Morgunblaðið - 26.11.2000, Qupperneq 24

24 B SUNNUDAGUR 26. NÓVEMBER 2000
¥----------------------------
MORGUNBLAÐIÐ
i-H SiMÖSÍ >4 ■ ||ú:'

Ljósmyndir/Áskell Öm Kárason
.^Kemal Atatiirk er nefndur „faðir tyrknesku þjóðarinnar“ og sér hans víða stað. Ilér standa herinenn vörð um minnismerki um
„frelsisstríðið“ 1922-23 sem var háð undir hans forystu og markar upphaf Tyrklands nútímans.
Á hafnarvoginni. Sú starfsgrein þótti okkur frumleg-
ust meðal heimamanna að sitja fyrir fólki með baðvog
og bjéða vigtun gegn gjaldi. Þennan hittum við á
Galatabrúnni. Vigtina þyrfti að stilla betur.
Með skák
mönnum
I Istanbul
íslendingar sendu sveit-
ir bæði í karla- og
kvennaflokki á Olymp-
íumótið í skák í Istanb-
ul. Áskell Örn Kárason
«*»fór fyrir hópnum sem
fararstjóri og þótt
árangurinn yrði ekki
eins og vænst hafði ver-
ið, voru sárabæturnar
að fá að skoða sig um í
sögufrægri borg,
káklistin er talin eiga upp-
haf sitt á Indlandi, aðrir
segja í Persíu.
Þaðan barst hún vestur
^ií Miðjarðarhafslanda og svo út um
allan heim. Frá því Ólympíuskák-
mótin hófu göngu sína á millistríðs-
árunum hafa Miðjarðarhafsslóðir
einmitt oft verið vettvangur þeirra.
Frá stríðslokum hefur þrisvar verið
teflt í Júgóslavíu hinni gömlu, tvisv-
ar á Grikklandi og í ísrael, einu
sinni á Möltu og á frönsku Rivier-
unni. Einnig á nálægum slóðum, í
Sviss, á Svartahafsströnd Búlgaríu,
í Kákasusfjöllum, við Kaspíahaf
austur o g við Persaflóa, aðeins kipp-
korn frá fornum heimaslóðum
skáklistarinnar. Árið 2002 verður
•tfit í Slóveníu og 2004 líklega á eyj-
unni Menorcu við Spánarstrendur.
Nú er nýlokið 34. Ólympíuskák-
mótinu í Istanbul, hinum fornfræga
Miklagarði við Bospórussund,
þungamiðju þess heimshluta sem
hér um ræðir. Þar tefldu tvær ís-
lenskar sveitir; í opnum flokki með-
al 125 annarra þjóða og í kvenna-
'^kki þar sem 86 sveitir voru
mættar til leiks. Hér heima vakti
þátttaka okkar í kvennaflokki sér-
staka athygli, enda langt síðan kon-
ur hafa teflt fyrir íslands hönd á Ól-
ympíuskákmóti. Árangur beggja
sveita á mótinu olli vonbrigðum,
enda erum við íslendingar góðu
vanir þegar afrek á skáksviðinu eru
annars vegar og sættum okkur ekki
við annað en okkar fólk skipi sér í
hóp hinna bestu. Það voru annars
Rússar sem sigruðu í karlaflokki,
Þjóðverjar urðu í öðru sæti og
Úkraínumenn og Ungverjar jafnir í
því þriðja. Allt eftir bókinni, nema
hvað góður árangur Þjóðverja kom
á óvart.
I kvennaflokki voru úrslit eins og
vænst var; kínversku stúlkurnar
vörðu Ólympíumeistaratitil sinn,
stúlkur frá Georgíu urðu í öðru sæti
og þær rússnesku í því þriðja.
Skákfj ölskyldan
Ólympíuskákmót eru miklar há-
tíðir; þar hittist skákfjölskylda
heimsins á tveggja ára fresti. Það er
ekki bara verið að tefla; hér hittast
gamlir kunningjar og vinir. Með
nýju móti bætast alltaf einhverjir
nýir í hópinn, enda fjölgar þátttöku-
þjóðum sífellt, en í 1600 manna hópi
eru ávallt mörg kunnugleg andlit.
