Alþýðublaðið - 20.09.1959, Blaðsíða 4

ÚtgefanGi. AlþýSuflokkurtnn. — Framkvæmdastjóri: Ingólfur Krlstjánsson.
— Hitstjórar: Benedikt Gröndal, Gísli J. Ástþórsson og Helgi Sæmundsson
(áb.). — Fulltrúi ritstjómar: Sigvaldi Hjálmarsson. — Fréttastjóri: Björg-
▼in Guðmundsson. — Símar: 14 900 — 14 901 — 14 902 — 14 903. Auglýs-
Ingasími 14 906. — Aösetör: Alþýðuhúsið. — Prentsmiðja Alþýðublaðsins,
Hverfisgata 8—10.
Viðnám gegn verðhólgu
Ríkisstjórn íslands, skipuð fjórum Alþýðu-
flokksmönnum, hefur stigið örlagaríkt skref m.eð
útgáfu bráðabirgðalaga um óbreytt verðlag land-
búnaðarafurða. Þetta skref var ekki stigið án al-
varlegrar íhugunar — íhugunar um hag og farsæld
þjóðarinnar. Sagan að baki þessum bráðabirgða-
lögum er í stórum dráttum þessi:
Þegar leiðtogum stóru flokkanna hafði mis-
tekizt að tryggja landinu starfhæfa ríkisstjórn,
tók Alþýðuflokkurinn að sér á jólaföstu að mynda
minnihlutastjórn. Hún hafði það markmið að
stöðva dýrtíðarflóðið, koma á kjördæmabreytingu
og leiða þjóðina til kosninga. Tilgangur kosning-
anna var að sjálfsögðu að finna stjórn til að taka
við af bráðabirgðastj órn Alþýðuflokksins.
Þessi bráðabirgðastj órn fékk áhugamálum
sínum framgengt með stuðningi allra hinna flokk-
anna. Greiðsluhallalaus fjárlög voru afgreidd með
fulltingi Sjálfstæðisflokksins. Niðurfærslan varð
því aðeins að lögum, að Framsókn tryggði hlut-
leysi sitt. Kj ördæmabreytingin komst því aðeins
fram, að kommúnistar veittu þar stuðning.
Kjördæmahreytingin er [raunveruleiki og
bíður dóms reynslunnar. Stöðvun dýrtíðarinnar
hefur tekizt blessunarlega síðan í febrúar, þjóð-
inni til ómetanlegs hags. En sá ávinningur er
ekki varanlegur. Hættur dýrtíðarinnar lifna við
eins og rotaðar flugur og byrja innan skamms
að suða kringum dasað höfuð þjóðarinnar.
Svo hefur farið, að bráðabirgðastjórnin sit-
ur enn, því hinir stærri flokkar reyndust eftir vor-
kosningarnar enn óhæfir til að tryggja þjóðinni
starfhæft ráðuneyti — og Alþýðuflokkurinn varð
að halda bráðabirgðastjórn sinni áfram.
Kjarninn í stefnu þessarar stjórnar var og er
viðnám gegn dýrtíðinni — að tryggja stöðvun
verðbólgu unz þjóðinni hafði tekizt að tryggja sér
starfhæfa meirihlutastjórn. Það var og er höfuð-
tilgangur Alþýðuflokksstj órnaiýnnar,, Undir for-
ustu Emils Jónssonar, að skila af sér órofinni
varnarlínu í haráttunni gegn verðbólgunni — svo
að starfhæfur meirihluti geti tekið við hreinu
horði og gert sínar ráðstafanir.
Færa má ýms rök að því, að bændur hafi verið
afskiptir við ráðstafanir stjórnarinnar í vor. Það
má einnig færa rök að því, að ýmsar aðrar stéttir
þjóðfélagsins hafi þá fært fórnir. Nálega hver stétt
þjóðfélagsins kann rök fyrir því, að HÚN hafi verið
afskipt — margar með nokkrum rétti. En það var
og er ógerningur að leiðrétta allt. Slíkt þýddi öng-
þveiti. Þess vegna skar stjórnin í vor á Gordons-
hnút — og sker nú aftur.
