Fréttablaðið - 27.11.2001, Blaðsíða 10

)Q. ■
FRETTABLAÐIÐ
27. nóvember 2001 ÞRIÐJUDACUR
FRÉTTABLAÐIÐ
Útgáfufélag: Fréttablaðið ehf.
Útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjórar: Pétur Gunnarsson
og Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Þverholti 9, 105 Reykjavfk
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjom@frettabladid.is
Símbréf á auglýsingadeild: 515 75 16
Rafpóstur: auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Fréttablaðið ehf.
Plötugerð: iP-prentþjónustan.ehf.
Prentun: ísafoldarprentsmiðja hf.
Fréttaþjónusta á Netinu: Vísir.is
Fréttablaðinu er dreift ókeypis til allra heimila á höf-
uðborgai5væðinu. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn
greiðslu sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins i stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
1 BRÉF TIL BLAÐSINS~[
]
Til hvers eru
þeir að þessu?
Frá Baldri Jónssyni
lanpsvirkjun Mikið hefur verið
rætt um stóriðju á árinu, mengun
frá henni, landsspjöll og væntan-
legan uppgang Austurlandi. En er
þetta eitthvað til að græða á? Það
er erfitt að spá um afkomu Kára-
hnjúkavirkjunar en lítum aðeins á
staðreyndir, afkomu Landsvirkj-
unar.
Tekjur Landsvirkjunar sl. ár
voru svipaðar og árin á undan,
rúmir 11 milljarðar, 6,6 komnir
frá sölu til almenningsveitna en
4,7 frá sölu til stóriðju. Gjöldin
voru heldur meiri en tekjurnar,
fyrirtækið var rekið með tapi.
Vaxtagjöldin ein voru 4,2 millj-
arðar og sala til stóriðju rétt
nægði til að greiða vextina. At-
hyglisvert er að líta á skýringar
nr. 9 við reikningana. Þar stendur:
„Eins og undanfarin ár er gert ráð
fyrir endurfjármögnun langtíma-
skulda til lengingar lánstíma."
M.Ö.O reksturinn er ekki betri en
svo að skuldaklafanum er velt
áfram með nýjum lántökum.
Langtímaskuldir voru 60 milljarð-
ar í árslok 2000 en í árslok 1998
voru þær 47 milljarðar. Er þetta
fyrirtæki til að græða á? Við eig-
endurnir verðum að kaupa raf-
magnið á 3,30 kr/kWst meðan
stóriðjan greiðir aðeins 1,10
kr/kWst.
Að framansögðu er augljóst að
það er ekki arðvænlegt að fram-
leiða rafmagn til að selja með
þeim kjörum sem Landsvirkjun
býður. Ef Landsvirkjun mundi
selja alla framleiðsluna til stór-
iðju á sama verði og hún selur nú
væru tekjur hennar aðeins um 7
milljarðar og augljóslega stendur
það hvergi nærri undir kostnaði,
hvað þá til að borga af lánum. Til
hvers eru þeir að þessu? ■
Lægsta verð
frá 2.990 kr.
r
Egfinn svo til í tönnunum mínum
Eg fór að sjá Karíus og Baktus
um helgina sem er í sjálfu sér
ekki í frásögur færandi. Börnin
skemmtu sér vel og ég líka, enda
fara leikararnir á kostum. Þar
^ sem ég nauðaþekki
verkið, fór hugur-
inn að reika undir
sýningunni og
þjóðfélagsumræð-
an blandaðist sögu-
þræði og persón;
um verksins. í
samtali þessara tveggja ódáma
og misyndismanna mátti nefni-
lega sjá kjarna og eðli umræðu
um efnahagshorfurnar og stöðu
krónunnar síðustu misserin.
Sérstaklega fannst mér rifr-
ildi forsætisráðherra við forystu-
„Nú er tími
tannlækna að
renna upp í
íslensku efna-
hagslífi"
—#—
menn stjórnarandstöðu speglast
skemmtilega í samtölum Karíus-
ar og Baktusar. Enda þótt forsæt-
isráðherra sé líkari Karíusi í út-
liti, er málflutningurinn nær
Baktusi. Baktus er knúinn áfram
af mikilli bjartsýni. Hann sér
vöxt og viðgang í nánustu fram-
tíð. „Jens mun aldrei bursta í sér
tennurnar," segir Baktus, þegar
úrtölumaðurinn Karíus bendir á
að fyrr í lífi sínu hafi kreppt að.
