Lögberg - 13.01.1927, Qupperneq 5

LöGBERG, FIMTUDAGINN 13. JANÚAR 1927.
Bls. 5
I
Dodas nýrnapillur eru besta
nýrnameðalið. Lækna og gigt *bak-
verk, bjartabilun, þvagteppu og
önnur veikindi, sem stafa frá nýr-
unum. — Dodd’s Kidney Pilla
kosta 50c askjan eða sex öskjur
fyrir $2.50, og fást hjá ölluvn lyf-
sölum eða frá The Dodd’s Medi-
cine Company, Toronto, Canada.
Saga, I. bók, II. ár.
Ummæli blaða á íslandi.
-----Ritið er afar fjölbreytt,
enda hafa margir lagt þar hug og
hönd að--------. Hefir bókin að
geyma ritgerðir, sögur, kvæði,
fræðimola, skrítlur 0. fl. Saga er
afar vinsælt rit og víðlesið, enda
gerir útgefandiiin sér alt far um
að gera hana sem bezt úr garði —
— Verkamaðurinn 9. nóv. 1926.
— — Mjög margir helztu rit-
höfundar Vestur-íslendinga leggja
til efni í ritið og er það hið mynd-
arlegasta, efni fjölbreytt og
skemtilegt. Einna mest umtal
mun vekja ritgerð eftir Stein
Dofra, ættfræðing: Hver er hðf-
undur Njálu? Ætlar hann að það
muni vera Einar lögmaður Gísla-
son, sem uppi var á 14. öld.------
— Tíminn 16. okt. 1926.
-----Ritið kostar 8 kr. á ári og
má það kallast ódýrt eftir bóka-
verði nú. — Útgefandi Sögu gerir
sér mikið far um, að hafa efnið
sem fjölbreyttast og við sem
fiestra hæfi. — Skiftast á kvæði,
æfintýri, íslenzkar þjóðsagnir,
skrítlur, stuttar ritgerðir ýmislegs
efnis o.s.frv.-------Þetta hefti
hefst á miklu kvæði, “Erfðir”, eft-
ir skáldjöfur Vestur-íslendinga,
St. G. Stephansson. Ræðir það
nm Ásdísi á Bjargi og sonu henn-
ar. Ber kvæðið öll einkenni hinna
miklu kvæða Stephans. — — Þar
er þessi vísa eftir K. N. Júlíus:
Af langri reynslu lært eg
þetta hef:
að láta drottinn ráða meðan
eg sef.
En þegar eg vakna, þá vil eg
sjálfur ráða,
og þykist geta ráðið fyrir báða.
—Vísir 15. okt. 1926.
■----Það (Missirisritið) flytur
eins og að undanförnu kvæði, sög-
Ur- ritgerðir, ýmsan fróðleik og
margt til skemtunar. Verður þess
rækilega minst hér í blaðinu síð-
ar> því ritið er hið bezta og þess
maklegt, að því sé gaumur gefinn.
—Morgunbl. 14. okt. 1926.
-----Veigamestu kaflar ritsins
er ágætis kvæði Stephans G.
Stephanssonar: “Erfðir”, um síð-
asta skilnað Ásdísar og Grettis,
og löng ritgerð eftir Þ. Þ. Þ., sem
nefnist “Spjall”. Er það djarfleg
sókn fyrir hönd íslenzkrar tungu
og þjóðernis gegn ofureflinu vest-
an hafs. Fer höfundurinn víða
yfir og er vígfimur og höggviss og
grein hans ágæt. Saga er fjöl-
breytt og læsilegt rit. Enda mun
hún þegar hafa náð mikilli út-
breiðslu og vinsældum. Ættu ís-
lendingar að auka kaup sín á rit-
inu, því að það mun flytja margt
af því sem bezt verður ritað á ís-
lcnzka tungu í ljóði og lausu máli
vestan megin hafs. — Dagur, 17.
nóv. 1926.
Silfnrbrúðkaup.
Hinn 29. f. m. að kveldi, kom
saman mannfjöldi mikill að heim-
ili þeirra Ólafs Péturssonar og
önnu konu hans, 123 Home St.,
í tilefni af því, að þá var liðinn
aldarfjórðungur frá giftingar-
degi þeirra hjóna. Dr. M. B.