Stemmningin í upphafi móts gæti
líkst því sem stundum er á réttar-
degi heima á íslandi; menn taka tal
saman og spyrja tíðinda; hvað hefur
gerst síðan síðast; auk þess sem litið
er yfir hjörðina til að skoða hvaða
skákmenn skila sér í þetta sinn og
hverja vantar. Þarna ægir saman
öllum hugsanlegum þjóðum og kyn-
þáttum - og skákstyrkleikinn er víst
æði misjafn. Allir eru komnir til Ist-
anbul til að reyna sig í keppni við
aðrar þjóðir, fæstir gera sér vonir
um verðlaun og sumir eru aðeins
mættir til að vera með - og e.t.v.
einmitt til að hitta gamla kunningja;
upplifa Ólympíuandann.
Skákfjölskyldan hnappar sig
gjarnan í þrjá meginhópa eftir mál-
Tefldu allar skákir með bros á vör en blönduðu sér ekki í toppbaráttuna;
skákkonur frá Jemen.
Þessi seldi svaladrykk á torgi fyrir utan Basarinn. Sérstakt aukagjald
fyrir ferðamenn.
Eitt af hásætum Tyrkjasoldáns, alsett gulli og eðalsteinum.
svæðum. Fyrst er að nefna þá sem
ræða gagn og nauðsynjar skák-
heimsins á ensku; Vesturevrópu-
búar, hluti þriðja heimsins og
enskumælandi þjóðir hvar sem er á
kringlunni. Þá er það slavneski eða
rússneski hópurinn; sveitir frá Sov-
étríkjunum gömlu ásamt Austur-
Evrópu, auk alls þess fjölda af sov-
ésku bergi brotins sem flutt hefur
til annarra landa. Loks má nefna
stóran hóp spænskumælandi fólks;
alla rómönsku Ameríku, íbúa Spán-
ar, Portúgals og e.t.v. Ítalíu. Flestir
eiga aðgang að einhverjum hópnum,
og til eru þeir sem komast að fleiri
en einum, málamenn sem tala við
alla; förumenn sem spyrja almæltra
tíðinda og flytja fregnir.
Ekki bara Halim A1
Tyrkland er langt í burtu frá ís-
landi. Mörgum íslendingum er það
e.t.v.
helst kunnugt sem heimaland
Halims A1 og hafa á seinni árum séð
það í gegnum þann glugga sem sýn-
ir deilu þeirra Soffíu Hansen um
dæturnar tvær.
En Tyrkland er margt fleira, og
það er síst af öllu þessi mynd sem
Tyrkir vilja gefa af sér út á við. Við
setningu Ólympíuskákmótsins var
ræðumönnum tíðrætt um Olymp-
IST, umsókn Istanbul um Ólympíu-
leikana 2008. Mótið nú skyldi vera
einskonar forleikur eða æfing til að
sýna umheiminum að borgin sé
kjörinn vettvangur fyrir stærsta
viðburðinn; Ólympíuleikana sjálfa.
Ekki fer á milli mála að Tyrkir
leggja mikla áherslu á opnun til
vesturs, nútímavæðingu ríkisins.
Þeir minna á legu landsins á mörk-
um austurs og vesturs. Land mikill-
ar sögu á leið inn í framtíðina. Ung
þjóð í gömlu landi.
Landið er víðáttumikið og fjöl-
mennt. Þar búa tæpar 70 milljónir
manna.
Hin eftirsótta nútímavæðing
steytir á ýmsum skerjum. Enn eru
stórir landshlutar afar vanþróaðir
og menntunarstig lágt. Lýðræði á
sér skamma sögu og þótt í landinu
ríki nú fjölflokkalýðræði er ljóst að
spilling er mikil í stjómkerfinu.
Herinn er áhrifamikill og mjög sýni-
legur - enda má segja að borgara-
stríð ríki austast í landinu við að-
skilnaðarsinna Kúrda. Atvinnulífið
er enn háð miklum pólitískum af-
skiptum og markaðsbúskapur því
nokkuð haltrandi. Erfiðast viður-
eignar er þó e.t.v.
hve menntun þjóðarinnar er
skemmra á veg komin en vestar í
álfunni; heimamenn telja sjálfir að
allt að 20% allra barna á grunn-
skólaaldri stundi ekki skóla, og
mörg þeirra vinna myrkranna á