Heimskringla - 11.12.1913, Qupperneq 4

WINNIPEG, 11. DES. 1913.
HEIMSKRINGLA
Heimskringla verið *'r'r be,rra æru ver®'-
Pnhlished every Thorsday by
The Viking Press Ltd., (Inc.)
Stjórnarnefnd;
H. Marinn Hannesson, fors^ ti
Hannes Petursson vara-forseti
J. H. Skaptason, skrifari-féhii-rir
Verft blaésins 1 Canada o«r Handar
13.00 om Ariö (fyrir fram boraraö).
Sent tii Islands $2.00 (fy»,ir fram
Snrcro^ t.
Allar borganir sendist á skrifstofu
blaðsins. Póst eöa Háuka áví.sanir stýl-
ist til The Viking Press Ltd.
RÖGNV. PÉTURSSON
Editor
P. S. PALSSON,
Advertising Manager,
{Talsítni : Sherbrooke 3105.
Otfice:
729 Sherbrooke Street, Wiunipeg
BOX 3171. Talaími Garry 41 10.
Útnefningin í
Macdonald
Til kosmnrrar, er íram fer nú á
laugardaginn kemur, þ. 13. þ. m.,
sækir fyrir hönd sambandsstjórn-
»rinnar Mr. Alex. Morrison, , fyr-
Yerandi þingm. þessa kjördæmis.
Viö kosningu hans í október í
lyrra hafði orðið ein,hver formgalli
og af fylgismönnnm hans höfð ein-
Auk heldur bá, er líta hefði átt
eftir kjörstöðum. Hefði þeir heimt
að $140.00 fyrir snúð sinn. Ef við
þessar kosningar væri það eitt um
að ræða, að hafa kosninga-orustu,
og af líku tagi og síðast, þá væri
hann ekki með.
Að öllu leyti bar ítindurinn vott
um tvídrægm og flokkadrátt, þó
barin væri í gegn útnefningin.
“í upphafmu skyldi endirinn
skoða”. Með beirri byrjun, er Dr.
Myles hafði, eru ekki vonirnar
bjartar um sigursæl úrslit. Enda
hafa fundir hans verið laklega
sóttir.
Engir hafa verið liáværari um
kosninga-rangindi en Liberalar hér
í fylkinu nú í seinni tíð. Sagt á-
valt, að hvert bingmannsetni frá
Conservatíve hliðinni væri leigu-
liði og xitsendari sambandsflokks-
ins, er öllu vildi ráða. Hafa ]>eir
getið til þess af eigin gjörðum
síns flokks ? Hvað skyldi mega
segja um útnefningu Dr. Myles ?
Bágast eiga þeir með að finna því
stað, að Mr. Norris, loiðtogi Lib-
erala hér í fylkinu, skvldi ekki vilja
vera viðstaddur þessa útnefningu,
og lítil sem engin afskifti viljað af
henni hafa síðan.
En nú eru flestir farnir að sjá,
að syndin er ekki öll öðru megin,
og sakleysið hinu megin. Enda hef-
ir kápa sakleysisins ávalt illa
hver rangindi í frammi. Var það | skartað á herðum Mr. Olivers og
tekið fvrir af andstæðingunum. | hans félacra. Fyrir að 'ræta kjör-
Afsalaði þá Mr. Morrison sér ! staðar daglapgt, virðist vel laun-
kosningunni og kaus að sækja að j að með $140.00. það eru um $15.00
nýju. Er hann af öllum talinn j fyrir klukkutímann, eða 25c fyrir
sæmdarmaður, og það af andstæð-
ingablaðinu Ffee Press. Mæltust
}>essar gjörðir Mr. Morrisons vel
fyrir, og hefir hann bæði vaxið að
vinsældum og áliti meða'l kjósenda
sinna. Hann kaus ekki að skipa
þingsæti sitt, ef á því hvíldi vafi,
hvort honiim bæri rétturinn til
þess. Vildi því heldur segja af sér
og sækja að nýju.
Engiim vafi er á því, að hann
verði kosinn. Engann ber frekar að
styrkja en þann mann, hver sem |
liverja mínútu! þetta eru ekki
kosninga-mútur! Hver myndi vilja
nefna bað því nafni ? þetta er að
eins daglaun Liberala og fæðispen-
ingar, þá þeir eru orðnir hungrað-
ir og magrir, eftir 14 ára útivist
úr stjórmnni.
Bæjarkosningin.