Ef bændur fengju nú hækkanir, mundi öll
skriða dýrtíðarinnar falla. Verkalýðshreyfingin
þykist ekki vera skaðlaus frá fyrri ráðstöfunum
og mundi án efa koma skjótlega á eftir. Þar með
væru hækkanir bænda að engu gerðar. Þeir menn,
sem heimta hækkanir nú, án þess að vita hvaða
heildarráðstafanir verða gerðar í efnahagsmálum
af næstu meirihlutastjórn, eru að biðja um falska
tékka, hækkanir, sem hverfa í dýrtíðarhítina inn-
an fárra vikna. Slíka tékka neitar stjórn Alþýðu-
flokksins að gefa út.
KOSNINGAR í þeim lönd-
um, sem búa við tveggja
flokka kerfi eru með sérstök-
um svip. Þær eru venjulega
afdrifaríkari en kosningar í
þeim löndum, sem stjórnað er
af samsteypustjórnum fleiri
flokka. Sá flokkur, sem með
stjórnina fer er einn ábyrgur
fyrir stjórnarathöfnum og get
ur ekki varpað henni á sam-
starfsflokka sína. Kosning-
arnar eru þar af leiðandi at-
kvæðagreiðsla um traust á
fráfarandi ríkisstjórn.
Forsetakosningar í Banda-
ríkjunum og þingkosningar í
Bretlandi vekja að jafnaði
meiri athygli en aðrar kosn-
ingar. í þessum löndum er
tveggja flokka kerfið rótgró-
ið og stjórnarbreytingar þar
hafa víðtæk áhrif á alla stjórn-
arstefnu vestrænna ríkja.
Brezku kosningarnar, sem
fram eiga að fara 8. október
n. k. vekja að vonum gífur-
lega athygli. Macmillan for-
sætisráðherra, biður nú í
fyrsta akipti þjóðina um
traust á stjórnarforustu sinni,
en hann tók við á miðju kjör-
tímabilinu af sir Anthony
Eden, sem lét af störfum um
áramót 1956—57. Eden háði
sigursælar kosningar 1955 en
síðan hafa aukakosningar
sýnt að Verkamannaflokkur-
inn hefur sífellt aukið fylgi
sitt .og Ihaldsmenn tapað til
frjálslynda flokksins. En að-
gerðir Macmillan í innanrík-
is- og utanríkismálum undan-
farna mánuði hafa reist við
fylgið og er honum spáð
meirihluta af öllum þeim, sem
telja sig kunnuga stjórn-
málaástandinu í Bretlandi.
Gallup-skoðanakönnun sýn-
ir að við upphaf kosningabar-
áttunnar eru íhaldsmenn með
5 af hundraði meira fylgi en
Verkamannaflokkurinn. Það
þýðir þó alls ekki að slagur-
inn sé unninn fyrirfram.
Brezk blöð eru varfærin að
spá nokkru ákveðnu og benda
á að foringjar 'Verkamanna-
flokksins eru tiltölulega bjart-
sýnir, enda þótt allt bendi til
þess að íhaldsmenn beri
bærri hlut.
Það er fróðlegt að rifja
upp hvernig tvennar síðustu
þingkosningarnar í Bretlandi
fóru. 1951 náðu íhaldsmenn
meirihluta eftir að Verka-
mannaflokkurinn hafði verið
við völd í sex ár.
1951: íhaldsmenn 321 sæti.
13.717.538 atkv., 48 prósent.
Verkamannafl. 295 sæti.
13.948.605 atkv. 48,8 prósent.
1955: íhaldsmenn 345 sæti.
13.336.183 atkv. 49,84 prósent.
Verkamannafl. 277 sæti.
12.405.130 atkv. 46,36 prósent.
Frjálslyndi flokkurinn fékk
sex þingsæti í báðum kosn-
ingunum.
Kosningaúrslitin 1951 voru
merkileg fyrir þá sök, að
Verkamannaflokkurinn fékk
fleiri atkvæði en Ihaldsflokk-
urinn en færri þingsæti. Staf-
ar þetta af því að fylgi Verka-
hiannaflokksins er mest í þétt
býlum iðnaðarhéruðum og
kóma þar fleiri atkvæði bak
við hvern þingmann en í
dreifbýlli kjördæmum.
Tveggja flokka kerfi — 2
Við kosningarnar 1955
vakti það einkum athygli, að
báðir stóru flokkarnir töp-
uðu atkvæðum, íhaldsflokkur-
inn næstum 400.000 og verka-
mannaflokkurinn hálfri ann-
arri miljón. Stafaði þetta af
lélegri kosningaþáttíöku 1955.
Lítil kosningaþátttaka kemur
að öllum jafnaði harðar nið-
Framhald á 10. síðu.
