Alþýðublaðið - 04.11.1959, Blaðsíða 10

Furðulegur
fundur
í Sardes
SARDIS, Tyrklandi. —
Bandaríkis fornleifafræ'öing-
ar hafa komið upp um glsep,
sem framin var fyrir tvö l>ús
und árurn, í hinni fornu borg
Sardis í vesturhluta Tyrk-
Iands.
Fornleifafiræðingar frá há-
skólunum í Harvard og Corn-
ell fundu þarna gríðastórt leir
ker, sem var vandlega lokað
með. blýloki en þegar það var
opnað var þar ekkert að finna
nema steinvölur og mold. Þyk
ir einsýnt að þarna hafi ver-
ið settir gimsteinar og dýrir
málmar í upphafi en einhver,
sem vann við það verk hafi
blátt áfram stolið auðæfunum
og fyllt kerið með grjóti í stað
inn. Hlýtur þetta að hafa ver
ið gert meðan verið var að
grafa kerið niður.
Miklar og merkilegar forn-
minjar hafa fundist í Sardes
í sumar, verzlanir veitingahús
og jafnvel almenningssalerni.
Þarna er gnægð glervarnings
og ber það vott um auðlegð
borgarinnar á sínum tíma.
Einhver furðulegasti fundur-
inn eru tvær marmarastyttur,
sem lágu andfætis einni bygg
ingunni. Vantar höfuðið á þær
báðar en talið er að þær séu
af rómverskum embættis-
manni og konu hans. Þær hafa
augsjáanlega verið grafnar
niður en hvers vegna er óleys
anlegt vandamál.

Sveinn Einarsson:
í UPPHAFI þessarar ald-
ar gerðist bylting í danslist-
inni. Isadora Duncan sagði
skilið við hinn klassiska ball-
ettskóla og leitaði fyrir sér
um nýjar leiðir, og þeir Foik-
ine og Diaghileff tóku hönd-
um saman um að koma í list-
rænt form hugmyndum sínum
um nýja, frjálsari túlkun.
Bréf Foikines til The Times
1914 hefur orðið einskonar
stefnuskráryfirlýsing, en þá
voru sýningar á verkum hans
ekki síður lifandi hvatning;
sannleikurinn er sá að hér
urðu ekki aðeins straumhvörf
í danslist, heldur allri sviðs-
list.
Síðan hafa verið eins og
tveir álar í einum farvegi:
hinn klassiski ballett, lútandi
sínum gömlu lögmálum, en þó
enn fær um að hrífa og grípa
hug og hjarta áhorfenda í
Moskvu, London, París, Kaup
mannahöfn og annars staðar,
og svo nútímaballettinn, speg
ill samtíðarinnar. Annars er
nútímaballettinn varla nema
nafn eitt, sem felur í sér ólík-
ar stefnur og stíla: ekki eru
allir forvígismenn hans jafn
róttækir, sumir eru með ann
an fótinn í hinni klassisku
hefð og aðrir ekki.
Einn af athyglisverðustu
listamönnum nútímaballetts-
ins, Jerome Robbins hefur að
undanförnu haft sýningar í
Þjóðleikhúsinu með ballett-
flokk sínum: USA-ballettin-
um. Þessi flokkur var stofnað
ur fyrir hálfu öðru ári í því
skyni að koma fram á lista-
hátíð í Spoleto á Ítalíu, en ævi
þessa dansflokks virðist ætla
að verða lengri en í fyrstu
var til ætlazt; að undanförnu
hefur hann verið í sýningar-
ferð um Evrópu og það hefur
verið mikil sig'urför. Annars
var Robbins síður en svo ó-
þekktur listamaður áður en
ballettflokkur hans var til,
hafði árum saman starfað við
Ballet Theatre og. New York
City Ballet, sem dansari,
dansasmiður og listráðunaut-
ur. Þegar á stríðsárunum
(1944) vakti hann athygli sem
dansasmiður; það var þegar
Ballet Theatre flutti verk
hans Fancy Free, sem er sagt
gamansamt verk, mjög ame-
rískt að anda (hann skýtur t.
d. þar inn djitterbúggi, án
þess þó að fyrirlíta tækni hins
klassíska ballettskóla).. Hér
höfum við strax nokkur ein-
kenni, sem finna má á sýn-
ingu Robbins í Þjóðleikhúsinu
núna, 15 árum síðar.
