Alþýðublaðið - 22.07.1959, Blaðsíða 4

tTtgefandl: AlþýSuflokkurinn. Ritstjórar: Benedikt Gröndal, Gísli J. Ast-
þórsson og Helgi Sæmundsson (áb.). Fulltrúi ritstjórnar: Sigvaldi Hjáim-
arsson. Fréttastjóri: Björgvin Guðmundsson. Bitstjórnarsímar: 14901 og
14902. Auglýsingasími: 14906. Afgreiðslusími: 14900. — Aðsetur: Alþýðu-
húsið. Prentsmiðja Alþýðublaðsins. Hverfisgata 8—10.
Hvert er ofríkið?
ALÞINGI kom saman til aukafundar í gær,
og Tíminn notar það tækifæri einu sinni enn til að
halda því fram, að þjóðarviljinn hafi ekki fengið
að njóta sín í kosningunum 28. júní. Skýring þeirr
ar afstöðu er þessi: Framsóknarflokkurmn fékk
ekki í baráttunni gegn kjördæmamálinu það fylgi,
sem hann vildi.
Um þetta er vissulega ástæðulaust að f jölyrða.
Við kosningamar 28. júní reyndust 72,8% kjós-
enda með kjördæmabreytingingunni, en 27,2%. á
móti henni. Og ef túlka á þessi úrslit út frá öðrum
málum en kjördæmabreytingunni, eins og Tíminn
gerir í forustugrein sinni í gær, þá er hlutur Fram
sóknarflokksins meiri en ekki minni en efni standa
til. Framsóknarflokkurinn átti auknu fylgi að
fagna í kosningunum vegna kjördæmamálsins,
enda skoraði hann óspart á kjósendur að veita sér
lið í þetta eina sinn. af tilfinningaástæðum í sam-
bandi við kjördæmabreytinguna. Hann þarf því
sannarlega ekki að kvarta. Hitt er staðreynd, að
hann nýtur aðeins fylgis 27,2% þjóðarinnar, þó að
kosið væri um kjördæmamálið og svokallaða
„framtíð héraðanna“ að verulegu leyti.
Tíminn kallar það ofríki, ef kjördæma-
breytingin verður staðfest á sumarþinginu, og
segir ennfremur: „Ef þeir (forustumenn Al-’
þýðuflokksins, Alþýðubandalagsins og Sjálf-
stæðisflokksins) trúa raunverulega, að þeir bafi
þjóðarviljann með sér, eiga þeir að sýna það í
verki, með því að fallast á, að betur verði geng-
ið eftir því hver hann í rauninnl er. Það á að vera
auðvelt, án þess að því fylgi nein óeðlileg tíma
töf“. Mörgum mun leika hugur á að vita, hvað
felist bak við þessar vangaveltur. Er Tíminn
kannski að mælast til þess, að Islendingar kjósi
oftar um kjördæmabreytinguna en stjórnar-
skráin mælir fyrir um? Og hvað ætli Framsókn
arflokkurinn þyrfti að liggja oft til að játa sig
sigraðan?
Og hvert er svo ofríkið? Að 72,8% þjóðarinn
■ar láti ekki minnihluta 27,2% kjósenda ráða fvrir
-sig? Þennan sjónleik á víst að se'tja á svið sumar-
þingsins. Tíminn virðist vera að snúa Framsóknar
skilvindunni í gang, en það kemur aðeins undan-
renna úr pípunum. Gæði mjólkurinnar eru ekki á
rjómastiginu.
A vei
iriiiðfiuim, ný Iféðabó
Iraga Sigurjónsson
yr penna á blas
ÚT ER KOMIN ný ljóða-
bók eftir Braga Signrjóns-
son, ritstjóra á Akureyri.
Nefnist hún Á veðramótum
■ og flytur 45 kvæði. Er þetta
fjórða ljóðabók liöfundarins
en fimmta bók hans.
Fyrri ljóðabækur Braga
Sigurjónssonar eru Hver er
; kominn úti? Hraunkvíslar og
Undir Svörtuloftum, en auk
þeirra hefur hann ittað smá-
sagnasafnið Hrekkvísi örlag
anna. Hafa fyrri bækur
Braga Sigurjónssonar fengið
góða dóma.
Á veðramótum er prentuð
í prentsmiðju Björns Jóns-
sonar á AkureyK] og prýði-
lega út gefin. Hún er 112 blað
síður að stærð.