Halldórsson hafði orð fyrir gest-
unum og skýrði tilgang hinnar ó-
væntu heimsóknar. Bað séra
Ragnar E. Kvaran fólk því næst
að syngja sálminn “Hve gott og
fagurt og inndælt er”. En að því
loknu flutti hann snjalla tölu
fyrir minni heiðursgestanna. Var
þeim þá afhentur vandaður silf-
urborðbúnaður að gjöf frá við-
stöddum vinum, ásamt nokkrum
utanbæjarmönnum, er eigi vanst
tími til að sækja mótið.
Kvæði til silfurbrúðhjónan-na
flutti Þorst. Þ. Þorsteinsson skáld,
er ger var hinn bezti rómur að.
Svo margir tóku til máls í sam-
sætinu, að oflangt yrði upp að
telja. En allar báru ræðurnar
vott um vinsældir þær, er silfur-
brúðhjónin í hvívetna njóta. Mr.
Pétursson þakkaði heimsóknina og
giöfina fyrir hönd þeirra hjóna
og kvað þeim myndi hvorttveggja
scint úr minni liða.
Voru þá bornar fram hinar
rausnarlegustu veitingar, sem
veizlugestir gerðu hin beztu skil.
Skemti fólk sér svo við samræður
all-langt fram eftir nóttu. Sam-
sæti þetta var í alla staði hið á-
rægjulegasta.
Samsæti.
Á miðvikudagskveldið í fyrri
viku komu saman nokkrir kunn-
ingjar Mr. Sigfúsar Andersonar
málara, undir forystu Mr. N. Ott-
insonar, í tilefni af því, að Mr.
Anderson var í þann veginn að
leggja af stað til California, þar
sem þau hjón ráðgera að dvelja
nokkra mánuði. Afhenti Mr.
Ottenson heiðursgestinum, Mr.
Anderson, vandaða 4 ferðatösku
frá viðstöddum vinum. sem vott
um hlýhug þann, er þeir bæru til
hans. Mr. Anderson þakkaði gjöf-
ina og hlýhugann, með nokkrum
velvöldum orðum. Áður höfðu
=,(((MMIIMIIMIMIMMMMMMMIMIIMMMMM!MIMIMM1IMIIIIIIIMIMIIMIIIMMMMIIM1MMM£
| D.D.Wood&Sons (
| selja allar beztu tegundir |
KOLA
tuttugu og sex ár höfum vér selt og flutt heim til
almennings beztu tegundir eldsneytis, frá voruYard =
| Horni Ross Avenue og Arlington Strœtis §
Pantið frá oss til reynslu nú þegar.
Phone 87 308
= 3 símalínur =
^miiiiiiiiiimiimiimiiiiimiiiiiimiimimmii..
íi'Mlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllijf
) KOLl KOLI KOLlI
I ROSEDALE KOPPERS AMERICAN
| DRUMHELLER COKE HARD
SOURIS I
LUMP |
(Thos. Jackson 81 Sons I
| COAL—COKE—WOOD I
370 Colony Street
Eigið Talsímakerfi: 37 021
STEAM SOUNOERS ALLSKONAR i
COAL CREEK VIDUR i
.TMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMmMMMMMMMMMMMMMMMMMMMmMMMMMMlr
nokkrar vinkonur Mrs. Anderson
gert henni heimsókn og leitt hana
út með gjöfum. Þau Mr. og Mrs.
Anderson lögðu af stað daginn
eftir. —- Magnús skáld Markús-
son afhenti Mr. Anderson eftir-
farandi vísur til endurminningar
um kveðjumót þetta:
Hver vinur, sem leið okkar lýsti
og létta oss byrðina fýsti,
á auð, sem er himninum hærri
og heiðríkum vordegi skærri,
sem lifir, þó dagarnir líði,
með ljósi í sælu og stríði.
Vér fylgjum þér allir í anda
til iðgrænna, vestlægra stranda,
þar verði þér dýrlegt að dreyma
og daganna annríki gleyma.
Og kom svo með bros þitt til baka,
þau blóm, sem í ljósinu vaka.
