Ný félagsrit - 01.01.1869, Síða 52
52
Um fjárhagfmílið.
landsins án vorra passbrtsfa, því kann þab í engan máta
tillátast ebur til vilja gjörast” (o: veitast)1 2. Svo lángt er
sfóan, ab Íslendíngar fðru aí) þrá verzlunarfrels'fó, en þeim
var ávallt neitab um þaí), svo ab einokunin hélzt vfó í
ymsum myndum, og þó sífelt þdngbær, allt fram í lok
átjándu aldar. þab var til dæmis, afe felagi því, sem þá
hafói einkaleyfi til verzlunar á Islandi — eitt einasta
féiag hafbi þá einkaleyfi fýrir allri verzlun á Islandi
— var bannab meb tilskipun 30. septbr. 1670 ab hafa
önnur skip til siglínga til Islands en dönsk3. Islendíngar
voru því ekki ab cins naubbeygbir til ab verzla vib
þetta eina félag, heldur átti félagib ekki einusinni kost
á, ab gjöra verzlun sína yfirgripsmeiri. Einkaleyfi félags
þessa var á enda 1680, og meb tilskipun 12. febr. 16803
var veitt nýtt einkaleyfi. Samkvæmt því var hinu nýja
félagi settur taxti meb tilsk. 6. maí 16844, er tiltök,
fyrir hvaba verb ætti ab selja allar vörur, sem seldust
frá Islandi, án tillits til hvab fyrir þær fengist. þessi
taxti, sem var settur 1684, hélzt í 18 ár dbreyttur. þá
var settur nýr taxti meb tilskipun 10- apr. 17025, og
hann hélzt um 74 ár. Nú bfó eg ybur ab huglefóa, hvab
í því felst, þegar settur er taxti á allar vörur, sem fluttar
verba út úr einhverju landi, og ab þessi taxti haldist
úbreyttur um 74 ár. Hugsib ybur, ab vér settum í dag
taxta á allar kornvörur, sem fluttar eru út úr Danmörku,
og settum þau lög, ab ekki mætti selja þær dýrara, og
ab þessi taxti skyldi haldast úbreyttur þángab til 1942,
hversu mikib tjún haldib þér ab Danmörk mundi bíba á
því á árabilinu frá 1868 til 1942? — Eg þori ab fullyrba,
ab þab tjún yrbi svo mikib, ab ef menn vildi meta þab
ár 1942, þá eygbi enginn í vfóri veröld nokkurstabar
bætur þess. Eg ætla ekki ab þræba allar þær tilskipanir,
'J Magn. Ketilss. Saml. af Forr. for Island II, 157.
2) Lagas. Isl. I, 334. 3) Lagas.ísl. I, 376. 4) Lagas. ísl. I, 415.
*) Lagas. ísl. I, 563.