Yrkisefni Braga eru marg
vísleg. í þessari nýju bók
hans ber mikið á væðum
sagnfræðilegs efdis. Ber þar
einkum að nefna flokkana
Þrjár niðurstöður, sem flyt-
ur þrjú kvæði, og Svarthöfða
mál Dufgussonar, en þau eru
sjö kvæði.
sem stungið
ÞAÐ KANN að þykja und-
arlegt, að Þýzkur prófessor
skuli halda fyrirlestur á ís-
landi um við horf Maehiavelli,
þar sem ísland er vígi demó-
kratískra erfðahugmynda og
rótgróins siðjgæðis á öllum
sviðum opinbers starfs, en
Machiavelli aftur á móti boð-
beri samvizkulausrar kenning
ar, sem afneitar öllu siðgæði
í stjórnmálum. En hvernig svo
sem því er varið, þá eru hug-
myndir Evrópuþjóða um, hvað
pólitík er, undir verulegum á-
hrifum frá Machiavelli og
hafa meira að seigja haft áhrif
þar, sem kenningar Flórens-
búans sjálfs hafa mætt mót-
spyrnu. — Ég vil aðeins minn
ast á Friðrik mikla frá Prúss-
landi, sem hefur farið eftir
kenningum Machiavehi meir
en nokkur annar og lét sig
samt hafa það að „hrekja“
skoðanir Machiaifelli í riti frá
æskuárum sínum. Alkunna er
og, að Shakespeare stóð undir
áhrifum frá Maehiavelli, og
sýnir það, hve gífurleg áhrif
hugmyndaheimur þessa
m,anns hefur haft, og það á
hugi menntuðustu manna.
Það, sem mestu máli skiptir
í hugsun Machiavelli, er, að
hann greinir stjórnmál frá
siðgæðislegri guðfræði, hann
spyr ekki lengur, hvað manni
beri að gera til þess að forða
sálarheill sinni frá voða, þótt
hann fáist við stjórnmál, held
ur hvað manni beri að gera til
þess að komast að settu marki
á útreiknanlegan hátt. Það
eru ekki óskir okkar, segir
Machiavelli, ekki hugmyndir
okkar um það, sem ætti að
vera, sem ráða gangi málanna
— heldur staðreyndirnar og
þær orsakif, sem til þeirra
BORGIN Korsör í Dan-
mörku hefur um árabil verið
sá staður í landinu, þar sem
tennur fólks eru bezt hirtar,
enda veitir borgarstjórnin öll-
um meðlimum sjúkrasamlags
ókeypis tannhirðingu og greið
ir auk þess fyrir tanneftirlit
sjötta hvern mánuð, svo
framarlega sem fólkið sjálft
heldur tönnunum í góðu lagi
með daglegri umhirðu.
Kerfi þess nær nú þegar til
meira en 2500 af borgurum
Korsör, sem eru 14 ára eða
eldri. En þó að yngstu börnin
fari öll reglulega til tannvið-
gerða í skólunum, telja yfir-
völdin, að stöðugt sé þörf fyr-
ir frekara eftirlit í þessum
efnum.
Frá og með byrjun næsta
skólaárs verður t. d. útbýtt
verðlaunaskjölum til þeirra
barna, sem komast hjá tann-
skemmdum skólaárið á enda.
Einnig verður tekinn í um-
ferð ví-rðlaunabikar, sem er
farandgripur, og lendir í þeim
skóla ,sem sýnir beztan heild-
arárangur.
Forstjóri sjúkrasamlagsins
í Korsör, G. Marott, sem á
liggja. Þess vegna á sá, ?em
ætlar að breyta pólitískt, cin-
göngu að spyrja sjálfan sig: —
Hvaða öfl eru hér að verki?
Hvað ber mér að gera til þess
að hafa þau áhrif á þessi öfl,
að þau stefni að því markmiði
— sem mér er hagstæðast?
Heimur Machiavelil er %a3
Carlo Schmid
öllu leyti hér á jörðu. Sem
stjórnmálamaður hefur hann
engan áhuga á eilífðinni. —
Hann segir ekki, að maðurinn
verði að breyta illa, en hann
segir, .að maðurinn verði að
vera fær um að breyta illa, ef
hann geti ekki náð nauðsyn-
lega marki í pólitík á annan
hátt.
Þannig gegnir sagan engu
tilgangshlutverki í augum
Machiavelli. Hún á sér ekkert
takmark, í henni skiptast sí-
fellt á ris og föll. Engin æðri
stjórn er á rás viðburðanna og
engin framför. Þar, sem við
Þykjumst sjá eitthvað þess
háttar, eygjum við óskir okk-
ar, en ekki söguna. Heimur-
hugmyndina að þessu fyrir-
komulagi, segir um þetta mál:
Grundvöllurinn að þessum
nýju aðgerðum er algjörlega
óopinber rannsókn á því, hvað
skólabörn í borginni eyða
miklum fjármunum til sæl-
gætiskaupa á ári. Þarna er
um að ræða um 2000 börn.