Veitið athygli!
Laugardagsskóli sá, er deildin
“Frón’ hefir staðið fyrir á nokkr-
um undanförnum árum, byrjaði
síðastliðinn laugardag (8. jan.),
en fórst fyrir að setja umgetn-
ingu um það í síðustu vikublöðin.
Liðugt 30 börn sóttu skólann, til
að byrja með, og margfalt fleiri
væntanleg.
Skólanum verður nú haldið á-
fram á hverjum laugardegi, að
minsta kosti til loka næstkomandi
marzmánaðar, og eru allir þeir
íel. foreldrar, er áhuga hafa fyrir
því, að börn sín læri íslenzku, beð-
in að nota sér tækifærið, og senda
þau á skólann stundvíslega kl. 2
e.h. á hverjum laugaredgi. Kensl-
an fer fram í Jóns Bjarnasonar
skóla að þessu sinni.
Raddir eigi allfáar hefi eg
heyrt um það, að tilraunir þessa
skóla, sem og umgangskenslunnar
hafi mistekist á undanförnum ár-
um.
Má vera að svo hafi verið. Fjár-
skortur, skortur á kenslukröftum
og — meira en alt annað — skort-
ur á vilja hjá börnunum sjálfum
og áhuga hjá aðstandendum þeirra
— alt þetta, og margt fleira, hef-
ir verið á móti því, að nokkur til-
sögn í íslenzku gæti gengið eins
og æskilegt væri.
Að þessu sinni verður reynt að
vanda til kenslukrafta og alls, er
í valdi þeirra, er fyrir þessu gang-
ast, stendur, oý þess er vænst að
börn og foreldrar geri alt, er í
þeirra valdi stendur, svo að þessi
tilraun verði öllum hlutaðeigend-
um til gagns og sæmdar — en
ekki hið gagnstæða.
Ragnar Stefánsosn.
WALKER.
“The Dumbells” eru nú aS sýna
hinn ágæta leik sinh, “Joy Bombs”
á Walker leikhúsinu og er honum
afar vel tekið. Þessi leikflokkur
hefir alrei gert eins vel, eins* og nú
°g hefir þó jafnan vel verið. Síð-
ustu tækifæri að sjá þennan leik
verður seiruiipartinn á Iaugardaginn
og á laugardagskveldið.
“The Green Hat.”
Þessi ágæti leikur eftir Michael
Aren, og sem saminn er eftir sam-
nefndri sögu, verður sýndur á
\\1alker leikhúsinu á mánudags-
kveldið hinn 17. þ. m. og svo alla
vikuna. Leikurinn hefir vakið mikla
eftirtekt, sem von er, því mjög mik-
ið hefir þótt til sögunnar koma og
seldist hún ákaflega vel. Leikurinn
er í f jórum þáttum og fer sinn þátt-
urinn fram í hverjum stað, svo til-
breytingin er nóg. Þessi leikflokk-
ur er að koma frá New York.
D’Oyly Carfc Opera Company.
Þessi mikla hljómsveit, sem kem-’
ur frá London á Englandi, er ný-
komin til Canada og kom hún fram
í fyrsta sinn hér megin hafsins á
þriðjudaginn hinn 4. janúar á “His
Majesty’s Theatre” í Montreal og
■þótti þar mjög mikið til hennar
koma og voru margir sem óskuðu
þess, að þessi hljómsveit færi aldrei
oftar burtu frá Canada. En auðvit-
að er ekki til neins að vonast eftir
þvi. Þess verður ekki langt að bíða
að fólkinu í Winnipeg gefist kostur
á að heyra þessa miklu hljómsveit i
Walker leikhúsinu.
ROSE THEATRE
Látið ekki hjá líða að lesa í
hverri viku auglýsingarnar frá
Rose Theatre. Leikhús það býður
að eins upp á það bezta, sem þekk-
ist í kvikmyndalistinni. Þeir sem
á annað borð hafa ánægju af kv'ik-
myndum og sækja slík leikhús,
ættu að heimsækja Rose Theatre
vikulega.
iWONDERLAND.