Eins og tilkynningin bar með
hann er, er sýnir það í verkinu, að J s®r * síðasta blaði, gefur hr. Árni
hann vill ekki þiggja það embætti, Anderson kost á sér sem fulltrúa
er með einhverju móti er aflað fvrir 3. kjördeild bæjarins við í
honum til handa á ranvan hátt. hö«d farandi kosningar. Hann er
Hann verðskuldar tiltrú manna, VU fyrir þá stöðu kjörinn og hann
því hann tnnn fara vel með hana. | :etti að verða kosinn.
Hugsunarháttur eins og Mr. Mot- í fvrst.a lagi ef hann Winnipeg-
risons er fágætur, en virðingar- fslendingur ; hann er alinn hér upp
verður, þar sem “flest það er j— kom hingað’ barn að aldri.
glevpt, sem er logið og lágt”, eins Ilann hefir gengið hér mentaveg-
og svo oft hefir tíðkast við kosn- jinn, og er vel metinn af öllum,
vesturbænum svo smáar, að þær
eru líkari þveng en hússtæði, og
ekki hægt að koma þar fyrif al-
mennilegu húsi, sem búandi sé i.
|>að er sama eftirlitið og hirðu-
semin sem með annað.
ISftirtektavert er það, að hvar
sem gengið er um suðurbæinn,
sjást ekki aðrar eins lóða útmæl-
inirar og hér vestur um bæinn. Og
eftirtektavert var annað. þegar
undan því var kvartað við skatt-
greiðendur, að e k k i væri pen-
incrar til að -bæta McGee stræti,
eða til að lengja fram Wellington
eða Yarwood, þá eru þó peningar
til, til þess að byggja skrauthlið
yfir vissar götur í suðtirbænum,
ocr báðir fulltrúar 3. kjördeildar
samþvkkja það. Nú var ekki bær
inn að leggja fram þá peninga í
stræta umbætur liér, er hann ekki
var að fá aftur. því allar slíkar
umbætur borga gjaldendur í viss-
um útsvörum á hverjtt ári.
Að minsta kosti ætti menn hér í
vesturbsenum, að heimta jafnrétti
við aðra hluta bæjarins. þeir eru,
ef til vill, fátækari hér í vestur-
hlutanum, en þeir, sem búa suður
frá, en rétt-4átækari ætti þeir ekki
að vera. En rétturinn fæst ekki
fyrr en þeir eru kosnir, er heima
eiga hér í l>essum hluta bæjarins,
og láta sig einhverju varða, hversu
við hann er skift. En það mun
Arni gjöra.
iEtti menn ]>á líka að muna eft-
ir því, er á kjörstaðinn ketnur.
Nýjar bœkur.
(Framhaldi.
Nú var bónorðinu lokið. Nú var
eítir að frelsa þjófinn ; tók Ander-
son það að sér. Kallar á hrepp-
stjóra út fyrir túu, hræðir hann á
gömlum glæp, er hann framdi
gagnvart Anderson, er eiginlega
var bræörungur Við hreppstjóra,
endur fyrir löngu. Semst svo, að
hre]>pstjóri lætur niðurfalla sakir.
En nú er Anderson í ástum. Fer
hann því út í allskonar dýrðar-
sönrr um dásemi náttúrunnar ann-
aii sprettinn, meðan hann er að
]>japr>a að frænda sínum. Býst les-
arínn tæplega við öðru eins há-
fleyíri orða og anda hjá Anderson,
en svo varir það ekki lengi. Strax
er ósk o<r von líðandi og yfirgef- drykkju, en hann er ölvaður fyrir.
inna manna um mátt farsæld og
sigur þeirra ókomnu hingað á
jörð.
þá er að geta leikritsins L é n -
harður fógeti, eítir sama
höfund.
Leikrit þetta er um sögulegan
atburð er gjörðist á Islandi um
aldamótin 1500. Segir svo frá í
“Ágripi Islands sögu”, eftir síra
þorkel á Reynivöllum :
“U.m 1500 var hér Lénharður
nokkur, og er hann kallaður fó-
geti á Bessastöðum. Lénharður
bessi hafði í frammi rán og aðra
óhæfu ; settist hann að á Arnar-
b;i-li í Ölfusi, og rændi þaðan og
hét að drepa Torf-a í Klofa. Fór
þá Torfi að honum og tók hann af
lífi. Með Ivénharði var maður
nokkur íslenzkur, Eysteinn að
nafn-i. IFann var þá 18 vetra, og
varði hann einn dyrnar, svo eng-
inn komst inn, fyrr en húsin voru
rofin. Varð Eysteinn þessi síðan
frægur fyrir hreysti sína”.