Að undanförnu hafa ýmsir
avant-garde menn í dans-
heiminum samið dansa við
elektróníska músik. Robbins
gengur feti framar í „Möver“
(Hreyfingum), fyrsta liðnum
á efnisskránni (og síðasta
verki sínu) — hér er dansað
án tónlistar og athyglinni
allri beint að hreyfingunni.
Hann fetar hér í fótspor Lic-
hines, sem samdi Création fyr
ir Les Ballets des Champs-
Elysées fyrir nokkrum árum,
og til eru auðvitað smærri
dansþættir, sem fluttir eru á
eða hafa verið án tónlistar.
Næst kom „Afternoon of a
faun“ (Síðdegi skógarpúkans),
6 ára gamalt verk. Frægur er
ballett Nijinsijs L’Aprés-
midi d‘un faun (hugmyndin
úr kvæði Mallarmés), frum-
sýndur hjá Diaghileff 1912.
Robbins notar sömu tónlist
(eftir Debussy), en túlkar síð
an minnið (mótívið) á mjög
sjálfstæðan hátt. Þetta ein-
kennilega verk dönsuðu Wil-
ma Cusley og John Jones af
listrænni hófsemi og þokka.
New York Export op. jazz,
ballettinn, sem næstur kom,
vakti kannski mesta athygli.
Nú voru evrópskar erfðir og
hefðir látnar lönd og leið,
Listafólkið var í essinu sínu,
hrynjandi hinna- amerísku al
þýðudansa túlka ekki aðrir
betur. Leiktjöld Ben Shawns
juku á ánægjuna.
Loks kemur ballettinn „Tón
leikarnir“ eða „Hættuspil
haers manns“. Gamansamar
útleggingar á því, sem fólki
dettur í hug á hljómleikum.
Tónlist eftir Chopin. Góðlát-
legt grín gert að ýmsum fyrir
brigðum hins klassiska ball-
etts, og minnir þá á Gala Per-
formance eftir Anthony Tud-
or, gamlan læriföður Robb-
ins. En þó um flest ólík verk,
manni finnst „Tónleikarnir"
vera sérstaklega „amerískt“
verk.
Og þá er efnisskránni lok-
ið og við sjáum að hún er fjöl
breyít, og gefur dansflokkn-
um tækifæri til að sýna hæfi
leika sína frá ýmsum hlið-
um og á ýmsum sviðum. Og
þó verður manni ljóst ein
grundvallarhugmynd bak við
hin ólíku verk. Það skilzt
manni við þessi orð, sem Jer-
ome Robbins hefur látið hafa
eftir sér: „Við í Ameríku klæð
um okkur, borðum, hugsum,
tölum og göngum öðru vísi
en fólk annars staðar. ‘Við
dönsum líka öðru vísi“. List-
in fær lit af því þjóðfélagi
sem hún á að dafna í, ameríski
dansinn er eins og ameríska
þjóðin, rætur í Evrópu og víð-
ar, en hins vegar búin að fá
á sig eigið snið.
Eins og Jerome Robbins og
flokkur hans túlka okkur
þetta, er það listrænt snið, og
því eru þau aufúsugestir. Við
bjuggumst við miklu og, við
urðum. ekki fyrir vonbrigðum.
Sveinn Einarsson.
☆ NYJAR BÆKUR ☆
Bók um heim- rHanna eignasf vinFr
ili á ymsum
tímum
„HEIMA í koti karls og
kóngs í ranni“ heitir bók eftir
B. Bailey og E. Selover í ís-
lenzkri þýðingu Steingríms
heitins Arasonar kennara.
Bókin er ætluð börnum og er
mjög fróðlegur lestur fyrir
þau. Hún fjallar um húsagerð
og húsbúnað á ýmsum tímum
og með ýmsum þjóðum og
Þjóðflokkum, allt fiá tímum
frummannsins, er byggði hella
og staurabýli. Bókin er prýdd
fjölda mynda. Hún er um 100
blaðsíður.
a
SJÖUNDA Hönnubókin,
„Hanna eignast vin“, er kom-
in út hjá Leiftri. Höfundur
Hönnubókanna er Britta
Munk. Þessi bók ei' 108 blað*
síður að stærð. Næsta bók í
þessum flokki heitir „Hanna í
vanla“.
eftir Euð~
frá
runu
Lundi
GUÐRÚN frá Lundi sendir
nú frá sér nýja skáldsögu, er
heitir: „Á ókunnum slóðum“.