“Into Her Kingdom” heitir kvik-
myndin, sem sýnd verður á Wond-
erland leikhúsinu á mánudag,
þriðjudag og miðvikudag í næstu
viku. Þar sýnir Corinne Griffith
list sína kannske betur en nokkru
sinni fyr. Það væri engan veg-
inn rangt að segja, að þessi ágæta
leikkona sýndi það í þessum leik,
að hún er sjálf konungborin í ríki
listarinnar, þegar hún leikur Tat-
iana prinsessu af Rússlandi, og
það er enginn hægðarleikur að
finna hæfileg orð til að lýsa leik
hennar eins og verðugt er. En ó-
hætt er að segja, að Miss Griffith
hefir aldrei verið fallegri og aldr-
ei leikið betur, enda hefir hún á-
gætan mann með sér, þar sem er
Einar Hanson, sem er nýlega kom-
inn frá Svíþjóð og er alveg af-
bragðs leikari. Þá má 0g minna
á Claude Gillingwater, Charles
Crockett, Marcel Caldry, Harry
Fisher, Tom Murry, Evelyn Sel-
bia og Lodigenski sem Kósakka-
leiðtogi.
Slitur.
íslenzku fjöllin lokkuðu margan
smalann til brattgengni, því dýrð-
legt var urn að litast frá efstu tind-
um. Á slíkum göngum Var tíðum
dreymt um sókn og sigra, er síðar
rættust þó ekki ávalt, svo sem stór-
huga æskan vonaði. Tafir og tor-
færur, er ekki uröu séðar í fyrstu,
hlóðust um veginn er fram í sótti;
draumarnir rugluðust, og sumir
týndust með öllu. Mörg æskumanns
hugsjónin steytti á seri ósigurs.
Breiðfirzkir Kolkistustraumar lágu
víða og fólu áhugamálin í hringiðu
lífsbaráttunnar. En gott er þó til
þess að vita, að ávalt bjargast
nokkrir úr iðunni, með óbugað
þrek og vila.
Saga smalans úr Vopnafirði er
nú mörgum kunn. Hann dreymdi
fagurt í æsku. Harðsótt var mörg
brekkan á smalaferðurm hans, og
auðsóttur var ekki sá bratti, er and-
inn eygði, en óraveg teygðist frá
smalaþúfunni í listamannssætið. En
gangan var þó hafin, með bjartar
vonir og vöggugjöfina dýrmætu að
veganesti, að hann bar gæfu til þess
að bjargast með hugsjón sína út yf-
ir takmörk heimahagans — út í
heiminn.
Vitur maður íslenzkur, sem dá-
inn er fyrir skömmu, sagöi eitt sinn,
að allir ættu sína örlagastund
snemma æfinnar. Þá yrðu úrslit um
hvort famtíðarsporin stefndu til
til gæfu eða gagnstæðrar hliðar. Þá
væri mikils um vert, að kunna að
velja eða hafna. Eftir því verður
þá ekki annað séð, en að örlaga-
stundin hafi orðið Björgvin Guð-
mundssyni gæfurík, en þá tel eg
hana hafa staðið yfir, er^það réð-
ist, að hann færi til Canada.
Margt hafa Vestur-íslendingar
vel gert, og marga eiga þeir dreng-
skaparmenn. En ekki hefði eg þor-
að að spá þvi í alvöru, er eg skrifi
aði um Börgvin í Voröld 1918, og
aftur í Lögberg 1920, að árið 1926
myndi hann njóta kenslu við eina af
fremstu hljómfræðistofunum ver-
aldarinnar. fyrir göfuglyndi þeirra.
En eg hafði frá fyrstu kynningu ó-
bilandi trú á hæfiieikurn Björgvins.
Og eg þóttist hafa skygnst svo inn í
skapgerð hans, að fullyrða mætti,
að engin óveruleg mótstaða hefti
framsókn hans.
Af tónsmiðum Björgvins fram að
þessu er mér kunnast: “Strengleik-
ar,” “Friður á jörðu” og ýms smá-
lög að ógleymdri “Kvöldbæninni,”
með sána ljúfsáru óma, sem farið
hefir sigurför víða um lönd í með-
ferð Eggerts Stefánssonar. “Til-
komj þitt ríki,” er sungið var í Win-
nipeg síðastliðinn vetur, og mest
niun þykja um vert af tónsmíðum
Björgvins til þessa, hefi eg hvorki
heyrt né séð.