Efni leikritsins er um atförina
að Lénharði og tildrögin. IFefir
lænharður ha'ft ránskap í fra-m-mi
um Árnessýslu. Tekið upp ’ bú
manna og vansæ-mt konur. Eru
aðal svanunenn íslenzkr-a réttinda
gegn þessum ójöfnuði Torfi sýslu-
maður í Klofa, Ingólfur bóndi á
SeMossi og Snjólaug kerling á
Eftir nokkurn tíma skipar Guðný
honum upp í loktekkju, sem þar
er í stofunni. Hefir hann undan-
brögð, en verður þó að hlýða.
Loíast hún til að sitja hjá honum
°g syngtir fyrir hann tvö kvæði.
Sofnar nú Lénharður. í þessu
kom-a þeir Torfi og Ingólfur með
her manna. Sækja þeir inngöngu,
en Eysteinn ver dyrnar. Er þá rif-
in stofan og þeir teknir til fanga
Eysteinn og Lénharöur. Ber Lén-
harður sig karlmannlega.
um.
Taka menn sig nú saman, hvað
gjöra skuM við fangana. Vill Torfi
og Ingólfur láta taka þá báða af
Mfi. En íyrir bónarstað Helgu og
Guðnýjar, er biðja verður Magnús
biskupsfóstra að veita sér lið, er
Eysteini gefið líf. Býður nú Torfi
Guðnýju að leysa Eystein, en sjáM
ttr birtir hann Lénharði ’dauða-
dóminn, og spyr hann, hvort ekki
vilji hann ná prestsfundi. Telur
Lénharður sér enga þörf á því, en
lýtur Guðnýjtt og ílytur henni síð-
ustu bæn sítia, að sér megi auðn-
ast að hitta jafn yndislega stúlku
og hún er “hinum m-egin fjaMsins”.
Endar leikurinn mjög svipað og
sagan “Gull”, eftir sama höfund,
er út kom fyrir fáttm árum. Bæði
flytja sama friðþægingar lærdóm
og réttlætis kenningu ; höfuð mis-
til hans, rændu han-n og smánttðu
konu hans. Verður honttm minnis-
íngar.
“ Ef fólki hefir veriö vilt sjónir,
og m-eð einhverjtim órétti haft til
þess að greiða nt-ér atkvæði”,
sagði hann, “og ég fvrir |>á skuld
náð kosningu, þá ber mér ekki
sem þekkja hann. Hann er lipur
tn-aðtir og skýr og samvizkusatn-
ur uin alt, sem honum er fengið
að gjöra. Hann er áreiðanlegur og
hreinn og beinn í viðskiftum. Til
orða og í heimuglegu dagfari er
sæt-ið. Vil ég bá h-eldur segja því hann hreinn. Hann er umbóta vm-
lausu og sækja l>á heldur aftur, — ; ur, og í því ætti honum að verða
óski það eftir að ég sé í kjöri”. — j m-eira ágengt vegn-a þess að hann
Fólk óskaði eftir, að hann væri í er lögmaður. þeir, sem unna þeim
k jöri. Með einum huga allra sinna , m-álum, er ekki horfa til umbóta
ft.okksmanna er hann útnefndur, j eða siðbótar, fara sjaldan beinustu
ixt án alls vafa verður hann ein- brautirnar. Og að sjá við refjum
róma kosinn.
Nokkuð á annan veg fór með út-
n-efningu Liberala. Héldu þeir út-
ne-fningarfttnd mánudagirin 1. þ.m.
Á íundi þessum voru hel/tu leið-
tocrar sam-bandsflokksins. Réðu
þeir alveg íundintim. Er til ú-tnefn-
inoar kom, hélt C. I). Macpherson, j jrjörðir
fylkisþingmaður frá 1,-akeside, j verl!stofiim,
ræðu, og réð fúndinum til að __
sleppa útnefningu í þetta sinn. Iljér fluttu"nKÍ) ''.spoVvögnum, vigt og
væri tmt kosningu til sambands- ! mæHl.( söh| fæðutegunda og ótal
þ.ngs að ræða, og heföi L.beralar j fleiru ]<uealeg þekking hlýtur að
jjeirra og undirmáluni, ert. engtr
betur fallnir til en löglræðingar.