Karíus man þá tíð að ekkert
var að hafa nema gulrætur og
rúgbrauð og bölvaður burstinn
lét sjá sig með reglulegu milli-
bili. Ekkert bítur hins vegar á
bjartsýni Baktusar. Hann fer að
byggja og bæta og láta sig drey-
ma um gullna framtíð, þegar kyn
Máljjianna.
Hafliði Helgason
skoðar Karlus og Baktus
í Ijósi stöðu efnahagsmála
þeirra félaga margfaldast og
uppfyllir tennurnar. Raunveru-
leikinn er svo sem báðum jafn
harmrænn undir lok verksins, en
óneitanlega er fall Baktusar
hærra.
En hvert er svo fórnarlambið
bak við karp þeirra félaga. Það er
auðvitað auminginn hann Jens.
Þetta eru hans tennur og þó megi
segja að hann hafi kallað þjáning-
arnar yfir sig, finnst manni sem
áhorfanda að hann eigi nú ekki
svo illt skilið sem þá félaga. Mis-
tök í stjórn efnahagsmála munu
auðvitað fyrst og síðast bitna á
fólkinu í landinu.
Nú er tími tannlækna að renna
upp í íslensku efnahagslífi og
spurning hvorir munu þjást
meira; Karíus og Baktus eða
auminginn hann Jens. ■
Mörg vafamál hafa komið upp en lítið verið aðhafst. Snýst meira um siðareglur en lögbrot.
fjármálamarkaðiR Margir hafa
kallað eftir auknu eftirliti á fjár-
málamarkaði undanfarin ár í kjöl-
far vaxandi viðskipta og breyttra
viðskiptahátta. Þetta eftirlit hefur
þróast með ólíkum hætti eftir
löndum. Hlutverk hins opinbera
__:-4.er víðast hvar þó
Fjármálastofn- nokkurt en margir
anirverða markaðsaðilar eru
c:xi(ar • „ þeirrar skoðunar
leiða verklacs að íÞYngjandi laga-
leioa verklags- setning og eftirlit
?•? SLð?reg Ur dragi úr skilvirkni
til að tryggja markaðarins. í
truverðugleika B^etjandj^ Irlandi
sinn. og Hollandi hafa
þátttakendur á
þessum markaði, eins og kaup-
hallir og samtök fjármálafyrir-
tækja, sjálfir sett sínar reglur
enda er það þeirra kappsmál að
almenningur treysti markaðnum.
Aðeins þannig eru þeir tilbúnir að
stunda þar viðskipti. Grundvall-
arlögmál fjármálamarkaða um
allan heim eru því heiðarleiki,
gegnsæi og jafnræði.
Af og til hafa komið upp atvik
hér á landi sem hafa rýrt traust
manna á fjármálafyrirtækjum og
verðbréfaviðskiptum. Nú síðast
var sjóðsstjóri Kaupþings hneppt-
ur í gæsluvarðhald vegna gruns
um brot á lögum um verðbréfa-
viðskipti. Samkvæmt heimildum
Fréttablaðsins hafði hann verslað
með óskráð hlutabréf lífeyris-
sjóðsins Hlífar í nafni annars
manns.
Fjármálaeftirlitið sendi í janú-
ar á þessu ári Ríkislögreglustjóra
beiðni um rannsókn á viðskiptum
Búnaðarbankans í lyfjafyrirtæk-
inu Pharmaco. Ekki hefur enn
verið ákært í því máli en bankinn
er þar sakaður um að hafa stund-
að viðskipti með bréf í fyrirtæk-
inu þegar hann bjó yfir trúnaðar-
upplýsingum um fyrirtækið.
„Starfsmaður bankans sat lána-
fundi þar sem tekin var ákvörðun
að lána Pharmaco pening til að
fjárfesta í lyfjafyrirtækinu Balk-
an Pharma í Búlgaríu. Eftir þann
fund rölti hann í sæti sitt og fór að
kaupa hlutabréf í Pharmaco í
nafni bankans,“ sagði viðmælandi
Fréttablaðsins.
„Mér þykir verst hvernig
FJÁRMÁLAMARKAÐURINN ER AÐ VERÐA FULLKOMNARI
Aukin samkeppni, meiri viðskipti og fleiri þátttakendur á fjármálamarkaði er vísasta leiðin til að tryggja traust á markaðnum og heil-
brigða viðskiptahætti. Opinbert eftirlit getur hamlað skilvirkni markaðarins en reglur eru nauðsynlegar meðan markaðurinn er að þró-
ast til hins betra.
bankarnir hafa notað eignastýr-
ingakúnnana sína. Fyrirtækin
sitja uppi með verðlaus bréf sem
þau losna ekki við. Það sem þau
gera er að selja eignastýringar-
kúnnunum bréfin," sagði annar
viðmælandi Fréttablaðsins. Aukin
samkeppni fjármálafyrirtækja og
upplýstari viðskiptavinir hafa að
minnkað hættu á slíkum við-
skiptaháttum.