Forstöðunefnd og forgöngumenn
í Björgvinsmálinu, eiga þökk skilið
allra Jslendinga austan hafs og vest-
ari, fyrir framtakssemi, því það er
meira en spádómur, þó sagt sé, að
af því mun íslenzka þjóðin hljóta
mikinn heiður í framtíðinni, og
“drottning listanna” auðgast af
gimsteinum frá hendi Björgvins.
Árið 1926 er á enda eftir stutta
stund, og um leið fyrsta fjárhags-
ár Björgvinssjóðsins. En þótt
margir hafi sýnt höfðingslund til
styrktar þessu máli, með stærri og
smærri gjöfum, þá mun þó tæplega
þeirri f járhæð náð, er fyrsta náms-
ár Rjörgvins krcfur. En Vestur-ís
lendingar hafa þrásinnis sýnt, að
þeim má treysta til liðsinnis góðu
málefni, og svo mun enn reynast.
Með samhuga átaki fjöldans, verð-
ur takmarkinu náð. en það varðar
miklu, að það átak sé gert frekar
fyr en síðar.
Komandi dagur fvllir hugi vora
nýársóskum til vina og vanda-
manna. Verum samtaka um árnað-
aróskir til Björgvins, og vefjnm
þær áformi um hiklausan stuðning
á námsbraut hans. Sá timi mun
koma að þeir hafi ástæðu til að
fagna, sem hlut áttu að því máli.
Gleðilegt nýár.
Asgeir I. Blöndahl.
Gamlársköld 1926.
Hlutverk Svisslands.
Grein þessi er tekin úr “The
European Year Book” 1926. Lýs-
ir höfundurinn því þar, hvernig á
því stendur, að Þjóðbandalagið og
ýrrisar helstu alþjóðastofnanir eiga
heimili sitt í Sviss. Munu fæstir
hafa gert sér það Ijóðst"aður, hver
er orsök þessá, en það verður ofur
skiljanlegt, er menn athuga, að
Sviss er eini friðhelgi bletturinn á
meginlandi Evrópu.
Maður þarf eigi að hafa nema
litla þekkingu á sögu Norðurálf-
unnar og þvi, hvernig högum er þar
nú háttað, til þess að sjá það, að
þótt Svssland sé lítið og þjóðin fá-
imenn, þá hefir það haft og hefir
enn látið mikið meira til sín taka en
ætla mætti. í hverju er þetta fólgið
og hver er ástæðan til þess ? 1 þess-
ari grein skal leitast við að svara
því.
Svissneska bandalagið var stofn-
að í lok 13. aldar af héruðum um-
hverfis St. Gotthard-skarðið, á
þeim! tíma, sem hættulegur var i
sögu álfunnar, þá er hinum suð-
rænu þjóðflokkum og hinum norð-
lægari hafði nær leent saman. —
Þessir þjóðflokkar mundu hafa bar-
ist og undirokað hver annan. Stórt
ríki hefði getað risið upp, eða þau
vandræði leitt af semi ógjörningur
hefði verið að ráða fram úr. En í
þess stað tóku þjóðflokkarnir þann
upp, að vinna saman. Og upp af
þessari samvinnu reis ríkið Sviss.
Fyrst í stað taldi sambandið sam-
starf aðalhlutverk sitt. — Það vildi
bæta sarúgöngurnar og viðskiftin
milli þeirra fyrir norðan og sunnan
fjöllin. Hefir sú stefnuskrá eigi að-
eins orðið arðberandi fjárhagslega,
heldur einnig andlega, þar sem hún
studdi að andlegum viðskiftum.
Svo kom siðbótin á 16. öld og
ýrms héruð hneigðust að henni, en
önnur voru henni algerlega andvíg.
Skiftist nú þjóðin eigi aðeins í kyn-
flokka, heldur einnig í trúmála-
flokka. Eftir langt stríð, þar sem
hvorugir báru sigur af hólmi, voru
hvorirtveggja neyddir til þess — og
gerðu það einnig fyrir tillögur vitra
manna — að taka einnig upp sam-
vinnu á trúmálasviðinu.
