Alþýðublaðið - 19.11.1959, Blaðsíða 10

HJÚKRUNARFÉLAG ÍS-
LANDS er 40 ára í dag. Félag-
ið var stofnað af 10 hjúkrun-
arkonum, sem allar höfðu lok
ið prófi erlendis, 19. nóvember
1919 og nefndist þá Félag ís-
lenzkra húkrunarkvenna. —
Nafni félagsins var hins veg-
ar breytt í Hjúkrunarfélag
íslands á síðastliðnu hausti
þar sem tveir piltar höfðu þá
lokið prófi í hjúkrun og feng-
ið inngöngu í félagið. Eru
meðlimir félagsins nú 501 að
tölu, þar af 2 karlmgnn.
Stjórn Iljúkrunarfélags ís-
lands og fleiri forustukonur
stéttarinnar ræddu við blaða-
menn 1 fyrradag og skýrðu frá
starfsemi félagsins í stórum
diáttum og ýmsu fleiru varð-
andi málefni hjúkrunarfólks
hérlendis. Hafði formaður fé-
lagsins, Sigríður Eiríks, orð
fyrir stjórninni og fer útdrátt-
ur úr upplýsingum hennar
hér á eftir.
Árið 1930 urðu þáttaskil í
sögu félagsins, en þá tók
Landsspítalinn til starfa.
Fram til þess árs hafði náms-
tími hjúkrunarkvenna skipzt
í tvennt. Voru um % hlutar
hans teknir hér heima, en Vá
erlendis, í Danmörku og Nor-
egi, og prófi lokið þaðan. En
árið 1931 var Hjúkrunar-
kvennaskoli íslands stofnaður
í sambandi við Landsspítal-
ann. Námstími hjúkrunar-
kvenna varð þá 3 ár og loka-
próf tekið frá skólanum.
Stjórn félagsins hefur frá
upphafi haft afskipti af kjör-
um hjúkrunarkvenna og
möguleikum þeirra til að afla
sér framhaldsmenntunar er-
lendis. Árið 1923 gerðist fé-
lagið aðili að samtökum hjúkr
unarkvenna á Norðurlöndum
og 10 árum síðar gekk íélagið
í Alþjóðasamband hjúkrunar-
kvenna. Hefur æ síðan verið
um að ræða ómetanlegt sam-
band við þessa aðila varðandi
utanferðir hjúkrunarkvenna
til framhaldsnáms o. s. fvr.
Enda telja forráðamenn félags
ins undirstöðunámið hér
heima ekki fullnægjandi.
Hjúkrunarfélag íslands er
aðili að Bandalagi starfs-
manna ríkis Og bæja og því
háð opinberum launalögum.
Hjúkrunarkonur eru fyrst í
11. launaflokki ríkisins, en
hækka upp í 10. flokk eftir
fjögurra ára starf_ Þykir þeim
að vonum kjör sín ekki við-
hlítandi miðað við menntun
og starfsskilyrði stéttarinnar,
þar sem nær alls staðar er um
vaktavinnu að ræða. Er það
von þeirr'a að leiðrétting fá-
ist við næstu endurskoðun
launalaga. Félagið hefur sér-
lífeyrissjóð, sem greiðir fuil
eftirlaun eftir 60 ára aldur og
25 ár'a starfsaldur, auk þess
sem hann veitir hagstæð lán
til íbúðabygginga.
Hjúkrunarnámið tekur þrjú
ár, auk 10 vikna forskóla, sem
er eins konar undirbúnings-
námskeið, er iýkur með und-
irbúningsprófi. Mikil aðsókn
er að Hjúkrunarkvennaskóla
íslands, en húsnæðisskortur
háir verulega starfsemi skól-
ahs. Byrjað var á byggingu
nýs skólahúss árið 1953. Árið
1956 flutti starfsemi skólans
inn í helming hússins ófull-
gerðan, en ekki er enn byrjað
á hinum helmingnum. í skól-
anum eru nú 108 nemendur,
þar af 1 piltur. Undanfarin
ár hefur' skólinn útskrifað 25
30 hjúkrunarkonur. Fyrsta
árið, 1933, útskrifaði hann 13
hjúkrunarkonur, en alls hafa
424 nemendur lokið prófi frá
skólanum, þar af 2 piltar, sem
fyrr segir.