Leiftur gefur skáldsöguna út.
Hún er 243 blaðsíður, prentuð
í prentsmiðjunn Leiftri. Sag-
an er framhald skáldsögunnar
„Svíður sárt brenndum“, sem
kom út í fyrra.
Guðrún frá Lundi er stór-
virkur höfundur. Seljast sög-
ur hennar jafnan mjög vel, og
eins eru þær mikið fengnar
að láni í bókasöfnum.
„Nýi drengurinn,F
NÝI DRENGURINN heitir
ný drengjabók, sem út er
komin hjá Leiftri. Hún er eft-
ir Georg Andersen og þýdd af
Gunnari Sigurjónssyni, Hún
er 160 blaðsíður að stærð.
HRÓI HÖTTUR og hinir
kátu kappar hans heitir bók
um hina vinsælu unglinga-
sagna persónu Hróa Hött, út
komin hjá bókaútgáfunni Eld
ingu í Reykjavík, prentuð í
Prentsmiðjunni Leiftri. Bókin
er 150 blaðsíður að stærð,
prýdd mörgum teiknimynd-
um.
rr
„Skinnfeldur
INDÍÁNASAGAN „Skinn-
feldur" eftir J. F. Cooper er
komin út hjá Bókaútgáfunni
Eldingu í Reykjavík. Hún er
rúmlega 100 blaðsíður að
stærð, prentuð hjá Leiftri.
Síðasii
„Kveðjuhros” Móhíkaninn
ny Ijóðabók
KVEÐJUBROS heitir ljóða
bók eftir Guðrúnu Guðmunds
dóttur frá Melgerði út komin
hjá Bókaútgáfunni Leiftri.
Bókin er 160 blaðsíður.
Áður er út komin eftir
sama höfund Söngur dala-
stúlkunnar, og auk þess hafa
komið út ljóð eftir skáldkon-
una í „Kristilegu vikublaði“.
Hún er fædd 1889 á Kollafjarð
arnesi í Strandasýslu. Lengi
átti hún heima á Hvamms-
tanga, en nú hefur hún legið
rúmföst á Elliheimilinu
Grund um sjö ára skeið.
SIÐASTI Móhíkaninn,
kunn indíánasaga eftir J. F.
Cooper, er komin út hjá
barnabókaútgáfunni Ylfingi í
Reykjavík. Bókin er 128 blað
síður að stærð, prýdd mörgum
teiknuðum myndum.
Ný Mölfu-Haju bók
FJÓRÐA Möttu-Maju bókin
er komin út hjá Leiftri. Heit-
ir hún „Matta-Maja leikur í
kvikmynd“. Höfundur Möttu-
Maju bókanna er Björg Gaz-
elle. Fimmta bókin, sem kem-
ur út bráðlega, heitir „Matta-
Maja sigrar“.
Framhald af 9. síðu.
sitt af hverju. Fannst mér enn
að rætzt hafi það sem þeir
segja, að Smith hafi verið leng-
ur að taka niður knöttinn en
Rússar ‘að taka mynd af tungl-
inu. Svíarnir voru jafngóðir: þó
myndi ég hiklaust telja. mark-
manninn beztan í þessum leik.
Simonsson ber kannski hæst
vegna markanna, annars bar
hann Htið af öðrum, en er auð-
sjáanlega fyrsta flokks leikmað
ur. Þó grunar mig, að hann sé
hægfara, en hann virkaði þann-
ig. Og læt ég nú útrætt um þenn
an leik.
Af mér er það að frétta, að
ég er meiddur, og verð að taka
það rólega. Hugsa ég að ég verði
lengur að jafna mig til fulls en
ég ætlaði í fyrstu. Ég vona nú
samt að geta farið að æfa aftur
eftir mánaðamótin, en um leiki
þarf ekki að ræða, þegar svona
stendur á. Ferðin hefur gengið
samkvæmt áætlun og vel það,
og vona ég að við Akurnesingar
njótum sameiginlega ávaxt-
anna af þessari ferð. En þá er
tilganginum náð og mér fyrir
mestu.
Að lokum bið ég íþróttasíð-
una fyrir kveðjur.
Ríkliarður Jónsson.
Menneinsog ...
Framhald af 12. síðu.
en það hve krokkt er af fólki
á bitum og stögum brúarinn-
ar sýnir, hver flóttinn af norð
an var ör í desember 1950.
10 4 nóv. 1959 — AlþýðublaðiS