Alþýðublaðið - 17.06.1959, Blaðsíða 4

Útgefandi: Alþýðuflokkurinn. Ritstjórar: Benedikt Grön-
dal, Gísli J. Ástþórsson og Helgi Sæmundsson (áb.). Full-
trúi ritstjórnar: Sigvaldi Hjálmarsson. Fréttastjóri: Björg-
vin Guðmundsson. Ritstjórnarsímar: 14901 og 14902. Aug-
lýsingasími; 14906 Afgreiðslusími: 14900. — Aðsetur: Al-
þýðuhúsið. Prentsmiðja Alþýðublaðsins. Hverfisg. 8—10.
Lyðveldið 15 ára
í DAG eru liðin fimmtán ár síðan íslending-
ar endurreistu lýðveldið. Og reynslan sannar, að
þeir hafi verið vanda sjálfstæðisins vaxnir. Sér-
staða landsins annars vegar og saga og menning
þjóðarinnar hins vegar veldur því, að ísland er og
hlýtur að vera sjálfstætt ríki. íslendingar mæla á
tungu, sem sameinar merkilegar bókmenntir að
fornu og nýju. Þeir kunna sögu sína og varðveita
menningararfinn. Þess vegna verðskulda þeir sjálf
stæði og fullveldi.
Engum dettur í hug, að ísland geti ekki séð
börnum sínum farborða, ef það nýtur náttúru-
auðæfa sinna og þjóðarbúskapnum er stjórnað
af framsýni og fyrirhyggju. íslendingar eru
sennilega dugmesta þjóð á Vesturlöndum. Hver
þeirra afkastar að meðaltali tvöfalt eða þrefált
meira verki en annars staðar tíðkast. En okkur
gengur verr að gæta fengins fjár en afla þess.
Dýrtíðin og verðbólgan eru okkur í dag háski,
sem helzt minnir á hallæri til lands eða sjávar
forðum daga. Þessi vandi er af mannavöldum.
Og íslendingar verða að leysa hann í samstiíltu
átaki. Élla er grundvöllurinn að sjálfstæði þjóð-
arinnar engan veginn slíkur, að honum megi
treysta.
Auðvitað finnst sumum tilætlunarsemi að
mælast til þeirrar ábyrgðartilfinningar, sem hér er
gert. En hjá því verður ekki komizt. Og íslending
um á sannarlega ekki að vera nein vorkunn að
sigrast á böli verðbólgunnar og dýrtíðarinnar. Þeir
hafa áorkað meira, þegar mikið hefur við legið.
Sameinaðir geta þeir sigrað í baráttunni við dýr-
tíðina og verðbólguna og sannað þarrnig heiminum,
hvert sé erindi þeirra í tölu frjálsra og sjálfstæðra
þjóða.
Á fimmtán ára afmæli lýðveldisins mun svo
einnig mörgum verða hugsað til landhelgismáls
ins og deilunnar við Breta af því tilefni. Rök okk
ar í landhelgismálinu eru þau, að við verðum að
vernda og varðveita fiskimiðin til að geta lifað
menningarlífi í landinu. — Afstaða Breta er mót
spyrna við lífsnauðsyn íslendinga. Sá málstað-
ur ætti að vera dæmdur og vonlaus, enda efast
Íslendingar ekki um úrslitin. Þau geta ekki orð-
ið nema á einn veg.
En yfir þessa dægurbaráttu, sem þó varðar
framtíð íslands, lyftast fánarnir til minningar um
brautryðjendurna og unna sigra. Gervöll íslenzka
þjóðin þakkar í dag þeim, sem mörkuðu stefnuna
og ruddu veginn. Minning þeirra er okkar sómi.
KOSNINGASKRIFSTOFA ALÞÝÐUFLOKKSINS er
í Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu, símar 15020 og 16724.
Skrifstofan er onin 10—10 og eru allir alþýðuflokksmenn
hvattir til að veita upplýsingar og fá þær. Þeir, sem
þurfa að kjósa utankjörstaðakosningu eða vita af alþýðu-
flokksmönnum, sem þess þurfa, eru beðnir að hringja í
skrifstofuna. Sjálfboðastarf er mjög vel þegið; á framlög-
um í kosningasjóðinn hefur oft Verið þörf, en nú er nauð-
syn. Nauðsynlegt er að sem flestir láni bíla á kjördag og
láti strax vita af því. Þeir eru ennfremur skráðir á skrif-
stofunni, sem vilja vinna á kjördag.
Var það bara loftstein
... eða atom sprengja?
SuMARIÐ 1908 gerðist ein-
hver dularfyllsti atburður ald
arinnar. Enn hefur gátan ekki
verið leyst og nú undirbýr
ríkisstjórn Sovétríkjanna leið
angur, sem reyna á að kom-
ast að hinu sanna í málinu.
Flugvélar, alls kyns bifreiðar,
fjöldi vísindamanna með
margs konar tæki fara á næst-
unni til þess svæðis Síberíu,
sem er eitt minnst kannaða
svæði heimsins. Margs konar
orðrómur gengur um þennan
leiðangur bæði 1 Sovétríkjun-
um og á Vesturlöndum. Talað
er um að geimskip frá annarri
plánetu hafi fallið þar til jarð
ar, sumir telja, að geysilegt
jarðsig hafi orðið þar, og
nokkrir segja, að þar hafi orð-
ið kjarnorkusprenging, sem
lagt hafi í eyði hundruð fer-
kílómetra.