Hagsmunasamvinna að , bættum
samgöngum, siðferðisleg samivinna
hinna þriggja þjóðflokka, Þjóö-
verja, Frakka og ítala, og trúmála-
samvinna milli kaþólskra og mót-
mælenda, var upp frá því og er enn
markmið svissneska sambandsins,
og hefir það altal unnið að þvi eftir
bestu getu.
En fyrir þessa sameiningarstefnu
hefir tvent verið nauðsynlegt i
stjórnmálunum: eining og ein-
drægni inn á við, hlutleysi út á við.
Fyrirkomlulag svissneska sam-
bandsins hefir eigi fæðst í heila
neinna hugsjónamanna. Viðburð-
irnir og nauðsyn þjóðarinnar hafa
fætt það af sér. Meginþorri ríkj-
anna í Norðurálfu hefir skapast
umhverfis einhverja miðstöð, ýmist
með hernaði eða innlirrtun. — Sviss
hefir myndast á alt annan hátt, eða
með fjálsri samvinnu margra slíkra
miðstöðva,; sem allar voru frjálsar
og jafn réttháar. Það var eigi á
neinn hátt þröngvað kosti einnar
einustu, þá er þær gengu í samband-
ið. Sviss er fætt sem þjóðabanda-
lag, eigi á einum degi heldur á
mörgum öldurrí. Breyttir timar hafa
sýnt og sannað, að eigi var heppi-
legt að hvert smárikið hefði sjálf-
stæði út á við og þvi varð nauðsyn-
legt að gera þá breytingu á, að í
staðinn fyrir SAMVINNU kæmi
SAMEINING. Þessi breyting
komst á í Bandarikjunum á tólf ár-
um, frá 1775—1787, en það tók
aldir að koma henni á í Sviss. Það
var eigi fyr en árið 1847, Sviss
var eitt sameinað ríki og það tók
sér margt til fyrirmyndar frá
Bandaríkjunum um stjórnskipun.
Með sambandi ríkja er gert ráð
fvrir tvennu, sem er í eðli sinu and-
stætt: í fyrsta lagi, að þau sé hvert
urrt sig sérstætt og í öðru lagi, að
þau sé sameinuð. Slíkt samband er
þýðingarlaust, þar sem allir íbúar
eru af sama bergi brotnir. Þó getur
það haft hagsmunalega þýðingu að
skifta jafn stóru ríki og Bandaríkj-
unum í mörg smærri. En það er þó
ekki nauðsynlegt, og styður sist að
því, að gera þjóðina heilsteypta. —
Öðru máli er að gegna um ríki eins
og Sviss, þar sem mælt er á þrjár
tungur og tvenn eYu trúarbrögð,
þar sem hver dalur er ólikur þeim
næsta, þar sem hvert fylki á sína
eigin sögu, þar sem sinn er siður í
húsi hverju. Þar er samband þjóð-
arnauðsyn. Og meira að segja, í
svona litlu ríki er samvinnan ein
eigi einhlít. Þar eru enn — eða voru
til skamms tima — fylki, svo sem
Gisons og Valais, sem eru sjálf sam-
band annara smærri héraða. Þar
hefir hvert hérað sjálfstjórn og
heldur fast á sjálfstjórnarrétti sín-
um.
Og svo er að líta á hina siðferðis-
legu sameiningu. í ríki, sem er í
mörgum sérstæðum hlutum og þar
sem eigi er að dreifa sameiginlegri
ættjarðarást, er hætt við sundrung
og skilnaði. Þetta hefir sjálfsagt
verið ástæðan til að þeir, sem fyrir
skemstu stofnuðu hin nýju ríki i
Norðurálfu vildu eigi taka stjórn-
skipun Sviss til fyrirmyndar, held-
ur hurfu að lýðveldisfyrirkomulag-
inu, sem franska stjómbyltingin
fæddi af sér. En framtíðin sker úr
hvort heppilegra hefði verið.
