið Stryker Corpor-
ation, sem framleiðir Hermes,
stefnir að því að tengja kerfíð við
fleiri tæki og gera skurðlæknum
jafnvel kleift að raddstýra lýsing-
unni á skurðstofunum og hæð
skurðborðanna.
Aður en skurðaðgerðin hófst
hafði Britton lesið inn hundruð
skipana með mismunandi raddblæ,
m.a. eins og hann talar undir álagi.
Hermes hlustar síðan á kliðinn í
skorðstofunni og bíður eftir því að
heyra rödd skurðlæknisins. Lækn-
irinn talar í hljóðnema og gefur
skipanir í aðalstýrikerfíð sem
stjórnar tækjunum.
An Hermesar þarf skurðlæknir-
inn að gefa hjúkrunarfræðingum
og öðrum læknum fyrirmæli til að
stjórna þeim flóknu tækjum sem
notuð eru við skurðaðgerðir. Áætl-
að er að Hermes stytti skurðað-
gerðartímann um 15%.
m
Reuters
Hefðbundnar skurðaðgerðir kunna brátt að heyra sögunni til.
Afleiðingar vanrækslu og kynferðislegra misþyrminga
Medical PressCorps News Service.
Hættara við
þunglyndi og
sjálfsmorðum
MISÞYRMINGAR eða van-
ræksla í barnæsku hefur
varaniegan skaða í för með
sér. Kynferðisleg misþyrming
er jafnvel verri en líkamlegar
misþyrmingar. Unglingar og
ungt fólk sem sætti misþyrm-
ingum eða vanrækslu í æsku
er meira en þrisvar sinnum
líklegra til að verða þunglynt
eða hugleiða sjálfsmorð, sam-
kvæmt niðurstöðum nýrrar
rannsóknar.
Vísindamenn komust enn-
fremur að því, að börn sem sætt
hafa kynferðislegri misnotkun
eru líklegri til að verða þung-
lynd eða hugleiða sjálfsmorð.
Fórnarlömb kynferðislegra
misþyrminga reyndust sexfalt
líklegri til sjálfsmorðstilraunar,
og auk þess var hættan á end-
urtekinni sjálfsmorðstilraun
áttfalt meiri en hjá börnum sem
ekki höfðu orðið fyrir kynferð-
islegri misþyrmingu.
Sjálfsmorðstilraunir
Yfir þriðjungur, eða 36%,
barna sem sættu kynferðislegri
misþyrmingu gerði tilraun til
sjálfsmorðs, samanborið við 16
prósent barna sem höfðu sætt
líkamlegri misþyrmingu. Sex
prósent barna sem ekki höfðu
sætt misþyrmingum af neinu
tagi kváðust hafa gert tilraun
til sjálfsvígs.
Dr. Jocelyn Brown, aðstoðar-
prófessor við barnalæknadeild
Columbiaháskóla í Bandaríkj-
unum, stýrði rannsókninni. 639
ungmenni tóku þátt í henni og
hafði 81 þeirra sætt misþyrm-
ingum eða vanrækslu í æsku.
Niðurstöður rannsóknarinnar
voru birtar í desemberhefti Jo-
urnal of the American Academy
of Child and Adolescent Psychi-
atry.
Hættulegasta
æviskeiðið
Einnig kom í Ijós í rannsókn-
inni að tíðni sjálfsmorðstilrauna
var hærri á unglingsárum.
„Unglingsárin eru hættulegasta
æviskeiðið fyrir ungt fólk sem
sætt hefur kynferðismisþyrm-
ingum,“ segir í niðurstöðunum.
Rannsakendurnir tóku fram, að
þar sem þeir notuðust bæði við
opinber gögn og upplýsingar
sem einstaklingar veittu sjálfir
kynni að vera að þeir sem
höfðu hugleitt sjálfsmorð hefðu
frekar tilkynnt misþyrmingar
en hinir.
Hrotur
geta spillt
kynlífínu
HÁVÆRAR hrotur og öndunar-
truflanir í svefni geta spillt kyn-
lífínu fyrir báðum rekkjunaut-
unum vegna þess að þær valda
þreytu og önuglyndi, auk þess
sem þær geta orðið til þess að
karlmenn eigi erfítt með að láta
sér rísa hold.