Kaupþing notaði viðskiptavini,
sem voru hjá þeim í fjárvörsiu,
þegar ríkið seldi hlut sinni í FBA.
Þá skráði fyrirtækið fjárvörslu-
aðila sína fyrir bréfum og keypti
síðan af þeim fyrir eigin reikning.
Fjármálaeftirlitið gerði athuga-
semd við þetta og sagði það ekki
vera „í samræmi við eðlilega og
heilbrigða viðskiptahætti". Kaup-
þing mótmælti því hins vegar að
nokkur samræmd ákvörðun hefði
verið tekin innan félagsins um að
nýta aðstöðu þess gagnvart fjár-
vörsluþegum með þessum hættu.
í lok júní á þessu ári taldi Fjár-
málaeftirlitið að Búnaðarbankinn
hefði haft óeðlileg áhrif á verð-
myndun hlutabréfa í Útgerðarfé-
lagi Akureyrar til hækkunar.
Bankinn seldi sjóði í vörslu Bún-
aðarbankans bréf á síðasta degi
fyrir hálfs árs uppgjör sem hækk-
aði gengi bréfanna og bætti
rekstrarniðurstöðu félagsins.
Fjármálafyrirtækin hafa flest
öll innleitt verklags- og siðaregl-
ur. Þau eiga að stuðla að auknum
trúverðugleika á markaðnum.
Einnig er mikið kallað eftir auknu
eftirliti, bæði innan fyrirtækj-
anna og eins hefur starfsemi
Fjármálaeftirlitsins aukist mikið
og starfsfólki fjölgar nær mánað-
arlega. Mörgum finnst auknar
Erfitt aðfæra sönnur á innherjasvik
FJÁRMÁLAMARKAÐIR Mikið er lagt
upp úr gegnsæi og jafnræði á
fjármálamarkaðnum; að allir
þátttakendur hafi aðgang að
sömu upplýsingum. Innherjar
eru þeir kallaðir sem geta búið
yfir betri upplýsingum um fyrir-
tæki en aðrir og mega þeir ekki
taka ákvarðanir um kaup og sölu
á hlutabréfum á grundvelli þeir-
ra upplýsinga fyrr en þær eru
orðnar almennar.
Rúmlega 20 innherjasvikamál
hafa komið upp, sem Verðbréfa-
þing hefur sent Fjármálaeftirlit-
inu til skoðunar. Af þeim fóru tvö
til saksóknara, annað þeirra var
látið niður falla og hitt tapaðist.
Það mál snérist um stjórnar-
mann í Skeljungi sem keypti
hlutabréf í fyrirtækinu eftir að
hafa setið stjórnarfund þar sem
rekstraruppgjör var kynnt og
sýndi betri afkomu en i-eiknað
hafði verið með. Var hann sakað-
ur um að hafa notfært sér trún-
aðarupplýsingar í hagnaðarskyni
en var sýknaður í héraðsdómi
Reykjavíkur. Málinu var ekki
áfrýjað til Hæstaréttar. ■
reglur þi-engja um of að fyrir-
tækjunum og jafnvel stuðla að því
að viðskiptin verði ekki eins
gegnsæ og fyrr. „Það er fáránlegt
að miðlarar þurfi að lúta sérstök-
um reglum um vei’ðbréfaviðskipti
umfram aðra. í stað þess að við-
skiptin séu uppi á borðinu og sýni-
leg þannig að hægt sé að sjá hvað
verið er að kaupa nota núna nán-
ast allir einh'’orn lepp. Þá kaupa
menn í na unarra eins og
systkina, en „ki maka,“ sagði
viðmælandi Fráttablaðsins um
verklagsix jánnálaeftirlits-
ins.
orgvin@f rettabladid.is
PRÓUN
Fjármálan : *nn á íslandi er ungur að
árum og hefui . - mið að því undanfar-
in ár að setja honum leikreglur. Þessi lög
hafa svo verið endurskoðuð og breytt í takt
við nýja viðskiptahætti á fjármálamarkaði.
J985 Verðbj"éfaþing íslands
(VÞÍ) stofnað
1986 Fyrstu lögin um
verðbi éfavíðskipti
1993 Sérstök lög sett
um Verðbréfaþing íslands
1993 Lög um verðbréfasjóði
og lánastofnanir
1998 Einkaréttur á kaupliallar-
starfsemi afnuminn
1998 Lög um eftirlit með
fjármálastarfsemi