Eins og áður er sagt, þá er sam-
band svissnesku ríkjanna stofnað
með samvinnu inn á við og hlutleysi
út á við fyrir augum. Hlutleysi
skapast eigi á einum degi fremur en
ríkjasameining, og er ekki ávöxtur
hugsjóna neins eins manns. Hlut-
leysi Sviss hefir verið margar aldir
að skapast og hefir breyst þrásinn-
is. Það var vegna þess, að sviss-
nesku ríkin, sem gengu í bandalag
á 15. öld, voru eigi ein heild, að þau
gerðu hinum ríkjunum, er siðar
gengu í bandalagið, það að skyldu,
að þau mætti alls eigi skifta sér af
erlendum deilum. Þetta var upphaf
að hinu stöðuga hlutleysi. Því var
það, þá er öll fylkin í Sviss höfðu
gert samninga við stórveldi Evrópu
á seytjándu og átjándu öld, þá var
sambandsríkið enn algerlega hlut-
laust. -— og þegar Sviss fékk fult
frelsi eftir stjómbyltinguna og
fyrsta keisaratímabilið, þá var það
með því skilyrði, að það héldi á-
fram samskonar hlutleysi, því að
það var stórveldunum í hag.
Og það sem) hefir hjálpað Sviss
til þess að gæta hlutleysis síns fram
á þennan dag, er eigi aðeins full
vissa um, að það sé því sjálfu fyr-
ir beztu, heldur líka hitt, að það var
stórþjóðunum í hag, því að þá mátti
engin þeirra gera sig þar að hús-
bónda, en vegna legu sumra ríkj-
anna hefði hverju þeirra sem var,
geta orðið það til mikilla: hags-
muna, ef það ætlaði sér að ná yfir-
ráðum á meginlandinu.
Það er nú svo skrítið, að Sviss
hefir altaf verið strangara við sig í
hlutleysinu en því bar skylda til.
Það hefir jafnvel gengið svo langt,
að Svissar hafa verið skelkaðir um
það, jafnvel á friðartímunum, að
þeir hafi eigi verið nógu hlutlaus-
ir gagnvart öllum nágrönnum sín-
um. Og vegna þessa hafa þeir dreg-
ist aftur úr í alþjóðaviðskiftum —
hafa eigi getað fylgst með. Og það
er náttúrlega aftur að þeirri ástæðu,
hvernig þeir einangruðu sig alger-
lega í siðasta ófriðnum. En á hinn
bóginn er það sjálfsagt vegna þess
trausts, sem Sviss ávann sér þá hjá
öllum styrjaldarþjóðunum, að á-
kveðið var, að þjóðbandalagið
skyldi hafa aðsetur sitt í Sviss.
Þjóðbandalagið hefir viðurkent
hlutleysi Sviss og ábyrgst það. Sú
ákvörðun braut náttúrlega bága við
jafnrétti þeirra ríkja, sem í Þjóða-
bandalaginu eru og ýms fyrirmæli
stefnuskrár Þjóðabandalagsins. En
án þessarar yfirlýsingar hefði Sviss
áreiðanlega skorast undan því að
ganga í bandalagið, og það hefði
haft alvarlegar afleiðingar fyrir
það hlutverk, sem þvi er ætlað í
heiminum.
Á hinn bóginn ber á það að líta,
að Þjóðabandalagið er miklu betur
trygt en ella, ef það ríki, þar sem
það hefir aðsetur, er algerlega hlut-
laust. Þar er Þjóðabandalagið inn-
an órjúfandi múra, og þetta ríki
hefir líka sýnt það, að það lætur sig
engu skifta deilumál þjóðanna. Og
]x> hefir Sviss langa lengi tekið þátt
í öllum þeim tilraunum, sem gerð-
ar hafa verið til þess, að stuðla að
þjóðafriði. Það þarf eigi nema að
nefna það eitt, að löngu áður en
heimsstyrjöldin hófst, áttu mörg
alheims félög heima í Sviss, t. d.
Rauði krossinn, sem vann dásam-
legt mannúðarstarf í heimsstyrjöld-
inni.