Bæjarráðið er ráðsm-enn Winni-
peg-borgar. þeir eiga aö gjöra aMa
kaupsamninp'a fyrir bæinn. þeir
e.Va að meðhöndla fé bæjarins.
]>eir eiga að búa til lög fyrir bæj-
arbúa. fieir eiga að sem.ja reglu-
viðvíkjandi byggingum,
verkalaunum, sótt-
gæ/.lu, lögreglugæzlu, hreinsun,
hvorki kraft eða tíma til að
leggja út í kosningu þessa. Veitt-
ist þeim nógu örðugt að halda n
hluta strit.m her t fylkinu |afn fa- , ,)ókstafl ekkert ,x_ a henn,
«1 , . 1 >1 r, » rv 1 T*cm t* 1 \ / C1 t* O A
koma að góðum notuin fvrir þá,
| sem þetta eiga að piöra.
, . ,T - „u»„va.,.tva c&nri l u-m log. þetr
menmr éms og þeir vært. Var að , f v .. , , r
, v I hafa samrð log, er revnst hafa log-
goður romur . r . ,, ’ , - , , r
j leysa O" loklevsa, þegar komtð hef-
ir fvrir dómstólana. þeir hafa bú-
! ið til regluplörðir svipaðastar því
sein þeir hefði haft í ráði með sér
“veíarann með tólf-
kongavitið”. þeir hafa gjört
Ijfundarsam'bvktir einn daginn og
það hefir þá vútnast, að þeir hafa
tekið þær til baka næst-a dag, því
^náH hans gjörður
meðal þeirra, er heim-a áttu í fylk-
inu og þar voru staddir ; en leið-
togar sambandsflokksilts, Oliver,
er áður var í ráðaneyti T,auriers,
Turriff og fieiri, haMmæltu Mr.
Macpherson mikillega fyrir ræð-
una. Kváðu þeir, að um að gjöra
væri að sækja, og skyldi einhver
gjöra það, hvort sem mönnum
væri það l.júft eða leitt.
F'óru þá að verða óspektir á
fttndi. Var einum eftir annan boð-
in útnefningin, en enginn vildi tak-
ast sóknina á-hendur. Eftir mikið
þref var loks Dr. A. W. Myles, _____ -»-1'.
sveitalæknir frá Treherne, tilnefnd- ílð ,tíkaS’ KmstakMngar verið latn-
uf. Baðst hann mikillega ttndan, ,r kauPa m’n ,oöir bar sem
en ekki t.jáði, og var útneíndur, ln. attu aS leP<r»ast' svo a8 ** e,r.U
hvort sem haT.il vildi eða ekki. j f?t,,r ,,u bæ,"',m tr en<a,.,e,‘
hussdvriim h]a folki. Svo litið het
ekkert vitað, hvað 1>eir voru að
sam-þvkkja áður. þeir hafa látið
I sig svo . litlu varða. útlagningu
vesturbæjarins, að fjöldi sttæta
eru ekki opnuö til umferða nema
á litlum svæðum. Öðrtim aftur ver
að orði um. fólk, er andast hafði í
Vesturheimi, en sagt honum frá
glæp þorgríms : “Eg lét þati fara
m-eð fyrirgefningar-passa inn í -ei-
lífðina, og ég er að vona, að þau
hafi einhvernv-eginn sullast
bærilecra út tir þvi, ræflarnir”.
“Ingibjörg hlust-aði á liann hug-
fantrin”. Og Anderson “vagg-
a ð i sál hennar og ílutti hana á-
fram mjúkt og létt eins og f 1 j ó t
fleytir önd”! með þessari
orðgnótt. Ekkert skemdi það,
|>ótt Anderson segði “ Y o u’l 1
g e t s w a m p e d ”, við hrepp-
st.jóra, eða annað því líkt ; enda
er það skylda Vestur-íslendinga,
að segja einhverja vitleysit á ís-
landi, er kallast megi enska, af því
það getur ekkert annað h-eitið. Að
öðritm kosti væri |>eir ekki Vest-
ur-lslendingar.
Frá því Anderson ketnur til sög-
u.inar on- til söguloka, segist hann
vera "nýji tíminn”, er unisnúa
eigi öllu á Islandi. Kallar hann
frænda sinn, hrejipstjórann, —
“gamla tímann”.
