Ný félagsrit - 01.01.1869, Síða 264
264 Um fjárhagsmálið.
aí> hugleiba, aí> Islandi hefir verib stjdrnab ö'dum saman
annarstahar frá, aí> land er fdlksfátt, og landsbúar dreiffir
yfir fjarskalega stárt svæ&i, a& landsbáar eiga yfri& lítt
saman a& sælda vi& önnur lönd í heiminum, og a& tilsákn
manna þánga& af hinum ö&rum Nor&urlöndum til bygg-
íngar, sem í fornöld tí&ka&ist, og var landsbúum svo mikill
styrkur, bæ&i a& efnahag og til a& koma nýju bló&i í
æ&arnar, þessi tilsókn er nú öldúngis hætt. Islendíngar
hafa nú um lángan atdur lifa& á frægö fornaldarinnar og
verkum forfe&ranna, og þetta held eg se eins óheppilegt
og ska&legt fyrir hverja þjó&, einsog fyrir hvern einstakan
mann. Ef v&r berum saman aflann, sem Íslendíngar ná úr
hafinu í kríngum sig, svo au&ugt sem þa& nú er, og tökum
þar til samjafna&ar þa&, sem fiskimenn annara þjó&a taka
þar upp; e&a ef vér gáum aö, hvernig landskostir eru
hagnýttir og landgæ&i, e&a vér berum þetta saman, eins
og þa& er nú, vi& þa&, sem veriö hefir fyrir laungu sí&an,
þá er þa& eflaust, a& menn sjá har&la litlar framfarir, og
eg held a& ma&ur geti dregi& þar af þá ályktun, án þeks
ma&ur gjöri Islendíngum rángt til, aö nú sem stendur sé
ekki þa& framtak þar uppfrá1, sem menn gæti óska& a&
þar væri. Nú er þa&, a& auk þeirrar hjálpar sem menn vilja
veita landshluta þessum, me& því a& veita honum meira
sjálfræ&i og sjálfsforræ&i, þá hafa menn og gefiö ádrátt
um töluvert árgjald. Eg held, a& þessi annar li&ur sé
mjög mikillar íhugunar ver&ur, þegar líta skal til fram-
fara landsbúa á komandi tífe. Eg held, a& ef tillagiö ver&ur
') pað er engin ástæða til fyrir oss að taka þenna vitnisburð illa jipp,
því vinur er sá sem til vamms segir, en þó hyggjum vér
hitt vera sannara, að heldur vanti verklega kunnáttu, góð áhöld,
lag og samheldi til að hagnýta þau efni og þann dugnað, sem til
er í landinu. — En hverjum eiga Íslendíngar að þakka uppeldi
það í veraldlegum efnum, sem þeir búa nægst að híngaðtil? —
Hver heflr með fullu ráðlagi útibyrgt þá frá öðrum löndum um
margar aldir, til þess að binda allan afla þeirra við Danmörk?