SuMARIÐ 1908 gerðust at-
burðir, sem komu flestum til
að skelfast. Tvisvar varð him-
inninn eitt eldhaf, sem sást
víða um heim. Jafnvel í Afríku
sáust einkennileg ský. Allir
jarðskjálftamælar á jörðunni
sýndu jarðhræringar á sama
tíma. Benti það til þess, að
gífurlegur jarðskjálfti hefði
orðið í Mið-Síberíu, en það
svæði liggur utan við jarð-
skjálftasvæði jarðarinnar og
er ekki vitað til, að þar hafi
orðið jarðhræringar fyrr né
síðar. í stjörnuathugunastöð í
Irkutsk sást morgunninn 30.
júní eldhnöttur, sem talið var
að væri loftsteinn. Blöðin
eyddu miklu rúmi til þess að
ræða þennan undarlega loft-
stein, töldu sumir að Halley-
halastjarnan hefði snert jörðu
en hún var ekki á ferðinni
fyrr en ári síðar. Aðrir sögðu,
að jörðin hefði breytt halla
sínum á jarðarmöndlinum.
FYRSTU mennirnir, sem
vitni urðu að þessu fyrirbæri,
voru starfsmenn og farþegar
á Síberíujárnbrautinni. Sagð-
ist þeim svo frá, að um morg-
unn 30. júní hafi sézt ský yfir
fjallgarðinum, sem stækkaði
með miklum hraða og varð
loks í laginu eins og gorkúla.
Lék ský þetta í mörgum litum
og héldust litbrigðin næsta
dag. Nóttina eftir .var svo
bjart, að hægt var að lesa úti.
A ÞESSUM tíma var Sí-
bería að mestu ókannað land.
Geysistór skógar og fjallgarð-
ar komu í veg fyrir, að hægt
væri að fara á staðinn og at-
huga, hvað gerzt hefði í raun
og veru. Vísindamenn urðu að
láta sér nægja að rannsaka
málið eftir framburði ýmissa
vitna. Var talið víst, að loft-
steinn hefði ,fallið þarna til
jarðar. Önnur vandamál gagn
tóku hugi manna á næstu ár-
um, heimstyrjöldin fyrri
brauzt út, byltingin var gerð
í Rússlandi og það er ekki
fyrr en 1920 að rússneskir vís-
indamenn fara aftur að velta
fyrir sér náttúrufyrirbærinu
í Síberíu sumarið 1908. Fá-
mennur hópur vísindamanna
lagði á stað til að kanna mál-
ið, en þeir komust ekki á á-
fangastað, vegna skorts á far-
artækjum. 1927 fór annar hóp
ur á stað í sömu erindum, sú
för mistókst einnig.
En RÚSSAR gáfust ekki
upp. Frá fyrstu tíð hafði ver-
ið safnað vitnisburði fjölda
manns um fyrirbærið. Bar öll-
um saman um hið undarlega,
gorkúlulaga ský, sem fylgdi
í kjölfar jarðhræringanna. —
Árið 1932 komst rússneski
landkönnuðurinn Kulik loks á
þann stað, þar sem talið var
að loftsteinninn hefðí fallið.
Á 70 ferkílómetra svæði var
auðséð að yfirborð jarðar
hafði umbylzt algerlega. Svið-
in tré lágu alls staðar og allt
var þakið upprifnu grjóti.
Kulik sagði, að engu væri lík-
ara en blossa hefði slegið nið-
ur og um leið hefði æðisgeng-
inn vindur tætt landið upp.
Síðar kom í ljós, að allur gróð-
ur hafði sviðnað á 5 200 fer-
kílómetra svæði. Þrjátíu árum
eftir atburðinn var enginn
gróður kominn á þetta svæði.
En það, sem mesta furðu vek-
ur er, að hvergi er að sjá gíg
eftir hinn ímyndaða loftstein.
Að vísu eru smágígir um allt
en þeir eru grunnir, flestir
innan við þrjá metra á dýpt
og 10—15 metra í þvermál.
En stórgígur er enginn sjáan-
legur. Vel má vera að loft-
steinninn hafi sprungið
skammt fyrir ofan jörðu og
brotin úr honum þeytzt um
vítt svæði. En loftsteinabrot
eru hvergi finnanleg.
VíSINDAMENN.eru komn
ir á þá skoðun, að varla geti
Y
Ð
U
R
B
E
Z
T
U
K
1
■ ■
0
R
I
N
Ábyrgðartryggingar
Brunatryggingar
Búf j ár try ggingar
Dráttarvélatryggingar
Ferðatryggingar
Heimilistryggingar
Jarðskjálftatryggingar
Rekstursstöðvunartryggingar
Sjótryggingar
Slysatryggingar
Vélatrygginar
Vatnsstjónstryggingar.
Skrifstofur Laugavegi 105.
Símar 14915, 16 og 17.
UMBOÐSMENN UM LAND ALLT
4 17. júní 1959 — Alþýðublaðið