Morgunblaðið - 29.09.2000, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ BÍÓBLAÐ FÖSTUDAGUR 29. SEPTEMBER 2000 C 5
K V 1 i KMYNDAHÁTÍÐ
í R E Y K J A V í K
Djöflareid: Skæruhernaður í borgarastríðinu. Krjúpandi tígur, dreki í leynum: Ang Lee gerir bardagamynd.
Óvenjuleg karatemynd úr smiðju Angs Lee
Eru heiövirðar.konur
i slagsmalum?
OPNUNARMYNDIN
Karatemynd meö harövítug-
um konum í bardögum, þar
sem hugarfluginu ergefinn laustaumur, erframlag Angs Lee til
Kvikmyndahátíöar í Reykjavík, ásamt myndinni Djöflareiö.
Pétur Blöndal talaöi viö leikstjórann og aöra af aðalleikkonunum
Bondstúlkuna Michelle Yeoh, sem kallar ekki allt ömmu sína.
TVÆR kvdkmyndir eftir Ang Lee
verða sýndar á kvikmyndahátíð í
Reykjavík. Annars vegar er það
óvenjuleg karatemynd, Krjúpandi
tígur, dreki í leynum, sem er opnun-
armynd hátíðarinnar, og hins vegar
Djöflareið, sem gerist í borgara-
styrjöldinni í Bandaríkjunum og
fjallar um litla hersveit Suðurríkja-
hermanna sem stundar skæruhem-
að á afskekktum sveitavegum. Ang
Lee er geðþekkur leikstjóri, sem
haslaði sér fyrst völl með hugljúfri
gamanmynd, Brúðkaupsveislunni
(1993) og réðst m.a. eftir það í gerð
myndar við skáldsögu Jane Austin,
Sense and Sensibility (1995), sem
fékk góðar viðtökur gagnrýnenda.
Joe Schamus og Hui-Ling Wang,
dyggir samstarfsmenn Ang Lee í
gegnum tíðina, skrifuðu handritið að
Krjúpandi tígri, dreka í leynum. Pað
er byggt á samnefndri skáldsögu frá
fimmta áratugnum eftir kínverska
rithöfundinn Wang Dulu. Kvik-
myndin kostaði rúman milljarð í
framleiðslu og var alfarið tekin upp í
Kína, enda fannst Ang Lee tími til
kominn eftir að hafa gert þijár
myndir í röð á enska tungu. Að-
spurður tekur hann undir að asískar
kvikmyndir séu meira áberandi en
áður á Vesturlöndum, ekki síst á
kvikmyndahátíðum: „Ég hef ekki séð
allar þessar myndir, en held að hróð-
ur asískrar kvikmyndagerðar hafi
aukist undanfarin tíu til fimmtán ár.“
Hélt upp á Bruce Lee
Hann heldur áfram: „Ég er enginn
sérstakur talsmaður fyrir asískar
kvikmyndir. En mér finnst þetta
uppörvandi fyrir asíska kvikmynda-
gerðarmenn því það hefur orðið mik-
ill samdráttur í asískum kvikmynda-
iðnaði. Aður töluðu allir látlaust um
Hollywood, einkum ef myndir fengu
alþjóðlega markaðssetningu. Nú er-
um við að upplifa það í fyrsta skipti
að persónuleg höfundarverk frá Asíu
séu opnunarmyndir á kvikmyndahá-
tíðum og keyptar beint á alþjóða-
markað. Það er hvetjandi fyrir hæfi-
leikaríka kvikmyndagerðarmenn. Þá
er það upplífgandi fyrir kvikmynda-
húsagesti að fá að horfa á eitthvað
nýtt af nálinni, afsprengi ríkrar
sköpunargleði, sem er upprunalega
ástæðan fjTÍr því að fólk fór yfir höf-
uð á kvikmyndir. Við höfum sannar-
lega markað okkur sess og ég vona
að gróskan verði viðvarandi, en þetta
sé ekki tískufyrirbrigði sem líður
hjá.“
Hvað réð því að Ang Lee af öllum
leikstjórum ákvað að gera bardaga-
mynd? „Bardagamyndir voru sú
kvikmyndahefð sem ég ólst upp við [í
Pingtung í Tævan] og þá voru Bruce
Lee og Jackie Chan mínar hetjur,"
svarar hann. „Mig hefur langað til að
gera karatemynd síðan ég var strák-
ur. Ég komst að raun um að það er
enginn hægðarleikur. Eftir tökur á
bardagaatriðunum, sem kröfðust
mikillar samhæfingar og voru af-
skaplega tímafrekar, varð mér ljóst
að ég hafði aðeins um 20% af fjár-
mununum, tímanum og starfs-
orkunni eftir í önnur atriði myndar-
innar. Karatemyndir hafa verið
stimplaðar B-myndir en mér finnst
þær stórkostlegt leið til að segja það
sem manni býr í brjósti, hvort sem
það er ljóðrænt, drama eða eitthvað
annað. Mér finnst synd að þessi
grein kvikmynda njóti ekki meira
sannmælis. Kvikmyndagei’ðarmenn
ættu að gera sameiginlegt átak til
þess að auka hróður hennar því hún
er mikilvægur hlekkur í frásagnar-
listinni.“
Vírar til að
ýkja hreyfingarnar
Ang Lee notaði víra til að stjórna
hreyfingum leikaranna í bardagaatr-
iðunum. „Það var til að gera hreyf-
ingarnar ýktari og hraðari. Ég velti
því lengi fyrir mér hvort ég ætti að
notast við víra eða ekki. Mér var ljóst
að ég þyrfti að uppfylla kröfur as-
ískra áhorfenda sem væru vanir slík-
um aðferðum. Ég tók þann pól í hæð-
ina að vestrænir áhorfendur myndu
venjast þessu eftir að hafa séð eitt tfi
tvö atriði. í það minnsta var ég reiðu-
búinn að taka þá áhættu."