Sagan endar á því, að hrepp-
stjórinn fer. Hann verður aí ráða-
hag’num, en Anderson og Ingi-
bjcirg taka ttpp tilhugaHf þar í
stofunni. “Hann tók utanum mitt-
Hún lagði heridtir um
háls honum”.
"En ég vona, aö tiýji tíminn fari
vel með valdið”, sagði hún. —
“V e r y w e 11 ”, sagði Anderson.
— Og er þá sagan búin.
Með þesstim orðtim kemur And-
erson upp tim sig að hann er ekki
V-estur-lslendingnr. Svo hrapar-
lega misskilur enginn íslendingur,
er búinn er að vera hér í álfu 25
ár, ensk< mál.
Að öllu samanlögðu, cr saga
þessi hið lélegasta, er sést ltefir
eftir Einar Hjörleifsson, og mun
verða flestum ráðgáta, hvernig á
því getur staðið, að haitn lét ann-
að eins koma á prent.
Verði “nýji tíminn” nokkuð lík-
syni Stefáns biskups i Skálholti,
og lætur hana skilja, að hann hafi
lofast til flytja það nták Með-
an þau eru að tala saman kemur
M-agnús biskupsfóstri og meðbiðill
hans Eysteinn, er síðar varð þjón-
ustumaður Lénliaröar. Víkur
bóndi sér frá, en þeir biðlarnir
eigast orðasennu við. í því ber
Torfa í Klofa að. Er þá bóndi
kominn heim og býður honum in-n
með svolátandi oröum :
“Elg á eina könnu af öli, kann
að eiga eitthvað af miði líka, ef
þú vilt það heldur. þú kant líka
og þeir frændttr eru komnir inn í aö vilja fá j^j. m,atarbita”.
stofu aftur, kemst Anderson svo Fara j>eir inn Qg kallar bóndi á
Galtalæk
Ritið byr jaf með samtali Ingólfs I gjörðam-aður sögunnar réttlætist
bónda og dóttur hans Gttðnýjar, i fyrir hina al-yfirdrottnandi á-
er nefnd er “Suðurlands-sólin”. I stríðh í öMu hans lífi : ásóknina
Er bóndi að búa sig til kaupstaö- til kvenna. — MeÖ öörum orðum :
ar, til Ilþfnarfjarðar. Vill Guðný Maðurinn réttlætist af
fara með, en bóndi vill síður hún kvensemi! Er þetta ný kenn-
fari, vegna þess að stúlkur séu ing og frtimleg, en óséð ennþá ttm
ekki óhultar fyrir Lénharði. Vill i viðtökur hennar í bókmentaheim-
heldur hún lofist Magnúsi fóstur- | inum.
dóttur sína, er orðastað á við
Eystein. Eftir stund kemur þang-
að I/énharður fógeti, sér bónda-
dóttur og lí/t vel á hana. Bónda-
dóttir veitir Eysteini afsvar, en
lofast þó ekki Magnúsi. Gjörist
Fpeysteinn bóndi á Kotströnd. Er
e.tdar á þvi fyrsti þáttur.
Annar þáttur er við Kyrkju í
Klofa. Messufólk segir frá þvi,
sem gjörst hafði, og brýnir Torfa
til framkvæmda móti I/énharði.
A orö fvrir messufólki Snjólaúg
kerling frá Galtalæk, og Jón nokk-
ur á I/eiritbakka, er auðsjáanlega
á að vera fifl. Brýna þau Torfa
mikið, og ennfremur Helga kon;
Leikurinn fer fram um aldamót-
in 1500 ; er talið að I/énharður
hafi verið drepinn um árið 1502.
Er þá landið katólskt. Ekki verð
ur það þó merkt á nokkru í sam-
tölum eða öðrtt að fólk sé kat-
ólskt, miklu fremur hið gagn-
stæða. Og eftir málfæri persón-
anna að dæma, væri helzt að geta
til, að þær væri uppi nú. Víða er
komist skáldlega að orði ; ett
mynd sú, er leikritið bregður upp,
að fráskildum söguþræðinum, er
ekki mynd tekin af íslenzkum
hugsunarhætti og þjóölífi við alda-
mótin 1500, heldur er það mvnd,
er ýmsir menn búa sér til nú, af
sjálfstæði og skoðun manna á
Mðnum öldum, — mvnd, er senni-
le.ra aldrei hefir verið til.
(Meira).
stjórnarskrárbreyting, er eykur
við réttindi og sjáMstæði þjóðar-
innar.