Eins og önnur ríki hefir Sviss
sérstakra hagsmuna að gæta, sín
vegna. En það er þó aðallega tvent,
er kemur til greina; að friður hald-
ist í álfunni og raskist ekki. Fyr-
ir öllu öðnt gengur það. að friður
haldist. Svisslandi er það eigi nóg
að njóta þeirra hagsmuna, að flækj-
ast ekki í stríð með öðrum ríkjum.
Ríkinu er það liin mesta nauðsyn,
að hinar þjóðirnar fari ekki í stríð.
Reynslan sýnir, að þótt það sé hlut-
jKHKBKHKHKHKBKHKBKHKHKHKHKHKHKHKHKHKHKBKHKHKHKHKHKHKKfc
ÞINGEYRAR í Húnavatnssýsiu
reeííGeirastöðum, Þingeyraseli, Kornsár-
t i Islandi og Drangavík á Ströndum
eru til sölu með öllum hlunnindum og lausar úr ábúð i næstu far-
dögum nema Drangávík.
Þingeyrum fvlgir ágæt laxveiði í Bjargós og kvíslunum aust-
an Þingeyra. Ennfremur er nokkur trjáreki á Þingeyrarsandi og
selveiði oft mikil.
í kaupinu geta fylgt skepnur, landbúnaðarverkfæri og veiði-
tæki til lax- og selveiða.
Lysthafendur snúi sér til eigandans Jóns Pálmasonar á Þing-
eyrum, eða Valtýs Stefánssonar, ritstjóra í Revkjavík.
ÍHKhKHKhKhKhKhKhKhKhKhKhkhKhKhKhKhKhKhKhKhKhkhKhKhKhK
laust, þá er því svo í sveit komið, að
það sleppur eigi við hörmungar
styrjaldanna. Undir eins og styrj-
öld breiðist út, dregst Svis's inn í
leikjnri, að vísu ekki hernaðarlega,
en fjárhagslega pcólitískt. Þannig
fór í byrjun 19. aldar og þannig
fór í ófriðnum mikla, því að þótt
eigi væri beinlínis gengið á rétt þess,
þá getur það með fylsta rétti bent á
mörg dæmi þess, að réttur þess var
á margan hátt skertur og að það
beið stórkostlegt tjón af ófriðnum
— nærri því eins mikið og sumar
og meira en aðrar ófriðarþóðirnar.
Þó er það ekki einhlítt til þess að
tryggja sjálfstæði Sviss, að friður
haldist. Ef einhver þjóð gæti náð
undir sig yfirráðunum í Evrópu, þá
gæti þó friður að vísu haldist, en
sjálfstæði Sviss væri i hættu. Það
er aðeins með þvi móti. að jafnvægi
haldist í ríkjaskipun nágranna
þeirra, að Sambandsikið getur neytt
sjálfstæðis sins og látið til sín taka,
þrátt fyrir það þótt það sé litið og
íbúar fáir. Þeir, sem halda það að
þójðabandalagið geti komið í stað
ríkjajafnvægisins, skilja eigi hvem-
ig horfir við á meginlandinu. Rétta
lausnin er: jafnvægi innan þjóða-
bandalagsins.
Einu má bæta við. Ef Svissland
fær eigi staðist ef einhver þióð nær
yfirráðumi í álfunni og eigi í ófriði.
þá fær það heldur eigi staðist ef
einhver þjóð nær vfirráðum 5 álf-
unni og eigi í ófriði, þá fær það
heldur eigi staðist ef hver höndin
er upp á móti annari í Evópu. ITin
sífelda vfirvofandi hætta, hræðsla
við stríð. og fjárhagslegar afleið-
ingar *þessa ótta, gera andrúmsloft-
ið óholt fyrir öl1 ríki. en drepandi
fyrir smábjóðirnar. Þær hafa blátt
áfram ekkert andrúmlsloft. Það er
því sýnilegt, að aðalhagsmunir
Sviss og hagsmunir Evrópu yfir-
leitt, fara algeríega saman.
I^esb. M.bl.
Alveg óviðjafnanlegur
drykkur
Sökum tess’kve efni og útbúnaður ei
fullkomin'n.
Kievel Brewing Co. limited
St. Boníface
Phones: N1178
N1179
v
)