Ný félagsrit - 01.01.1869, Page 338
338
Um fjárhagsmálið.
jafnr&tti, án þess af> grípa á nokkurn hátt fram í forræJi
ríkismálanna. Menn vildu a<b eins hafa fullt og frjálst
atkvæífi um þau mál, sem ísland snerti. þetta lá þá svo
fjarri hugsun stjórnarinnar, a& það átti að vera að sundra
ríkinu. Island var þá allt í einu orðið svo þýðíngarmikill
partur ríkisins, ab ríkinu væri búife við hruni ef Island
fengi nokkurt atkvæði annað, en ab játa sig innlimað í Ðan-
mörk. þegar frá leið sýndist þú, sem stjúrnin færi aö
sansa sig á þessu, og sjá, að það væri hvorki Islandi né
Danmörku háskalegt, þ«5 Island fengi sjálfsforræði, enda
ýtti það og undir, að alþíng vildi engum tylliboðum taka,
og aí> ríkisþíngib lagði til með, að hin íslenzku fjárhags-
mál yrði afcskilin og lögfc undir forræði alþíngis. 1863
var dúmsmálaráfcgjafinn (Casse) kominn svo lángt áleifcis,
afc hann haffci lagt nifcur hvernig haga skyldi mefcferfc
málsins, og sagfci þá beint, einsog vér gátum í upphafi,
afc ríkisþíngifc ætti ekki annafc umdæmi um þetta mál, en
afc ákvefca þafc sem til Islands skyldi gjalda úr ríkissjúfci,
einsog bæfci ríkisþíngifc sjálft haffci stúngifc uppá(1860)afc
sett skyldi verfca einu sinni fyrir öll, og nefndarmenn
í fjárhagsnefndinni (1861) höffcu einnig stúngifc uppá.
Stjúrnin drú sig þú enn nokkufc aptur frá þessu, ogjlagfci
fram á alþíngi 1865 blendíngsfrumvarp, sem hún þá ætlafc-
ist til afc skyldi koma fyrir ríkisþíng á eptir, en þegar
alþíng enn mútmælti þessu formi, lagfci hún loksins fram
á alþíngi 1867 frumvarp um stjúrnarmálifc, mefc konúng-
legu loforfci um fjártillag, er samsvarafci því, sem minnst
haffci verifc stúngifc uppá á alþíngi. Eigi afc sífcur samdist
þú svo mefc konúngsfulltrúa og alþíngi, afc ekki vantafci
nema samþykki konúngs til stjúrnarmálsins og atkvæfci ríkis-
þíngsins um árgjaldifc.
En nú skiptist aptur vefcur í lopti. Vér þekkjum