Ný félagsrit - 01.01.1869, Side 135
Um fjárhagsmálið.
135
uppástúngu, þá hefbi hún átt afe standa fast á henni, bæíii
gagnvart alþíngi Islendínga og ríkisþíngi Ðana. þetta hefir
nú stjórnin ekki gjört, heldur látife reka undan frá fyrsta
boðinu 1865, 42,000 rd., og þángaí) til hún aö síbustu l&t
alþíng þoka sér upp í 50,000 rd. fast árgjald og 10,000
rd. til brábabirgða. Stjórnin hefir þannig enganveginn neytt
síns æfcra valds, einsog hún hef&i átt ab gjöra. En þab
kom mér ekki til hugar, hvorki beinlínis né óbeinlínis, aí>
skora á stjórnina ab veita' fremur einum málspartinum en
öferum. Rá&gjafinn sag&i ennfremur, ab hann hafi byggt
uppástúngu sína á reikníngstölum; en þar vib er tvennt
abgætanda: fyrst þa&, a& rá&gjafinn gat ekki komi&
tölunni upp í 50,000 rd., heldur a&eins upp í 47—48,000
rd.; í annan sta& sanna og reikníngstölur rá&gjafans iíti&,
svo a& í rauninni ver&ur sú ni&ursta&an, a& fái Island þá
upphæ&, sem bygg& er á tölum þessum, þá geta landsmenn
fullnægt landsþörfum sínum a& sama hófi sem Danmerk-
urbúar, og þurfa ekki a& hugsa til a& auka álögur sínar,
heldur láta þær haldast vi& sama, einsog þær eru nú,
óbreyttar frá því, sem þær voru á öldinni sem lei& *.
Gæti menn á hinn bóginn ab því, hversu hart menn í
Danmörk hafa or&i& a& leggja á sig í byrjun þessarar
aldar og nú á sí&ustu tímum, til þess a& auka tekjur
ríkisins. þessum samanbur&i millum ísiands og Dan-
merkur mega menn ekki sleppa. IJann kve&st fús afe fall-
ast á, a& Island fái hjálp um tiltekife árabil, og þa&
*) j>etta sýnir ljúsast, ekki síður en mart annað, að framsögumaður
er mjög ókunnugur því sem hann talar um, Hin opinberu
gjöld á Islandi hafa vaxið í öllum greinum síðan á fyrri öld,
og fara árlega vaxandi. Vér skulum einúngis skýrskota til hinna
árlegu ríkisreiknínga, sem sýna, að tekjur iandsins eru nú allt
að því helmíngi meiri en fyrir 15 árum síðan, og allir vita
hversu hreppagjöld fara vaxandi ár fráári; hið seinasta brauða-
mat sýnir, hvað tekjur brauðanna hafa hækkað, og af hverju
er þetta hvorttveggja komið, nema að mestu af hækkun gjaldanna?