Meðan ráðherra dvelur utan er
boðað til fundar í félaginu
“Fram” í Reykjavík. Er það póli-
tiskur félagsskapur, er fylgt hefir
Heimastjórnarílokknum að mál-
ttm. Eru íþeim félagsskap ílestir
atkvæðamenn Reykjavíkur bæjar,
bæði karlar og konur. í fyrra vet-
ttr ltafði Lárus II. Bjarnason verið
kosinn forseti félavsins. Boðar
hann nú til fundar 25. október, og
hafði sá fundur orðið aM-söguleg-
ur, en ekki var þó hreyft að því
sinni við því er fyrir lá, en það var
að fá félagið til þess, að lýsa van-
trausti síntt á ráðherra. Viku síð-
ar er svo kvatt til annars fundar.
Átti þá til skarar að skríða. Er
nú borin frarn tillaga, er fer fram
á, að félagið lýsi velþóknun
s i n n i yfir ölltt-m gjörðum
klofningsins í sumar í þinginu, úr
Ileim-astjórnarflokknum. En til-
faga sú náði ekki fram að ganga ;
voru 146 atkv. gegn henni, en 77
með.
, Er þá önnur tillaga svohljóð-
andi borin upp og samþykt með
156 atkvæðtim g«gn 8 5.
“Með því að fundtirinn telur
Hannes Hafstein hæfastan núlif-
andi Islendinga til ráðherrastöð-
unnar, lýsir hann megnri óánægju
3'fir tilraunum þeim, er gjörðar
voru á síðasta alþingi af hálfu
nokkurra H-eim-astjórnarmanna, —
þar á meðal ]>ingm;mna Reykj-a-
víkpr, til þess að veikja stöðu
hans og bola honutn úr sæti”.
Fór hér þá öðrttvísi en ætlað
| var. Er vfirlýsing þessi mikilsverð,
| að koma frá félagi einsog “Fram”
oe vera gjörð í fjarveru ráðherra.
Er vonandi, að byrjað sé nýtt
tímabil í sögu stjórnmálanna á
ættjörðinni, er gangi í þá átt, að
kom-a á samvinnu og samlyndi
um þau m-ál, er varða land og
þjóð, til árs og friðar.
Ofsóknin í
Slésvík
Reykjavík lýsir trausti
sínu á Hannesi Hafstein
þeir, sem fylgdust með því, sem
var að gjörast á alþingi i suniar,
uröu þess áskj-nja, að óvild sú,
sem ttm næstliðin ár stöku fylgis-
menn Ii-eimsatjórnarilokksins bártt
til ráðherra íslands, var að brjót-
Torfa. • Að lokum lieitir hann for- I ast út og ná samhengi. Engum
mensku í atför að Lénharði. í i var það þó sérstakt áhyggjuefni,
þætti þessum kemur fram maðt.r,
Freysteinn bónd-i á Kolströnd. Er
hann látinn segja frá þeim at-
bttrði, er mcnn Lénharðar kontTt
til hans, rændu hann og smámiðu
konu hans. Verður homim minnis-
stæðast, að þeir tóktt frá honttm
kú og reiptagl. Er hann mest lát-
inn sakna reiptaglsins. Eftir nokk-
urar samræður milli messufólks,
Torfa og konu hans Iíelgu, lofast
Torfi til að stöðva yfirgang Lén-
harðar. Spvr hann þá að, hverjir
A.'ilj. fylgja sér í því, og eru allir
fúsir til þess, ncma Freysteinn.
Vill hann helzt koma á eftir, þeg-
ar mannhættan er ttm garð. Á
þá Torfi að segja : “Mér liggur
við að fara að taka eitthvað aft-
ttr af því, sem ég sagði áðan”, —
eins og hann hefði nokkurs annars
getaö vænst af Freysteini, eins og
honum er lýst.
Endar annar þáttur tneð
því, aö atförin er ráðin að Lén-
liarði ; en þ r i ð j i þ á 11 tt r
byrjar með því, að Lénharður
heimsækir IngóM bónda. Vill liann
ræna Ingólf dóttur hans, en Ey-
steinn fær varnað þess. Læst Lén-
harður þá ætla að hverfa heim
aftur og leita sætta af bændum.
