Ný félagsrit - 01.01.1869, Blaðsíða 53
Um fjárhagsmálið.
53
sem veittu nýjum felögum ný einkaleyfi, meö sömu ein-
skorfeun; eg skal ab eins drepa á, aö þessi verzlunartaxti
hélzt þánga&til 1776, og þá var settur nýr, sem hélzt
meban hin ötakmarkaBa verzlunareinokun stóí). Loksins
komumst vér fram undir síöustu aldamót, og þá sjáum
vér, a& meí) tilskipun 18. ágúst 1786 var veitt svo
mikiö verzlunarfrelsi á Islandi, aÖ verzlunin var gefin frjáls
öllum dönskum og norskum þegnum, og taxtarnir numdir
af. þetta var nú mikil framför hjá því, sem áBur var;
en hugsiB þér yfeur, hvaBa einskor&un þa& væri þó fyrir
Danmörku, ef menn segBi: verzlun Danmerkur skal vera
einskoríiuB vií), — látum oss segja alla NorBurálfuna einúngis
— og einskorbun þessi ætti a& haldast um nærfelt 70 ár.
þessi einskor&un, a& Islendíngar máttu ekki verzla nema
vi& danska þegna, hélzt svo, þánga& til hin nafnkunnu lög
15. april 1854 komu út. J>á var verzlunin loksins gefin
alveg frjáls, eptir þessar laungu og þúngu aldir. Eg vil
bi&ja y&ur a& láta þetta vera y&ur hugfast, þegar um
tillagiö til Islands er a& ræ&a. þa& ver&ur ekki reikna&,
hversu miki& tjóni& er. Eg skal £kki segja, a& íslandi
hafi nokkurntíma veri& viljaö illa; þa& er frá um þa&.
Eg skal ekki heldur segja, a& þa& sem hér 'hefir átt sér
sta&, sé einstakt í sinni rö&; nei, því skal játa&, a& þa&
er a& eins aflei&íng af raungum stjórnarreglum, sem einnig
hefir veri& fylgt fram annarsta&ar. En þaö skal standa
óhrakiö, a& hvergi í Danmerkur konúngs löndum hafa
rángar stjórnarreglur verið eins þúngbærar einstökum
iandshluta, eins og þær hafa veriö Islandi, og fyrir því
segi eg, að þessu atriði eigi a& gefast mikill gaumur,
þegar um þa& er a& ræ&a, a& koma skipulagi á vi&-
skiptin vi& ísland eptirleiðis. Eg segi þessu næst, a&
þegar kve&a skal á um tillagið til íslands, þá ver&ur
einnig a& gefa gætur a&, hvernig nú er ástatt fyrir Is-
landi, hversu margs þa& þarfnast af því, sem vér höfum,
og sem vér ekki vissum hvernig vér gætum lifað án þess;