Okkur brá ekki svo lítið í
brún, er við komumst að
raun um, að börnin borðuðu
árlega sælgæti fyrir um það
bil fjórðung milljónar króna
(þ. e. danskar krónur).
Teljið þér, að verðlauna-
veitingarnar geti minnkað
sælgætisneyzluna?
Það er reynsla fyrir hendi
um það, að verðlaun hafa
ævinlega áhrif í þá átt að
auka áhuga barna fyrir ein-
hverju máli. Þá verða teknar
upp auknar umræður um
vandamálið „holur í tönnum“,
en það mun aftur auka áhuga
foreldranna, sem er skilyrði
fyrir því að árangur náist.
Mörgum hér í borg finnst á-
hugi okkar á sviði tannhirð-
ingar ganga út í öfgar, en sá
árangur, sem náðst hefur hing
Framhald á 2. síðu.
inn er ávallt hinn sami. Kraft-
ar þeir, sem eru að verki í
heiminum, eru hinir sömu, —
þeir eru aðeins að verki með-
al mismunandi þjóða á hinum
ýmsu tímum.
Þannig eru það alfræðileg
lögmál, sem ráða ganlgi sög-
unnar. Stjórnmálamanninum
má þannig hiklaust lí-kja við
verkfræðinginn, sem notfærir
sér þekkingu sína á lögmálum
náttúrunnar við smíði véla,
sem ha.nn síðan nclar til að
gera sér náttúruna undir-
gefna. Machiavelli hefur orð-
ið á undan Bacon í því, sem
hinn síðarnefndi orðaði: nat-
ura parendo vincitur. Því verð
Ur þó ekki neitað, að í þessari
heimsmynd, sem byggir svo
mjöig á aflfræði, eru iþó nokkr-
ir háspekilegir „blettir“. Tvær
guðlegar verur stjórna rás við
burðanna, virtu og fortuna,
viljinn, sem stjórnast og bein-
ist að ákveðnu marki af skyn-
seminni (virtú), 0g raunveru-
leiki staðreyndarinnar, sem
getur jafnvel grandað hinum
marksæknasta manni, áður
en hann hefur náð settu
marki. Manninum er aðeins
fært að vefa úr þráðum for-
túnu, en ekki að slíta þá. Und-
ir áhrifum þessara krafta ger-
ist sagan. Efni hennar er ein-
göngu pólítísk hegðun manns-
ins, en hún er aftur ekki ann
að en viljinn til sjálfsákvörð-
unax og mátturinn til að sigra.
Sérhver verknaður gerist á
tveimur sviðum, á siðgæðis-
sviðinu og á alfræðilega svið-
inu í rás viðburðanna, þar sem .
ekki er um að velja hugtökin
„gott“ og „illt“, heldur „rétt“
og „rang,t“. Þetta tvíhliða á-
stand hefur í för með sér, að
breytingin á pólitíska svið-
inu lýtur öðrum lögmálum en
breytnin á siðgæðissviðinu. —
Sá, sem. ætlar að reynast mik-
ill á þessu síðara sviði, verður
í breytni sinni að hlýða kalli
kærleikans og sannleikans, en
það þýðir, að hún má aðeins
verka á sigurinn yfir honum
sjálfum, en ekki á árangurinn.
Sá, sem hins vegar ætlar sér
að breyta rétt á pólitíska svið
inu, verður að miða gerðir sín
ar við* þarfir tæknin:\ar, sem
eru skilyrði fyrir áranlgtrinum',
án þess að hann taki nokkurt
tillit til boðorða siðgæðisins.
Pólitíkin, sem þannig ber að
líta á sem tilgang eingöngu,
leyfir alls ekki, að spurt sé
um ,,gott“ eða ,,ifít“, heldur
um „verkandi“ og „ekki verk-
andi“, eða „r.étt“ og „rangt“.
Eniginn er skuldbundinn til að
fara inn á svið stjórnmálanna,
Það er ef til vil lbetra að gera
það ekki, ef mönnum er um-
hugað um sálarheill sína. Ef
menn aftur á móti fara inn á
þetta svið, eru menn dæmdir
til að fara eftir lögmálum
þeim, sem þar gilda, að við-
lagðri algerri misheppnan.
Þessi mynd sögunnar kann
að virðast ómannleg, en eng-
inn mun geta neitað því, að
hún hefur vissan mikilfeng-
leik tíl að bera. Og það mun
hafa verið þessi eiginleki, sem
hefur hrifið svo mjög menn
ens og Shakespeare, Richelieu,
Filippus II., Spánarkonung,
Napoleon og Lenin.
4 22- íúlí 1959 — Alþýðublaðið