En hvað fannst leikurunum um
þetta? Fannst þeim ekkert athuga-
vert við að heyra: „Jæja, þetta verð-
ur allt í lagi, þið stígið eitt skref til
hliðar og fljúgið, tiplið á vatnsfletin-
um og skjótist svo upp í loftið eins og
raketta." Hann svarar: „Ég var
ánægður með að kvikmyndastjörn-
urnar sem léku í myndinni kusu að
treysta tökuliðinu í einu og öllu og
láta allt yfir sig ganga, létu sig hafa
það að svífa í lausu lofti heilu og hálfu
dagana.“ Svo bætir hann við bros-
andi: „Ungu leikararnir sem eru ekki
búnir að skapa sér nafnl voru auð-
vitað ekki spurðir."
Nú grípur Michelle Yeoh orðið:
„Skemmtileg uppákoma er tengd
þessu þegar við vorum við tökur í
skóginum og eiginkona Chow Yun
Fat fór á salernið. Þegar hún kom út
aftur var hann kominn í áttatíu feta
hæð, hékk í vír og höfuðið sneri nið-
ur. Hann skellihló, en ég held að hún
hafi ekki verið eins hress.“
Með lífið í lúkunum á öðrum
Yeoh hefur áður leikið í bardaga-
myndum og er því öllu vön. „Það vita
allir að ég hef stundað bardaga-
íþróttir síðan ég var krakki,“ segir
hún. „En vinna með víra er ólík hefð-
bundnum bardagaíþróttum að því
leyti að maðui’ hefur ekki fullkomna
stjóm á hreyfingum sínum og tíma-
setningu. Þá er líf manns bókstaflega
í lúkunum á fjórum mönnum, sem
kippa manni upp eða láta mann falla,
og maður verður að læra inn á
breyttan rytma, hvenær þeir láta til
skai-ar skríða og hvenær ekki. í
þessari mynd var ég mun öruggari
með sjálfa mig þegar ég hékk í vfrun-
um. Það var hægt að má þá út úr
myndinni og því gátu þeir verið gild-
ari. Áður hafði ég unnið með víra þar
sem óvæntar hreyfingar hefðu getað
slitið vírinn og þá hefði maður fallið
beint á andlitið úr þrjátíu feta hæð.
Fyrir vikið gátum við kannað marg-
ar hreyfingar og áhættuatriði, bar-
dagaatriði í lausu lofti, sem áður fyrr
voru mun háskalegri.“
Hún lítur á Ang Lee og segir:
„Þetta er krefjandi og auðvitað
óskaplega sársaukafullt, því um
mittið eru reyrðar ólar sem spenna
það í fjórtán þumlunga, maður nær
varla andanum og þarf að láta líta út
fyrir að þetta sé hægðarleikur, sér-
staklega þegar leikstjóri sem aldrei
hefur hangið á vír er að segja manni
fyrir verkum." Ang Lee skellihlær
og hún heldur áfram: „Okkur langaði
oft til að festa hann upp á vír og
skilja hann þannig eftir. Það erfið-
asta var ekki víravinnan, heldur
leiklistin meðan á bardögunum stóð.
Það er auðvelt að gera sér upp reiði í
bardaga, því þá þarf maður bara að
lifa sig inn í atburðarásina, en í þess-
ari mynd, með þessum herramanni,"
segir hún og vísar höfðinu í átt að
Ang Lee, „verður maður að virka yf-
irvegaður og djúpt þenkjandi, eins
og ekkert markvert sé á seyði, en
muna að maður er með öll þessi
háskalegu vopn í höndunum. I fýrstu
er maður sannfærður um að þetta
muni ekki takast, - en einhvern veg-
inn gengur allt upp að lokum.“
„Og leikararnir sluppu lifandi,“
bætirAngLee við.