Hér hefur aðeins verið stikl-
að á því stærsta, sem vert er
að geta eftir 40 ára starf
Hjúkrunarfélags íslands. Mun
saga félagsins enda nánar
rakin í stóru afmælisriti, sem
kemur út í tilefni afmælisins.
Er afmælisritið hefti af tíma-
riti félagsins, er gefið er út
fjórum sinnum á ári_ Þá gef-
Ur félagið út fallegt jólakort
í tilefni af afmælinu. Fæst
•bæði afmælisritið og jólakort
in í bókabúðum víðs vegar um
land.
Hjúkrunarfélag íslands
minnst 40 ára afmælis síns
með hófi í Sjálfstæðishúsinu
næstkomandi laugardags-
kvöld. Vill félagið hvetja
meðlimi sína, svo og aðra vel
unnara, að fjölsækja hófið og
taka með sér gesti.
Núverandi stjórn Hjúkrun-
arfélags íslands skipa þessar
konur: Sigríður Eiríks forrnað
ur, Guðríður Jónsdóttir vara-
forrnaður, María Pétursdóttir
ritari, Guðrún Árnadóttir
gjaldkeri, Arndís Einarsdóttir,
Anna Loftsdóttir og Margrét
Jóhannesdóttir meðstjórnend
ur.
Alþýðublaðið vill að lokum
óska félaginu til hamingju
með afmælið og láta í ljós Þá
von sína, að vegur þess megi
vaxa á ókomnum árum, því
sjálfu og landsmönnum öllum
til heilla.
— a.
Fríkirkjan • Reykjavík.
Sr. Þorsteinn Björnsson
safnaðarprestur síðan 1950.
skapnum, en sr. Ólafur Ólafs-
son tekinn við. Hann var einn
ig þegar frægur klerkur, er
hann varð fríkirkjuprestur. Og
eftir að kirkjan var fullgerð,
sem hann sjálfur vígði 22. febr.
1904 og var síðan messað í
hvern helgan dag, þá fór óðum
að fjölga í söfnuðinum. Bæði
var það að allmargir bæjarbú-
ar höfðu á sinni tíð viljað fá
sr. Ólaf að dómkirkjunni, þegar
embættið losnaði 1889. En
landshöfðingi og biskup höfðu
ekki viljað setja hann á kjör-
lista þrátt fyrir áskoranir
þeirra. Margir þessara velunn-
ara sr. Ólafs munu nú hafa
gengið í fríkirkjuna og einnig
margt af því fólki, sem flutti í
bæinn austan úr sveitum og
verið hafði sóknarbörn hans.
Prestur hafði hann áður verið
í Selvogi, Holtaþingi og Ölfusi.
Sjálfur segist honum svo frá í
minningaritinu: „Ýmigustur-
inn og misskilningurinn, sem
áður hafði bólað á ekki svo lít-
ið, eyddist og hvarf eins og
næturþokan fyrir morgunsól,
góð og vingjarnleg samvinna
hófst á milli Þjóðkirkju- og frí
kirkjuprestanna; studdu þeir
hvor annan og rét*u hvor öðr-
um bróðurhönd í öllu starfi. og
hefur svo jafnan verið“. Sókn
varð svo mikil í hina nýja
kirkju. að sama árið og hún var
fullsmíðuð var ákveðið að
lengja hana nærri því um
helming. Hún var 20 álnir á
lengd og 18 á breidd og kost-
aði 18.000 kr. Bæta skvldi nú
við hana 15 álnum, hvað gert
var á næsta ári eftir uppdrætti
Rögnvalds Ólafssonar og kost-
aði sú viðbót 12.500 kr. Sr. Ól-
afur víffði hana í 2. sinn 12.