Sendir hann Eystein til prestsins
í Laugardælum til þess að flytja
þessi sáttamál. Eru það prettir
bæcrjndi bessa vesturbæjar,
Voru )>á raiður fluttar, og lenti
þá mönnum fyrst satnían. Brígsl-1
uðu þeir hver öðrum t.tn, að ekki | . , , „. „
hefði þeir unniö siðast. Einkum E’vft hef.r venð a bæ.farraðtnu að
urðu beir fyrir aðkasti Mr. Mac- ; set’a uiöur a„ mi,h lbu&irhusa a
pherson , og E. D. Martin, frá I K’tthvlfstu gotunum al skonar o-
Winnipecr Woods nokknr bar á þá ! hr,fak?fa- er. sPrlt hafa k7r«-
þunoar sakir, og eitt meðnl ann- urft’ uts^m °* loítl a bcitn sto6'
ars, að þeir léti fara með sig eins j urn’
og rolur. Gat bá Mr. Mjacpherson Er ekki ittál til komið, að fá
þess, að livorki væri hreysti eða mann til að líta eftir þessu, og
drengskap fvrir að fara m-eðal I a?> fvb'ia þessum málum eftir m-eð
Macdonald kjósenda. Gat þá Mr. hann fvrir svaramann ?
McCurdv bess fLiberal frá Winni- I/evft hafa fulltrúar ]>essa hluta
pe<r), að síðast hefði þeir orðið að j bæ jarins líka, landeignamönnum
kaupa hvert vik, er g.jört hefði að n-íöra helming allra lóða hér í
ur ]>essum Anderson, þá er ekki
liklegt, að nokkrir hlakki eftir til- t Lénharðar, því strax og Eysteinn
kotnu hans, utan það skyldi vc-ra er farinn, snýr hann heim á bæinn
þeir, sem með langlundargeði bíða aftur og lætur ræna bóndadóttur,
og þrá — einhver ja giftingar tir- j og flytja hana með sér.
lausn. Fjórði og síðasti þátturinn fer
fram á Hralini. Er Lénhúrður þar
Alt öðru tnáli er að gegna með
síðtistu sögu bókarinnar “Oskir”,
æfintýri, nýsamið. það er fagurt
frá byrjun til enda.þ ó eru í byrj-
un stök orðatiltæki, er fremnr
draga úr alvöru og tíguleik frá-
sögt.nnar í bili. En sá kafli er svo
stuttur, að hann er gleymdur áðt.r
en langt er komið lestri sögttnnar.
Efnið er mikið, þó höfundurinn
komi því fyrir í fáum orðum. það
með mfinnum sínum að drykkju.
Er Guðtiv þar í gæzlu. Eiga þau
fvrst tal Eysteinn og Guðný.
Brígslar hún Evsteini um, að
hann skuli vera í þjónustn Lén-
harðar. Meðan )>au eru að talast
við, kemur Lénharður inn. Vill
hann nú láta blítt við hana, en
hún verst atlotnm lians. Segist
hún vera 1 ■>-rst og biður um að
drekka. Tælir hún nú Léjharð til
nema hel/t þeim mönnutn, er íyrir
þessu bundust, og þá hversu þeir
fengju komið æthinum sínum í
framkvæmd.
Byrjuðu þeir þingsetu sína með
því, að finná að öllu, sent ráð-
herra hafði gjört, og livað mest,
að hann skyldi ekki ltafa fylgt fast
íram frumvarpi afgreiddu á síð-
asta j>ingi um að stofna “lotterí”
á íslandi.
Meðan á ])in,gi stóð voru tnegn
veikindi á heimili ráðherra, og
lyktaði með því, að kona hans
audaðist. Geta flestir, er um það
httcrsa, skilið, hverstt hugur hans
við þingstörf og önnur almenn
mál ltefir lamast við þann sorg-
lega atburð. þó sat ltann oftast á
þíncii ocr.gegndi störfum sínum.
Var nú reynt að seilast í hann
af fremsta megni. Vantransts yfir-
lýsingtt átti að bera upp yfir hon-
um á þinginu fyrir það, að l.ann
hefði ekki fylgt fram “lotterí” lög-
unum ocg fengið fvrir ]>att konungs-
staðfestingu. Fyrir árásinni mun
þ a ð þó tæplega hafa legið til
grunvallar, heldur hitt, að íá ráð-
herrasætið lanst', svo að í það
gæti sezt sá, er til þess hafði
mesta löngun í fyrra sttmar, er
Heimastjórnarílokkurinn tók aftur
við st jórn. En það var mágttr ráð-
herra, Lárus H. Bjarnason, þing-
mað.ir Revkjavíkur. Minntimst vér
þess enn, frá hinni stuttu dvöl
vorri í Revkjavík í fyrra, hversu
oss íundust ræðtir þingmanns
Reykvíkinga vera ótilhlýðilcgar
og óvandar í garð hans eigin
stjórnar. Kom þar öfttnd’og hár-
togun frám við hverja setningu.