Kastaði mér utan í vegginn
„Raunar hefur Ang Lee mjög
gaman af því að læra bardagaíþrótt-
ir,“ segir Yeoh. „Þegar við hittumst í
fyrsta skipti í New York tókum við
æfingu í Tai Chi og hann kastaði mér
utan í vegginn. Það fyrsta sem kom
upp í hugann á mér var: „Ef þú bara
vissir hvað þú varst að kalla yfir þig.
Bíddu bara, þangað til tökur hefj-
ast!“ Við æfðum daglega á tökustað
og gengum alltaf úr skugga um að
Ang æfði með okkur. Ef stóð til að
kvelja okkur var sanngjarnt að hann
kveldist líka. En hann hafði ánægju
af þessu, fannst gaman að læra á
vopnin og beita sverði. Það var líka
mikilvægt að hann lærði þetta, því
hann var búinn að sjá bardagaatriðin
fyrir sér í huganum, en maður veit
aldrei um hvað þau snúast fyrr en
maður reynir þau líkamlega. Uthald
hans jókst við að æfa með okkur,
hann fékk betri skilning á hreyfing-
unum, hvaðan þær voru sprottnar,
og í ofanálag varð hann einn af hópn-
um. Svo ég mæli með þessu."
Talandi um vopnin, ekki eru þau
öll til í raunveruleikanum? Sum
þeirra líta út eins og læknisáhöld
hrollvekju Davids Cronenbergs, seg-
ir blaðamaður. „Ég fletti vopnurn
upp í þar til gerðri yfiriitsbók og
valdi þau sem mér leist best á og
taldi að kæmu best út á hvíta tjald-
inu. Síðan fann ég upp á stjakanum,
með öllu því skelfilega sem honum
fylgdi.“ Hann glottir mannalega:
„Ég gerði mér ekki grein fyrir
hversu mikill skelfir ég væri fyrr en
ég gerði bardagamynd."
Aðspurður um hvort nokkur mun-
ur sé á því að vinna með asískum og
evrópskum kvikmyndastjörnum,
svarar hann: „Stjömur eru stjörnur.
Þær verðskulda meiri athygli en
aðrir leikarar. Það má segja að þær
séu samningsbundnar áhorfendum;
ímynd þeirra hefur mótast á mörg-
um árum og þær skipa fastan sess í
huga almennings. Maður verður að
taka mið af því, hvort sem maður ýtir
undir það ekki. Þær eru stjömur og
það er ekki að ástæðulausu. En hvort
þær eru vestrænar eða asískar skipt-
ir engu máli. Ég vel gjarnan að vinna
með kvikmyndastjömum sem eru
einnig góðir leikarar og hafa eitthvað
fram að færa. Það er fagfólk og al-
gjör draumur að vinna með því.“
Varð að breyta
til eftir Bond
Michelle Yeoh segir að ástæðan
fyrir því að hún valdi að leika í
Krjúpandi tígri, dreka í felum hafi
ekld verið handritið, sem hún fékk
ekki upp í hendurnar fyrr en á seinni
stigum, heldur leikstjórinn Ang Lee.
„Það gerði útslagið," segir hún. „Eft-
ir að hafa leikið í [Bond-myndinni]
Tomorrow Never Dies varð ég að
leika í kvikmynd sem væri á öðram
nótum og myndi auka hróður minn
sem leikkonu. Þegar við Ang Lee
hittumst fyrir þremur áram sagði
hann við mig: „Mig langar að leik-
stýra bardagamynd í anda Sense and
Sensibility.“ „Frábært," sagði ég og
sýndi því áhuga því ég hef fylgst með
Áng Lee í gegnum tíðina og haft un-
un af myndum hans. Ég vissi að hann
virðir og elskar leikara sína, hvernig
hann tekst á við margbreytileika til-
finninga og sögupersóna, hvernig
hann getur verið vinalegur í tali en á
sama tíma djúpgrandaður í hugsun.
Jafnvel þótt hann hefði sagt mér að
ég myndi leika á móti þremur mun
yngri og fallegri leikkonum hefði ég
látið slag standa. Það hefði ekki skipt
máli.“
En verður það ekki að teljast
óvenjulegt að það mæði mest á kon-
um í bardagaatriðum myndarinnar?
„Jú,“ svarar Ang Lee og brosir.
„Konan mín sagði við mig eftir að
hafa séð myndina í fyrsta skipti:
„Hefur þú einhvern tíma séð heið-
virða konu í slagsmálum?" Vissulega
er það óalgengt, en það sem er enn
óvenjulegra er að bæta við leiklist og
drama. Ég vissi að það gæti verið
hættulegt því leikararnir gætu misst
einbeitinguí hreyfingum og stungið
hver annan. Én í viðureignum
kvennanna er virkileg tilfinning fyrir
bardagaíþróttinni, sem er nauðsyn-
leg myndinni. Og ég get ekki varist
stolti þegar ég horfi á afrakstur allr-
ar þessarar vinnu, því það er margt í
myndinni sem ég hef ekki séð í öðr-
um kvikmyndum."