nóv. 1905. Alltaf stækkaði
FRÍ KIRK JU SOFNUÐUR-
INN í Reykjavík var stofnað-
ur 19. nóvember 1899 og voru
stofnendur 250 talsins. í fyrstu
safnaðarstjórn voru þessir
Arinbjörn Sveinbjarnarson bók
bindari, Þórður Narfason, tré-
smiður, Sigurður Einarsson
verkamaður, Jón Brynjólfsson
kaupmaður og Gísli Finns-
son járnsmiður. Fyrsti prestur
safnaðarins var sr. Lárus H.
Halldórsson.
Fríkirkjusöfnuðurinn á nú
60 ára sögu. Ekki verður hún
sögð hér nema í fáum drátt-
um, enda hefur hún á fyrri
merkisafmælum verið rakin
allýtarlega. Einnig er nú í prent
un saga Kvenfélags Fríkirkj-
unnar, sem Jón Björnsson rith.
hefur tekið saman. Þar koma
fram helztu atriðin í sögu safn
aðarins til þessa dags. Kvenfé
lagið er aðeins sex árum yngra.
Um starfsemi safnaðarins og
vöxt skal þessa getið:
MESSAÐ í GOÐTEPLARA-
HÚSINU.
Á prestskaparárum sr. Lár-
usar voru guðþjónustur haldn-
ar í Góðtemplarahúsinu. Hin
fyrsta var flutt I. s. d. í jóla-
föstu eða 3. des. 1899 og mun
síðan hafa verið messað hálfs-
mánaðarlega. Sr. Lárus gaf
einnig út mánaðarritið „Frí-
kirkjan11 í hálft fjórða ár 1899
—1902. Merkisrit, sem nú er í
fárra eigu. Áður en konungleg
staðfesting fékkst fyrir safnað
armynduninni höfðu stofnend-
ur orðið að heita því að koma
sér unp viðunandi híbýlum til
guðþjónustuhalds, sem allra
fyrst. Höfuðverkefnið var því
að sjálfsögðu kirkjubygging.
Þetta reyndist býsna mikið á-
tak. — Söfnuðurinn var fá-
mennur í byrjun og ekki
heldur nf efnafólki sam-
settur. — Kirkjan var því ekki
komin upp fyrr en í árslok 1903.
Þá var sr. Lárus hættur prest-
söfnuðurinn. Þegar sr. Ólafur
lagði niður prestskap við Frí-
kirkjuna hér 1922 og sr. Árni
Sigurðsson var kosinn voru
4000 manns á kjörskrá. — Var
þá farið að tala um að stækka
þyrfti kirkjuna enn. Og 1924,
þegar söfnuðurinn var 25 ára
var það gert í þriðja sinn og í
það form, sern hún nú. hefur.
Bætt var. við hana myndarleg-
um kór, steyptum og hvelfing
hækkuð um 5 álnir eða upp í
15. — Um 1100 manns rúmar
hún í sæti og er það langmesta,
sem nokkur kirkja og samkomu
hús hér á landi tekur. Hall-
grímskirkjan fyrirhugaða á að
eins að fara fram úr henni um
100 manns. Uppdrátt að þessari
breytingu og stækkun Fríkirkj
unnar gerði Einar Erlendsson
húsameistari, en yfirsmiður var
Sigurður Halldórsson, sem síð-
ar varð um langt ára bil for-
maður safnaðarstjórnar. Sr.
Ólafur vígði hina endurbyggðu
kirkju í 3. sinn 21. des. 1924.
Hann var þá að vísu hættur
þjónustu fyrir 2 árum, en sjálf
sagt hefur þótt að hann vígði
hana í þetta sinn eins og áður.
7500 í SÖFNUÐINUM NÚ.