Mun þetta hafa verið aðal orscik
tif árásarinnar, en ékki “lotterí”-
frumvarþið. En vantrausts yfir-
lvsingin komst ekki að, og kom
ekki fram. Jringi lauk svo, að ráð-
herra sat kyrr. Fer hann svo til
Danmerktir seint í september með
afgreidd löp- frá þinginu. Hafa þatt
náð staðfestingu, og ennfremur
Ein ný sönnttn ofsóknar þeirrar,
er Danir tnecra þola af hendi
l’rússa, er nýkomin í ljós.
Fyrir skömmti höfðu Flensborg-
arm-enn í Slésvík lagt drögur fyrir
að fá R.oald Amt.ndsen til að
koma þangað og flytja þar fyrir-
lestur um hina frægu Suðurheims-
skautsför sína. Varð Amundsen
vel við þeim tilmælum og hét að
koma. Var svo umí talað, að hann
flytti tvo fyrirlestra, ]>ann fyrri á
þý/.ku en þann síðari á norsktt.
En er til kom fyrirbuðu yfirvöldin
í Flensborg fyrirlestrahaldið, —
vegna þess, að norskan væri svo
skvld dönskunni, að teljast mætti
sama málið. En opinberlega væri
ckki leyft, að halda sarakomur á
dönsku.
Voru I>;u.ir, sem von var, ó-
ánæeðir með |>ennan úrskurð og
Amundsen sjálft.r engtt minna. Var
því úrskurði þessum áfrýjað og
leitað beint til yfirvaldanna í Ber-
lin. Kn alt kom fyrir sa-m-a.
Sýnir mál þetta bæði heimsku
og þrælmensku þýzku stjórnarinn-
ar. Engum gat blandast hugur um
það, að fyrirlestur, sem var al-
gjörlega vísindalegs efn-is, gæti
ekki orðið valdandi uppþoti eða
sundurlimun Prússlands. En svo
er látiö heita, að það sé orsökin
fyrir því, að allar danskar sam-
komur eru bannaðar m-eð öllu í
Slésvík. En þrælmenska stjórnar-
innar kemur fram í því, að við öll
möettleg og ómögttleg tækifæri er
reynt að kúg-a þetta litla hérað
m-eð ölltt hugsanlegu móti, þvert
ofan í ítrekaða satnninga og lof-
orð, — banna því allar sam-göngur
og alt sa-mband við móðttrlandið
og frændþjóðirnar á Norðurlönd-
í 47 ár hafa Danir í Slésvík bar-
ist við, aö halda tungumáli síuu
°cr þjóðerni. En fyrir þá skuld h-al-a
þeir líka orðið að biia við kúgun
og fyrirlitningu yfirdrottnara
sinna. Oe í 47 ár hafa þeir barist
góðri baráttu. J>eir hafa sýnt öll-
um öðrum fremt.r, hve mikið þrek
norrænu fólki er gefið, er í þraut-
irnar rekur, að lifa af allar hörm-
t.ncrar, og halda samt h-eiðri og
manndómi ósk-ertu-m.
Yfir öll norræn lönd breiðir sig
nú frelsi og friður, — einstaklings-
frelsi, — þessi dýrmæti lífgjafi alls
þess göfugasta í sáltt og hugskoti
mannanna, — full helft lífsins
sjálfs — alstaðar, nema í litlu,
sólríku og söguríku Slésvík. J>ar
er kúgttn og ófrelsi, M i kl i g a r ð-
u r höðla og hugsjóna-níðinga.
Vesalings Slésvík! óskandi væri
að hún kæmist einhvemtíma úr
álögunum, svo að hver norræn sál
yrði frjáls, hver ttorrænn hugur ó-
háðttr og að hv-er norrænn maður
og kona, barn og gamalmenni æt-ti
sig sjálft ; þyrfti engt.m að lúta,
n-ema réttlætinu, i bevgja sig fyrir
engtim ncraa datiöannm, og ganga
enptim á hönd, nema gttði og föð-
nrlandinu!
“það væri dýrðlegttr dagur! ”