Ný félagsrit - 01.01.1869, Page 75
Um fjárhagsmálið.
75
hefir ekki tekif) reikníngana um þjdheignasölu á Islandi
fyrir gdfca vöru, og eigi heldur álitif, aB menn gæti sta&ib
fast á þar ab lútandi kröfum, því slíkar eignir hafi einnig
veriB seldar hör í Iandi, þegar hinni sameiginlegu stjúrn
íslands og Danmerkur þótti henta, og hafi a&gjör&ir stjórn-
arinnar í þessu efni veriB óheppilegar, þá verbi Islend-
íngar aB una viB aflei&íngarnar, ekki síBur en Danir. En
eg furfea mig á því, aB þíngma&urinn rakti ekki lengur
þessa réttu sko&un, er hann fór sí&an a& tala um verzlunar-
einokunina, því hef&i hann gjört þa&, þá inundi hann hafa
komizt til þeirrar ni&urstö&u, a& ekki yr&i fremur liaft
tillit til hennar en þjó&eignasölunnar. Innbúar sjálfrar
Danmerkur hafa veriB undir sömu stjórnarme&ferB, sem
leiddi verzlunar-einokunina yfir Island, og því ver&ur ekki
neitaB, a& ymsar a&gjör&ir þeirrar sömu stjórnar í Danmörk
hafa veriB eins ska&vænar, og verzlunareinokunin var fyrir
Island. Já, menn geta sagt, afe Danir sjálfir hafa be&ife
þar af miklu meira tjón, því á þeim hefir þetta verzlun-
arfar bytnafe í svo mörgum greinum, og lýst sér svo
margvíslega, en Islendíngar hafa svo afe kalla ekki kennt
á því nema fyrir verzlunar-einokunina eina saman, me&an
menn í Danmörk hafa orfeife a& búa vi& margskonar einokun,
einkaleyfi, og einkaréttindi i&na&arfélaga1. Fyrir a&gjör&ir
hinnar sömu stjórnar hafa hvorki verzlun né landbúna&ur
getafe ná& neinum þrifum í Danmörk, þarsem afleit toll-
skrá hnekkti verzluninni en bændastéttin bjó vife hör&ustu
áþján. þafe ver&ur því mjög vafasamt, hverir verst hafi
’) En það er ærinn munur, að einokanir í Danmörk voru innan-
lands, handaDönum sjálfum, en áíslandi var verzlanin einokuð
ekki handa Islendíngum, heldur handa mönnum í öðru landi
(Danmörku). A Færeyjum, og enda á Grænlandi, heílr einokan
verzlunarinnar til Danmerkur verið miklu tinari en á Islandi,
og staðið skemur, því hún byrjaði miklu síðar; þó hafa bæði
löndin verið á heljarþröminni, svo sannaniu dettur að þvi leyti
eins um sjálfa sig.