Ný félagsrit - 01.01.1869, Side 255
Um fjárhagsmálið.
255
aö þa?) er ekki einúngis í þeirri grein, sem mönnum ef
til vill dettur fyrst í hug, þaö er í sagnafræöinni, þaö er
ekki heldur einúngis í málfræÖinni, afe nafn Islands stendur
ritaÖ meö úmáanlegu letri í árbúkum vísindanna, heldur
skulum vér og minnast þess, a& Ölensleger sendi Islandi
kveöju sína fyrir allmörgum árum síÖan, og kallaöi þá
land þetta uhiö voldugasta musteri minníngarinnar”, og
um leiö benti hann meb sjáandans spámannlegu augum til
þess manns, sem kominn var af Islands ættarstofnum og
hefir, mér er úhætt aí> segja framar nokkrum manni öörum
á þessari öld, boriö nafn Danmerkur, ekki síöur en sjálfs
síns nafn, um alla Noröurálfu. Látum oss einnig minnast
þess í dag, hvaö vér eigum þeim manni aö þakka, sem
hefir eptirlátiö oss í arf eitt af vorum dýrmætustu þjúö-
gripasöfnum; Iátum oss hér minnast Thorvaldsens, svo
sem þess manns, sem meö nafni sínu hefir samtengt
báöar þjúöirnar, Dani og Islendínga, og skrifaö nafn
hvorutveggju í árbækur hinna fögru lista meö úmáanlegu
letri. þegar þessar hugleiöíngar eru haföar fyrir augum,
þá veröur þaö ekki dregiö í efa, ab mál þetta hefir sann-
lega veriö rannsakaö meÖ hinni mestu alvörugefni, en
þessi alvörugefna rannsúkn hefir leidt til þeirrar niöurstööu,
aÖ þaö væri úforsvaranlegt aö samþykkja lagafrumvarpiö
þannig lagaö sem þaö kom frá stjúrninni, svo aö ekkert
væri í því sem til ríkisréttar horf&i. Eg fyrir mitt leyti
hefi álitiö þaö aöalatriöiö í þessu máli, aö halda fram
liinum stjúrnlagalegu grundvallarreglum, en þar jafnframt
er þaö og einnig sjálfsagt, aö framkvæmd þeirra hlýtur
einmitt aö lýsa sér í því, hvernig fjárhagsmálunum veröur
hagaÖ. þ>ú aö þetta atriöi sé þegar margrædt, þá leyfiö
mér samt aö bæta þar viö svosem tveimur oröum.
Eg held þá, ab grundvallarreglur þær, sem uppá-
stúngur nefndarinnar eru byggöar á, sé hinar réttu. En
þessar grundvallarreglur eru, aí> fyrst er stúngiö uppá
tillagi fremur litlu, sem eg vil í stuttu máli kalla varan-