Sr. Árni Sigurðsson var kos
inn fríkirkjuprestur 23. júní
Á hans prestskapartíð (1922—
1949) hélt söfnuðurinn enn
lengi áfram að vaxa og náði þá
því fjölmenni, sem hann hefur
mest haft. Sr. Árni hafði líka
flest það til að bera, sem glæsi
legan klerk má prýða — útlit,
gáfur og lærdóm. Hann var og
raddmaður ágætur og gat pre-
dikað af tilfinningahita ekki
síður en forveri hans — þó
með öðrum hætti. Hann stofn-
aði 1942 kristilegt félag ungra
manna Fríkirkjunnar og hélt
fundi með þeim annan hvern
sunnudag yfir vetramánuði, en
barnaguðþjónustu þess í milli.
Föstumessur flutti hann alla
langaföstu á miðvikudagskvöld
um og er svo enn. Þegar sr.
Árni féll frá, mjög um aldur
fram 1949, þá mun hafa verið
í söfnuðinum á 9. þúsund
manns. Við prestskosninguna
í byrjun árs 1950 voru 5900
á kjörskrá. En þar höfðu kosn
ingarétt allir, sem orðnir voru
15 ára. Þannig mun einnig
hafa verið þegar sr. Árni var
kosinn 1922, Állir sem búa inn
an lögsagnarumdæmis Reykja-
víkur, Seltjarnarneshrepps og
Kópavogsbæjar hafa rétt til að
vera í Fríkirkjusöfnuðinum —
ef þeir vilja, og um allt þetta
svæði er hann dreifður nú. Þau
sinn, sem fjölgað hefur verið
prestaköllum á þessu svæði
1941 og 1942 hefur smávegis
kvarnast úr honum. Þó eftir á
stæðum furðu lítið. Og aftur
hefur bætzt í skörðin. Mesta
skarðið, sem komið hefur í
hann var eftir kosninguna 1950.
Þá var Óháði söfnuðurinn
stofnaður, sem kunnugt er. í
hann munu hafa gengið um 600
manns úr Fríkirkjunni. Nú eru
í henni um 7500 og fer fjölg-
andi. Síðan kirkjan sjálf var
fullgerð eins og hún nú stend-
ur, var næsta stórátakið, sem
söfnuðurinn gerði, að kaupa til
hennar þýzkt pípuorgel 1926.
Það kostaði 44 þúsund krónur
og er enn talið mesta hljóð-
íæri sinnar tegundar hér á
landi. Segja fróðir menn, að
svona löguð orgel verði með
aldrinum hljómfegurri og fínni
líkt og góðar fiðlur. Sama ár
varð Páll ísólfsson organisti
við kirkjuna og var það til
1939. Þá tók Sigurður bróðir
hans við. Hann er organisti nú
og veíður vonandi enn lengi.
Fyrsti organistinn var föður-
bróðir þeirra Ján Pálsson (1903
—15), næsti var Pétur Lárus-
son Halldórssonar fríkirkju-
prests (1913—19) og sá þriðji
Kjartan Jóhannesson (1917—
26). Allir hafa þessir 5 menn
veitt söfnuðinum mikla og góða
þjónustu. Einnig hefur kirkjan
alltaf haft góðum söngkór á að
skina.
Árið 1935 var byggt íbúðar-
hús fyrir prestinn. Það stendur
við Garðastræti. í því er lítil
kapella til að skíra í og gifta.
Ög eftir lát sr. Árni S’igurðsson
ar keypti söfnuðurinn íbúð fyr
ir ekkiu sr. Árna heitins, frú
Brvndísi Sigurjónsd. Fyrir
nokkrum árum voru ný hitun-
klukkunum
artæki sett í kirkjuna. Kostaði
það yfir 60 þúsund krónur. Og
nú nýlega rafmagnstæki til að
hringja með klukkunum. í þess
um framkvæmdum safnaðar-
ins að kalla öllum er varla of-
m.ælt, að kvenfélag hans hafi
Firamhald á 2. síðu.
10 19- nóv- 1959 — Alþýðublaðið