Hirðir - 12.11.1857, Síða 11

51
ur aö eins á opinberum eignuin, en þab lielbi rábiö ab líkindum,
ab jarbeigendur hefíra aí) minnsta kosti haft tillit til þeirra ákvarb-
ana, er stjórnin heifei gjört nm opinberar eignir. En þegar svona
fór fyrir málinn á alþingi, þá hefnr þjóbólfur ætlaS sjer á nýja
leik1 ab fara ab greiba götu almennings í því, og hefir því meb-
ferbis eptirtektaverba grein í 38. og 39. blabinu, og væri þess
sannlega óskandi, ab slík grein og abrar ein3 aldrei væru ritabar;
því ab sú skobun, sem þar kemur fram, á vib engin lög ab stybj-
ast, og má þab fullyrba, ab allir hinir löglærbustu menn og merk-
ustu hafi talib, ab ábyrgbin á kúgildunum, þegar líkt stendnr á, og
í þessu máli, livíli á leigulibanum, og þau ráb, sem í þeirri grein
eru lögb, geta ab eins vakib vafa, deilur og þrætur á millum lands-
drottna og leiguliba; þar sem margur leigulibinn kann ab leibast til,
ab telja þab sjálfsagt, ab landsdrottinn sje skyldur ab taka vib ásaub-
arkúgildunum, og fella nibur hálfar leigurnar, en landsdrottinn á hinu
bóginn ekki getur játab þetta skyldu sína. Höfundurinn játar þab
reyndar, ab „í strengdastri lagalegri skobun og skilningi, geti þab
meir en satt verib, ab kúgildin mætti álíta óabgreinanlegan hluta
af jörbinni", en vill þó eigi fylgja þeirri skobun; því ab hún sje-
ósanngjörn, heldur „verbi þeir ab missa, sem eiga", þab eru lánar-
drottnarnir. þetta virbist oss nú eigi sem sjálfu sjer samþykkast,
og fellur því líka uin koll af sjálfu sjer, ef vel cr abgætt; því ab
á annan bóginn vill höfundurinn Iáta ábúandann mega skila af sjer
kúgildunum og losast vib hálft leignagjaldib, en í hinu orbinu játar
hann, ab ábúandinn liafi þó full not jarbarinnar. En ef kúgildin eru
í rauninni óabgreinilegur hluti jarbarinnar, og ábúandinn hefur
full not jarbarinnar, hver3 vegna á þá landsdrottinn ab missa eptir-
gjaldsins? og hvab er þá rjettvísara, en leigulibinn ábyrgist kúgildin?
þ>egar gengib er út frá því, ab kúgildaleigurnar sjeu sumpart gjald
eptir jörbina, en sumpart leiga eba vextir af kúgildunum, þá er aub-
sjeb, ab meb því meira fellur burtu af leigunum, þegar kúgildunum
er skilab, en svarar afgjaldinu eptir þau, eins og aubsjeb er ab verb-
ur, ef hálfar leigurnar falla nibur, þá gefurjörbin sjálf af sjerminni
arb en ábur, og minna en hœfilegt, ef jörbin var ábur hœfilega leigb.
fannig leibir af uppástungum þjóbólís, ab arburinn af abaltekju-
stofni landsins, jarbeignunum, mundi minnka, cn af því leibir aptur
tjón fyrir allt landib í fjárhag þess. Og þótt kúgildin fjelli nú úr
klábanum, þá er ab voru áliti leigulibinn skyldur ab standa skil á
‘) I 19. blabinu í marzmánubi var ónnur grein um sama cfni.