Þetta er niðurstaða nýlegrar
rannsóknar vísindamanna í
Maryland í Bandaríkjunum á 29
körlum og konum sem gengust
undir meðferð við öndunar-
stöðvun í svefni, eða kæflsvefni,
sem er einn versti kvillinn sem
tengist hrotum. Kæfísvefn lýsh’
sér í því að menn hætta öðru
hverju að anda í að minnsta
kosti tíu sekúndur.
Þátttakendumir vom beðnir
að leggja mat á kynlíf sitt fyrir
og eftir meðferðina og komust
að þeirri niðurstöðu að fullnæg-
ingar þeirra væru betri og kyn-
hvötin meiri eftir meðferðina.
Breska útvarpið BBC hefur
eftir Janet Myers, sem stjómaði
rannsókninni, að vangeta karl-
manna til samfara kunni að
stafa af röskun á æxlunar- og
hormónastarfseminni en of lítið
súrefni í blóðrásinni vegna kæfi-
svefns geti einnig torveldað
mönnum að láta sér rísa hold.
Of feitu fólki hætt
við kæfísvefni
Meðferðin fólst í því að þátt-
takendurnir sváfu með sérstaka
grímu fyrir andlitinu og hún var
tengt tæki sem þrýstir lofti í
gegnum nefíð.
Meðalaldur þátttakendanna
var 45 ár og margir þeirra voru
fremur feitir, en vitað er að mið-
aldra og of feitu fólki er hætt við
kæfisvefni.
Talið er að um 4% kvenna og 9%
karlmanna á aldrinum 30-60 ára
fái þennan kvilla.
Áð sögn bandarískra sérfræð-
inga í svefntmflunum getur
kæfísvefn valdið svo mikilli syfju
á daginn að hann stórauki hætt-
una á alvarlegum bílslysum.
Kæfísvefn geti einnig valdið ön-
uglyndi, persónuleikabreyting-
um, minnisvandamálum, of há-
um blóðþrýstingi og óregluleg-
um hjartslætti.
I alvarlegustu tilvikunum get-
ur kæfisvefn valdið hjartasjúk-
dómum og dauða, auk getuleysis,
að því er íram kemur á vefsíðu
svefntruflanamiðstöðvar Colum-
bus Community Hospital í Ohio.
Mikið koffín
eykur hættu á
fósturmissi
Medical PressCorps News Service.
BARNSHAFANDI konur sem
neyta mikls koffíns, eða sem svarar
fimm eða fleiri kaffibolla á dag, er
tvisvar sinnum hættara við fóstur-
missi. En hófleg koffínneysla, einn
eða tveir kaffibollar á dag, virðist
ekki auka hættuna, samkvæmt nið-
urstöðum rannsóknar sem birtust í
tímaritinu The New England Jo-
umal of Medicine 25. nóvember.
Rannsökuð voru blóðsýni úr rúm-
lega 3.000 konum, þar af 600 sem
höfðu misst fóstur. Ný aðferð var
notuð til að meta koffínneyslu, sem
fólst í því að mæla magn paraxan-
þíns í blóðinu. Paraxanþín er efni
sem lifrin framleiðir þegar koffín er
brotið niður. Efnið er í blóðinu leng-
ur en koffín.
Paraxanþín fannst í blóði 82%
kvenna í báðum rannsóknarhópun-
um. Magnið var umtalsvert meira,
að meðaltali, hjá þeim konum sem
höfðu misst fóstur en hjá konunum í
samanburðarhópnum. Hættan á
fósturmissi eykst þó ekki fyrr en
paraxanþínmagn í blóðinu er orðið
mjög mikið.
„Kaffi veldur ekki fósturmissi, en
það eru greinilega tengsl þama á
milli,“ sagði dr. Alan Leviton, pró-
fessor í taugafræði við Harvardhá-
skóla í Bandaríkjunum. Rannsak-
endurnir taka fram að blóðsýnin,
sem rannsökuð voru, höfðu verið í
geymslu í þrjátíu ár. Ekki er fylli-
lega vitað um stöðugleika paraxan-
þíns í blóði, en rannsakendurnir
gerðu könnun sem benti til að sýnin
væru marktæk.
Nýkomin sending af sófasettum
Vandað Mantelassi sófasett
+J... . . . . . , . M/Ieðri aðeins kr.
Litir dokkkoniaksbrunt
og Ijóskoníaksbrúnt flKl AAA
Áklæði í fjórum litum. | ^Q^VlUUi"
M/áklæði aðeins kr.
178.000.-
Vönduð gæðahúsgögn
á góðu verði!
Hjá okkur eru Visa- og
Euro-raCsamningar
ávfsun á staðgreifiBlu