H a n n es
■ýý Nýju mjólkurum-
húðirnar hafa valdið
vonhrigðum
ýV Óþægilegar, vand-
meðfarnar, fer mikið
fyrir þeim, ljótar.
ýV Sérkjör í tryggingum
fyrir félaga í Bind-
indisfélagi öku-
manna.
ÉG EFAST UM að pappaum-
búða-mjólkin verði eins vinsæl
og; maður hafði ástæðu til að
halda. Umbúðirnar eru óþægú
legar. í raun og veru fer miklu
meira fýrir þeim en flöskunum,
að minnsta kosti hjá þeim hús-
mæðrum, sem geyma mjólkina
daglangt og jafnvel næturlangt
í ísskáp. Umbúðirnar eru ]irí-
strendar og það veldur óþægind
unum. Hefðu þær verið eins og
flaska í laginu, þá hefði verið
öðru máli að gegna.
UMBÚÐIENAR GANGA ekki
í augun. Þær eru Ijótar, auk
þess sem þær eru óþægilegar.
Þær urðu húsmæðrum alls ekki
til gleði og þæginda. Pappinn er
linur og það þarf að setja um-
h o r n i n u
búðirnar í ísskápinn með var-
færni, því að ef eitthvað kemur
harkalega við þær, sem alltaf
getur komið fyrir í ísskáp eða á
eldhúsborði, þá springa þær og
mjólkin stendur í boga út um
gatið.
ÞETTA ER LEIÐINLEGT
vegna þess 'að maður taldi að
pappaumbúðir myndu verða auð
veldari bæði fyrir húsmæður,
sem er aðalatriðið, og fyrir
mjólkurafgreiðsluna sjálfa. En
breytingin verður að minnsta
kosti- ekki íil þess að auðvelda
húsmæðrunum mjóikurkaupin.
Húsmæður hafa látið vonbrigði.
sín í ljós við mig út af þessu.
Hins vegar hafa sumar þeirra
sagt um leið, að ef til vill muni
þær venjast þessum nýju um-
búðum og þá spurt: Er ekki
hægt að taka upp heimsendingu
mjólkur? Það atriði er mjög á
vörum þeirra nú við þá breyt-
ingu, sem gerð hefur verið.
TRYGGINGAFÉLÖG bifreiða
ættu að athuga það, hvort þau
sjá sér ekki fært að taka upjj
sérstaka bónusgjöf fyrir þá bif-
reiðastjóra, sem eru í Bindind-
isfélagi ökumanna. Samkvæmt
erlendum skýrslum er 20%
minni kostnaður við viðgerðir á
bifreiðum bindindismanna en
hinna. Þessa eiga félagar í bind-
indisfélagi ökumanna að njóta í
einhverju. Þetta er viðurkennt
í raun erlendis, til dæmis í Sví-
þjóð. Þar er, eftir því sem mér
er sagt, gefinn 20% liærri bón-t
us af vátryggingagjöldum þeirra
bifreiðaeigenda, sem eru félag-
ar í bindindisfélögum öku-
manna.
HÉR HEFUR SLÍKT félag
starfað undanfarin ár og deildir
rísa nú hver af annarri. Ef vá-
tryggingarfélögin sjá sér ekki
fært að gefa bónus eins og hér
liefur verið minnzt á, ætti Bind
indisfélag ökumanna að athuga
möguleikana á því að stofna til
trygginga fyrir félaga sína.
Þetta er hagsmunamál, en það
er um leið hvatning fyrir menn
að neyta ekki áfengis. Um það ■
þarf alls ekki að ræða, að slysa-
hættan margfaldast u mleið og
ölvaður maður setzt undir bif-
reiðarstýri og ekur út í umferð-
ina.
ÉG FÉKK .1 GÆR bréf frá
Vegfaranda, sem segir: ,,Hef|r
þú veitt því athygli, að á hverj-
um degi og hvað eftir annað
staðnæmast vöruflutningabíf-
reiðir fyrir framan verzlunina
Vísi á Laugavegi? Þarna skipt-
ast akreinar og þarna eru göíu-
vitar. Þegar bifreiðar standa
þarna er ekki hægt að komast á-
fram nema með því að sveigja.
til vinstri, og taka réttinn nf
þeim, sem er á þeirri rein. Þarna
er mikil hætta á árekstrum og
slysum. Lögreglan verður að
banna allar bifreiðastöður
þarna.“
Hannes á horninu.
4 20. sept. 1959 — Alþýðublaðið