Ný félagsrit - 01.01.1869, Page 263

Um fjárhagsmálið.
263
málsins, aö ísland eigi svo aö kalla rétt á, a& fá hjálp
og styrk til afe reyna aí> komast áfram, eins og hvert
annaí) hérab eí>a partur ríkisins má kallast hafa slíkan
rétt, en svo hafi þaí) ekki heldur neinar frekari e&a a&rar
kröfur. þetta er eflaust fullkomlega rétt og á gildum
rökum byggt, og dámsmálará&gjafinn var án efa í sínum
g<5&a rétti (!), þegar hann í ræ&u sinni um daginn kalla&i
nokkrar frekar kröfur af hendi Íslendínga öldtíngis tísann-
gjarnar og tíréttlátar. þtí svo standi á, a& ísland hafi
ekki hínga& til lagt neitt til ríkisins almennu títgjalda1,
og hafi því mi&ur ekki heldur veri& fært um þa&, þá er
þetta engin ástæ&a til þcss a& neita landshluta þessum
um tillag; en sjálfsagt er á hinn btíginn, a& þa& ver&ur
a& rannsaka nákvæmlega og huglei&a, hversu miki& ríkis-
sjtí&urinn getur láti& af hendi til íslands, án þess a& taka
sér í mein. Hva& er þa& ntí, sem Islandi er bo&iö á
þessari stundu? þ>a& er meira sjálfræ&i, þa& er meira
sjálfsforræ&i í sjálfs þess efnum, og a& lyktum árgjald úr
sjó&i ríkisins. þegar landiö fær ntí meira sjálfræ&i og
þý&íngarmeiri sjáifstjtírn, sem menn vilja ntí veita Islandi,
þá mun þetta ver&a a& hafa nokkur gagnleg áhrif á
landsbtía, þa& er mín von og eptirvæntíng; en eg held,
a& ma&ur eigi ekki a& fara of lángt í eptirvæntíngum sínum
í þessu efni. Vér ver&um a& hafa tillit til ásigkomulags-
ins, eins og þa& er í raun og veru á Islandi; vér ver&um
*) það er auðsætt, að þíngmaður þessi tvartar ekti um skör fram
yflr því, að hann sö ókunnugur Islands högum, þareð það lítur
út sem hann viti ekki, að Danmörk heflr dregið í sinn sjóð
. mestallar þjóðeignir vorar, og allan ágóða verzlunarinnar um
margar aldir, svo að verzlan lands vors heflr verið teygð og toguð
þángað, sem henni var alls ekki lagið þvíngunarlaust. það kemur
ekkert þessu máli við, þó Danmörk hafl ekki haft afþessu þann
ábata í alla staði, sem ætlazt var til, en það þarf ekki lángar
eða djúpar rannsóknir til að sjá og sanna, að Island heflr með
þessu móti goldið meira og þýngra gjald tii ríkisins, en nokkurn
tima hefði getað komið á þess hluta að greiða.